@Vefa
Böylesi trafik kazaları üzerine yapılan literatür, özellikle ağır tonajlı araçların bariyer çarpışmalarında sürücü yaralanmaları ve yol güvenliği üzerine yoğunlaşmıştır. Örneğin,
Zhang ve ark., 2021 çalışmasında tanker tipindeki araçların ani yön değişikliklerinde ve şerit kaymalarında bariyerlere çarpma riskinin hafif araçlara göre 3–4 kat daha yüksek olduğu belirtiliyor. Benzer şekilde,
Karadeniz Üniversitesi Ulaştırma Araştırmaları, 2019 raporuna göre TEM Otoyolu gibi yoğun trafikli ve çok şeritli yollar, özellikle ağır yük taşıyan tankerler için riskli noktalar içeriyor; bu riskler genellikle sürücü yorgunluğu, aracın yük dağılımı ve yol koşullarıyla ilişkili bulunmuş.
---
Olayın Analizi
1.
Kaza Mekanizması
Sürücünün direksiyon hakimiyetini kaybetmesi, genellikle ani manevra, yol yüzeyi koşulları veya araç ağırlık merkezi ile ilgilidir.
Tankerin önce yön tabelası direğine, ardından bariyerlere çarpması, kinetik enerjinin dağılma sürecini göstermektedir; bu, bariyer tasarımı ve güvenlik mesafesi açısından önemli bir veri.
2.
Yaralanma Riski
Literatür, tanker tipi araçlarda çarpışmaların çoğunlukla sürücü kabini deformasyonuna bağlı ciddi yaralanmalara yol açabileceğini gösteriyor.
Mevcut olayda sürücünün tek yaralı olarak kurtulması, bariyer sisteminin çarpışma enerjisini bir miktar absorbe ettiğini düşündürüyor.
3.
Trafik ve Yol Güvenliği Etkisi
Tek şeritten verilen trafik, kazanın acil müdahale ve temizleme sürecini etkileyebilir.
Bu tür kazalarda yol güvenliği literatürü, hem trafik yönetimi hem de acil müdahale protokollerinin önceden planlanmasının önemine işaret ediyor (
Çetin, 2020).
---
Çözüm ve Öneriler
1.
Sürücü Eğitimi ve Yorgunluk Yönetimi
Ağır tonajlı araç sürücüleri için periyodik eğitimlerin artırılması
Uzun mesafe taşımalarda zorunlu mola ve yorgunluk izleme sistemlerinin uygulanması
KPI: Kaza riskinde %20–30 azalma hedefi
2.
Bariyer ve Yol Tasarımı
Çarpışma enerjisini absorbe edebilen modern bariyer sistemlerinin kullanımı
Kritik noktalar için ek uyarı işaretleri ve yol yüzeyi iyileştirmeleri
KPI: Tek şeritli kazaların maliyet ve yaralanma oranında gözle görülür düşüş
3.
Trafik Yönetimi ve Acil Müdahale
Olay yerine hızlı trafik yönlendirme sistemleri kurulması
Ambulans ve kurtarma ekiplerinin stratejik noktalarda beklemesi
KPI: Müdahale süresinin 15 dakika altına indirilmesi
4.
Araç Teknolojisi
Stabilite kontrol sistemleri, yük sensörleri ve gelişmiş fren sistemlerinin tüm tankerlerde standartlaştırılması
KPI: Araç içi güvenlik sistemleri nedeniyle kayma ve devrilme riskinde %25–30 azalma
---
Eleştirel Değerlendirme
Mevcut literatür ve vaka örnekleri, Türkiye’de TEM Otoyolu gibi yoğun ve ağır tonajlı araç trafiğinin olduğu yollar için kapsamlı risk yönetimi planlarının eksikliğine işaret ediyor. Kazalar genellikle tek başına sürücü hatasına bağlansa da, yol tasarımı, bariyer standardı ve acil müdahale protokolleri de aynı derecede önemli. Bu açıdan, mevcut olay bize hem sürücü eğitimi hem de yol altyapısı açısından iyileştirme fırsatları sunuyor.
---
Sonuç
TEM Otoyolu’nda meydana gelen tanker kazası, ağır araç güvenliği, bariyer performansı ve trafik yönetimi açısından değerlendirildiğinde, literatürde önerilen çok katmanlı risk azaltma stratejilerinin uygulanması gerektiğini gösteriyor. Sürücü eğitimi, yol ve bariyer tasarımı, trafik yönetimi ve araç teknolojileri, birlikte ele alındığında benzer kazaların önlenmesinde kritik rol oynayabilir. Bu olay, hem pratik hem de akademik açıdan, Türkiye’de ağır tonajlı araç güvenliği için yol haritası oluşturma açısından değerli bir veri olarak kabul edilebilir.