Hirşutizm, bayanlarda erkeklik hormonuna (androjene) hassas bölgelerde (mesela üst dudak, çene, orta göğüs, üst karın, sırt ve kalçalar) siyah kaba kılların (terminal kıllanma) fazlalığı niçiniyle ortaya çıkan erkek tipi kıllanmadır. Olağanda bayanlarda göğüs başında birkaç siyah kıl haricinde göğüs ve omuzda siyah kıl bulunmaz. Erkeklik hormonu fazlalığı durumunda yüz, boyun, göğüs ve alt karında kıllanma meydana gelir.
Hirsutizm bayanlarda yaygındır ve erişkin bayanların yüzde 5 ila 10’ununda saptanmaktadır. Bilhassa yüzde ve bedende kıllanma artışı kozmetik ve ruhsal meselelere niye olmaktadır.
Hirşutizm, sıklıkla altta yatan bir hastalığın niye olduğu erkeklik hormonu fazlalığına bağlı olarak gelişen bir cilt bulgusudur. Ekseriyetle over ve böbrek üstü bezinin sorunlarına bağlı ortaya çıkmaktadır. Hirşutizmin en sık sebebi polikistik over sendromudur.
Hirşutizm, sıklıkla tedavi edilebilir bir hastalıktan dolayı olmakla birlikte altta yatan önemli bir hastalıktan da dolayı ortaya çıkabilir. Bilhassa kısa müddette ortaya çıkan çok kıllanma yanında ses kalınlaşması, kaslarda büyüme, göğüslerde küçülme ve kliteromegali olması durumunda dikkatli olunmalıdır.
Kıllanma fazlalığının şiddetini objektif olarak derecelendirmek için geliştirilmiş Ferriman-Gallwey skoru kullanılmaktadır. Ferriman-Gallwey skorunda 9 farklı beden bölgesinin (üst dudak, çene, göğüs, üst ve alt karın, sırt, bel, üst kol ve baldırlar) kıllanması kıymetlendirilmektedir. Değerlendirilme yapılan her bölgeye kıllanma derecesine nazaran puan verilmektedir. Siyah kaba kıl (terminal kıl) yoksa 0 (sıfır) puan verilirken ağır siyah kaba kıl (terminal) var ise 4 puan verilerek kıllanmanın şiddeti belirlenmektedir. Hastalar 0 (sıfır) ile 36 içinde puan almaktadırlar. Ferriman-Gallwey skorunda 8 ve üzeri puan alanlar hirşutizm olarak kabul edilirler. 8-15 ortası puan alanlara yavaşça hirşutizm; 16-25 içinde alanlara orta hirşutizm ve 26 ve üzeri puan alanlara ağır hirşutizm olarak tanımlanırlar. Ferriman-Gallwey skoru bilhassa tedaviye cevabı kıymetlendirmek için faydalıdır.
Hirsutizm bayanlarda değerlendirilirken yalnızca Ferriman-Gallwey skor puanı değil hem de hastanın ömür kalitesi üzerinde hirsutizmin tesiri değerlendirilmelidir. Zira Ferriman-Gallwey skoru düşük bulunmasına karşın bilhassa yüz ve uzunluğunda çok kılların varlığından değerli bir ruhsal ve kozmetik zahmet yaşayabilir. Gerekirse hastada depresyon varlığı bile araştırılmalıdır.
Hirsutizmli bayanların birçoklarına tedavi başlanılmaktadır ve muvaffakiyet oranı yüksektir. Lakin hirsutizm tedavisinden en değerli noktalardan biri sabırlı olmaktır. Bir saç folikülünün büyüme evresi yaklaşık altı aydır. Bu niçinle tedavi esnasında 6 aydan evvel kıllanmada kıymetli bir azalma gerçekleşmez. Tedavinin tesirini görmek için en az 6 ay tedaviye devam edilmesi kuraldır. 6 aylık tedavi daha sonrasında yine hasta değerlendirilmelidir. 6 ayın sonundaki kıymetlendirme kararına bakılırsa ilaç ekleme yahut yeni bir ilaca geçilmesi uygun olacaktır.
Hirsutizm tedavisinde birinci tercih doğum denetim haplarıdır. Doğum denetim hapı kullanması esnasında tesir görmek için en az 6 ay kullanılması gerekmektedir. Lakin 6 aylık doğum denetim hapı kullanılmasına karşın kıllanmada kâfi bir azalma görülmezse hormon seviyesini azaltan ilaç eği yapılabilir. Doğum denetim haplarının kullanılması, hem hirsutizm ve sivilcelerin azalmasında tesirli olur birebir vakitte rahim için faydalı tesirleri vardır.
Öteki taraftan kıllanmanın fazlaca fazla olması üzere birtakım özel durumlarda hem doğum denetim hapı birebir vakitte hormonların seviyesini azaltan ilaçlar birlikte verilebilir. Fakat bu tedaviler, hirşutizmi büsbütün ortadan kaldırması her vakit mümkün değildir. Öteki taraftan bu tedaviler, kılların daha hayli zayıflamasına, daha yavaş uzamasına ve/veya daha az sıklıkta kozmetik kullanması (tıraş, ağda, epilasyon) gerekeceği unutulmamalıdır.
Fazla kilolu kızlarda, hirsutizm için verilecek tedavilere ek olarak, kilo vermek için yapılacak hayat usulü müdahaleleri de fazlaca değerlidir. Bilhassa kilo fazlalığı olan kızlarda kilo vermenin fazlaca olumlu tesirleri olur. Kilo vermek, insülin direncinde güzelleşmeye, erkeklik hormonlarında azalmaya ve adet düzensizliğinin güzelleşmesine yardımcı oldu.
Hirsutizm bayanlarda yaygındır ve erişkin bayanların yüzde 5 ila 10’ununda saptanmaktadır. Bilhassa yüzde ve bedende kıllanma artışı kozmetik ve ruhsal meselelere niye olmaktadır.
Hirşutizm, sıklıkla altta yatan bir hastalığın niye olduğu erkeklik hormonu fazlalığına bağlı olarak gelişen bir cilt bulgusudur. Ekseriyetle over ve böbrek üstü bezinin sorunlarına bağlı ortaya çıkmaktadır. Hirşutizmin en sık sebebi polikistik over sendromudur.
Hirşutizm, sıklıkla tedavi edilebilir bir hastalıktan dolayı olmakla birlikte altta yatan önemli bir hastalıktan da dolayı ortaya çıkabilir. Bilhassa kısa müddette ortaya çıkan çok kıllanma yanında ses kalınlaşması, kaslarda büyüme, göğüslerde küçülme ve kliteromegali olması durumunda dikkatli olunmalıdır.
Kıllanma fazlalığının şiddetini objektif olarak derecelendirmek için geliştirilmiş Ferriman-Gallwey skoru kullanılmaktadır. Ferriman-Gallwey skorunda 9 farklı beden bölgesinin (üst dudak, çene, göğüs, üst ve alt karın, sırt, bel, üst kol ve baldırlar) kıllanması kıymetlendirilmektedir. Değerlendirilme yapılan her bölgeye kıllanma derecesine nazaran puan verilmektedir. Siyah kaba kıl (terminal kıl) yoksa 0 (sıfır) puan verilirken ağır siyah kaba kıl (terminal) var ise 4 puan verilerek kıllanmanın şiddeti belirlenmektedir. Hastalar 0 (sıfır) ile 36 içinde puan almaktadırlar. Ferriman-Gallwey skorunda 8 ve üzeri puan alanlar hirşutizm olarak kabul edilirler. 8-15 ortası puan alanlara yavaşça hirşutizm; 16-25 içinde alanlara orta hirşutizm ve 26 ve üzeri puan alanlara ağır hirşutizm olarak tanımlanırlar. Ferriman-Gallwey skoru bilhassa tedaviye cevabı kıymetlendirmek için faydalıdır.
Hirsutizm bayanlarda değerlendirilirken yalnızca Ferriman-Gallwey skor puanı değil hem de hastanın ömür kalitesi üzerinde hirsutizmin tesiri değerlendirilmelidir. Zira Ferriman-Gallwey skoru düşük bulunmasına karşın bilhassa yüz ve uzunluğunda çok kılların varlığından değerli bir ruhsal ve kozmetik zahmet yaşayabilir. Gerekirse hastada depresyon varlığı bile araştırılmalıdır.
Hirsutizmli bayanların birçoklarına tedavi başlanılmaktadır ve muvaffakiyet oranı yüksektir. Lakin hirsutizm tedavisinden en değerli noktalardan biri sabırlı olmaktır. Bir saç folikülünün büyüme evresi yaklaşık altı aydır. Bu niçinle tedavi esnasında 6 aydan evvel kıllanmada kıymetli bir azalma gerçekleşmez. Tedavinin tesirini görmek için en az 6 ay tedaviye devam edilmesi kuraldır. 6 aylık tedavi daha sonrasında yine hasta değerlendirilmelidir. 6 ayın sonundaki kıymetlendirme kararına bakılırsa ilaç ekleme yahut yeni bir ilaca geçilmesi uygun olacaktır.
Hirsutizm tedavisinde birinci tercih doğum denetim haplarıdır. Doğum denetim hapı kullanması esnasında tesir görmek için en az 6 ay kullanılması gerekmektedir. Lakin 6 aylık doğum denetim hapı kullanılmasına karşın kıllanmada kâfi bir azalma görülmezse hormon seviyesini azaltan ilaç eği yapılabilir. Doğum denetim haplarının kullanılması, hem hirsutizm ve sivilcelerin azalmasında tesirli olur birebir vakitte rahim için faydalı tesirleri vardır.
Öteki taraftan kıllanmanın fazlaca fazla olması üzere birtakım özel durumlarda hem doğum denetim hapı birebir vakitte hormonların seviyesini azaltan ilaçlar birlikte verilebilir. Fakat bu tedaviler, hirşutizmi büsbütün ortadan kaldırması her vakit mümkün değildir. Öteki taraftan bu tedaviler, kılların daha hayli zayıflamasına, daha yavaş uzamasına ve/veya daha az sıklıkta kozmetik kullanması (tıraş, ağda, epilasyon) gerekeceği unutulmamalıdır.
Fazla kilolu kızlarda, hirsutizm için verilecek tedavilere ek olarak, kilo vermek için yapılacak hayat usulü müdahaleleri de fazlaca değerlidir. Bilhassa kilo fazlalığı olan kızlarda kilo vermenin fazlaca olumlu tesirleri olur. Kilo vermek, insülin direncinde güzelleşmeye, erkeklik hormonlarında azalmaya ve adet düzensizliğinin güzelleşmesine yardımcı oldu.