Afganistan Yönetim Şekli
Afganistan, Asya'nın orta kısmında, Çin, Pakistan, İran ve Türkmenistan ile sınırları olan bir ülkedir. Ülke, tarihinin yaklaşık üç yüzyıllık sürecinde, çok sayıda farklı yönetim biçimleri tarafından yönetilmiştir. Bu yazı, Afganistan'ın son dönemlerdeki yönetim şeklini mercek altına alacaktır.
Monarşi Dönemi (1747-1973)
Afganistan’ın modern tarihi, Afganistan'ın kurucusu Ahmed Şah Durrani'nin 1747'de başladığı monarşi dönemiyle başlar. Ahmed Şah Durrani, Afganistan'ın ilk emirliği olan Durrani Emirliği'ni kurdu. Bu dönemde, emirler ve kabile liderleri Afganistan'da egemenlik sağlarken, İngiliz İmparatorluğu, Afganistan'ın iç politikalarına müdahale etmeye başladı. İngilizlerin müdahalesi, monarşinin devam edebilmesi için gerekli desteği sağlamasına rağmen, Afganistan'ın iç işleri, yerel kabilelerin uzlaşmazlığı ve bölünmeleri nedeniyle oldukça çalkantılıydı.
Türkmen Komünist Dönemi (1973-1992)
1973'te monarşiyi devir alan komünist Afgan Milliyetçi Partisi, ülkeye "Türkmen Komünist Dönemi"ni getirdi. Bu dönemde, Afganistan, Sovyetler Birliği ile yakın ilişkiler kurdu ve Sovyetler Birliği'nin desteğiyle, Afganistan'ın ekonomik ve sosyal gelişimini hızlandırdı. Aynı zamanda, Afgan hükümeti, Afganistan'daki kabileler arasındaki çatışmaları engellemek için birleştirici bir politika izledi.
Taleban Dönemi (1996 - 2001)
Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra, Afganistan, çoğu kabileden oluşan ve sert Şeriat kanunlarını uygulayan Taleban tarafından yönetildi. Taleban, Afganistan'ın resmi dini olan İslami Şeria'yı kabul ederek, ülkedeki eğitim ve kadınlara olan yaklaşımını değiştirdi.
Karzai Yönetimi (2001-2014)
2001'de ABD tarafından başlatılan savaş sonrasında, Afgan Milliyetçi Hareketi lideri Hamid Karzai, Afganistan'ın ilk demokratik olarak seçilmiş başkanı oldu. Karzai yönetimi, ülkede İslami Şeria'ya dayalı federal bir hükümet sistemi kurdu. Bu sistemde, bazı kabilelerin temsilcileri, ülkenin yönetiminde aktif olarak rol oynayabiliyorlar.
Afganistan, Asya'nın orta kısmında, Çin, Pakistan, İran ve Türkmenistan ile sınırları olan bir ülkedir. Ülke, tarihinin yaklaşık üç yüzyıllık sürecinde, çok sayıda farklı yönetim biçimleri tarafından yönetilmiştir. Bu yazı, Afganistan'ın son dönemlerdeki yönetim şeklini mercek altına alacaktır.
Monarşi Dönemi (1747-1973)
Afganistan’ın modern tarihi, Afganistan'ın kurucusu Ahmed Şah Durrani'nin 1747'de başladığı monarşi dönemiyle başlar. Ahmed Şah Durrani, Afganistan'ın ilk emirliği olan Durrani Emirliği'ni kurdu. Bu dönemde, emirler ve kabile liderleri Afganistan'da egemenlik sağlarken, İngiliz İmparatorluğu, Afganistan'ın iç politikalarına müdahale etmeye başladı. İngilizlerin müdahalesi, monarşinin devam edebilmesi için gerekli desteği sağlamasına rağmen, Afganistan'ın iç işleri, yerel kabilelerin uzlaşmazlığı ve bölünmeleri nedeniyle oldukça çalkantılıydı.
Türkmen Komünist Dönemi (1973-1992)
1973'te monarşiyi devir alan komünist Afgan Milliyetçi Partisi, ülkeye "Türkmen Komünist Dönemi"ni getirdi. Bu dönemde, Afganistan, Sovyetler Birliği ile yakın ilişkiler kurdu ve Sovyetler Birliği'nin desteğiyle, Afganistan'ın ekonomik ve sosyal gelişimini hızlandırdı. Aynı zamanda, Afgan hükümeti, Afganistan'daki kabileler arasındaki çatışmaları engellemek için birleştirici bir politika izledi.
Taleban Dönemi (1996 - 2001)
Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra, Afganistan, çoğu kabileden oluşan ve sert Şeriat kanunlarını uygulayan Taleban tarafından yönetildi. Taleban, Afganistan'ın resmi dini olan İslami Şeria'yı kabul ederek, ülkedeki eğitim ve kadınlara olan yaklaşımını değiştirdi.
Karzai Yönetimi (2001-2014)
2001'de ABD tarafından başlatılan savaş sonrasında, Afgan Milliyetçi Hareketi lideri Hamid Karzai, Afganistan'ın ilk demokratik olarak seçilmiş başkanı oldu. Karzai yönetimi, ülkede İslami Şeria'ya dayalı federal bir hükümet sistemi kurdu. Bu sistemde, bazı kabilelerin temsilcileri, ülkenin yönetiminde aktif olarak rol oynayabiliyorlar.