Hamile Kalamama | gebelik dogum hamilelik yumurtlama gunu
Birlikteliklerde belirli bir surece sonrasnda en buyuk arzu cocuk sahibi olmaktr. Ancakbir takm rahatszlklar bebek sahibi olmaya engel olur. Bu rahatszlklar ve izlenmesi gereken tedavi yontemlerini anlamaya calsalm. Tuplerin ksmen veya tamamen tkal olmas sperm ile yumurtann bulusmasn engelleyerek dollenme ve gebeligi olanaksz klar. Tuplerdeki bu hasar, gecirilmis enfeksiyon, endometriozis veya gecirilmis bir ameliyat sonras kalan karn ici yapsklklar gibi bircok nedene bagl olabilir. Gelismis ulkelerde cinsel yollardan bulasan enfeksiyonlar tuplerdeki hasarn en onemli nedeni. Ulkemizde cocukluk cagnda alnan verem mikrobu da tuplerde geri donulmez hasar olusturabilir. Yumurtlama bozukluklar kadnda en sk gorulen ksrlk nedeni olup, yumurtlama bozuklugu dendiginde, yumurtlamann hic olmamas veya duzensiz ve seyrek olmas anlaslr. Adetlerin seyrek veya hic gorulmemesi cogu zaman bir yumurtlama bozuklugunu gosterir, ancak adetlerin tamamen duzenli oldugu durumlarda da yumurtlama bozukluklarna rastlanabilir. Yumurtlama bozukluklar baslca uc grupta toplanabilir. Yumurtalklardaki yumurta uretimini uyaran hormonlarn dogustan eksikligine bagl olarak beyin sapndan salglanamamas,
Beyin sapndan sut hormonu prolaktinin normalden fazla salglanmas,
Polikistik over sendromu. Endometriozis rahim icini doseyen dokunun (Endometrium) rahim dsnda gelismesi olarak ifade edilir. Endometriozis tpk rahim icini doseyen doku gibi hormonlara duyarl olup adet srasnda kanar. Karnn icinde olusan bu mikro kanamalar zamanla iltihap bezleri yangsal durum olusturup ve yapsklklara sebep olur. Endometriozis yumurtalklarda yerlestigi zaman kist olusumuna neden olur. Bu kistlere endometrioma ad verilir. Endometriozisi olan kadnlarn yaklask %50sinin cocuk sahibi olabilmeleri icin tedavi olmalar gerekir. Yine ksrlk nedeni ile basvuran kadnlarn yaklask %25 inde endometriozis saptanr. Rahim agzndaki yapsal, enfeksiyona ait veya bu bolgedeki salgyla (Mukus) ait bozukluklar ksrlk sebebi olabilir. Rahim agznda salglanan mukus spermlerin genital yoldan tasnmasn kolaylastrr. Ostrojen ve progesteron hormonlar etkisi altnda mukusun siklus srasnda miktar ve niteligi degisir. Polip gibi iyi huylu tumorler veya bu bolgeye uygulanms olan cerrahi girisimler ksrlk sebebi olabilir. Alerjik nedenler ksrlk nedeni olabilmekle birlikte teshisleri ve tedavileri zordur. Alerjik durumlarn tedavi etkinligi belli olmadg ve tedavi edilen veya edilemeyenlerdeki gebelik oranlar cok farkl oldugundan rutin olarak olculmelerinin gerekliligi tartslyor. Erkeklerde Ksrlk Nedenleri:
Cocuklar olmayan ciftlerin yaklask %30-50sinde problem erkekten kaynaklanr. Erkekteki ksrlk nedenleri baslca iki ana grupta toplanr. Erkekteki bu problemlerin nedeni, %30-40 olguda acklanamaz. Sperm kalite ve saysndaki bozukluklarn nedeni bulunamadgnda birtakm deneysel ilac tedavileri uygulanr. Ancak, bu tedavilerin herhangi bir etkinligi olmadg gosterilmistir. Mikroenjeksiyon tekniginin 1992 ylndan itibaren uygulanmaya baslanmas erkek ksrlgnn tedavisinde bir donum noktas olup, bu teknik ile siddetli erkek ksrlg durumlarnda bile yuksek gebelik oranlar elde edilmektedir. Erkek ksrlk olgularnda spermin uretim ve olgunlasma bozukluklar en cok rastlanlan sorundur. Uretim bozuklugu sperm says ile ilgili olabilecegi gibi kadn yumurtasnn dollenmesini engelleyen sperm hareketlerinin zayflg veya sperm sekillerinin (Morfoloji) anormalligi ile de ilgili olabilir. Erkegin sperminin normal kabul edilebilmesi icin saysnn en az 20 milyon/ml, hareketli sperm orannn %30 ve yapsal olarak normal sperm orannn %4un uzerinde olmas gereklir. Sperm degerlerinin yukarda belirtilenin altnda olmas halinde dogal yollardan gebelik elde edilmesinde belirgin zorluklar yasanmaya baslanmaktadr. Bircok faktor spermiogenezi (sperm hucrelerinin uretimi ve olgunlasmas) olumsuz yonde etkileyebilir. Baz bakteri ve virusler erkekte yumurtalk iltihabna sebep olur. Yumurtalklarndan iltihabi bir hastalk geciren erkeklerin yaklask %25inde ksrlk problemi olusturur. Erkeklik hormonu olan testesteron hormonunun uretimini kontrol eden hormonlarda bozukluk olmas durumu. Kanser tedavisi icin kullanlan sn ve ilaclar sperm uretimini bozabilir. 2. Yapsal Bozukluklar: Spermin uretim yeri olan testislerden dsar ckmasn engelleyen tam veya ksmi tkanklklar ksrlk nedeni olabilir. Bu tkanklklar dogustan olabilecegi gibi sonradan gecirilmis bir enfeksiyona bagl da olabilir. Testlerden gecirilmis bir cerrahi mudahale de tkanklga sebep olabilir. Nedeni Acklanamayan Ksrlk: Gunumuzde tbbn olanaklar ile ortaya konulamayan ksrlk durumlarnda nedeni acklanamams ksrlk (idiopatik infertilite) soz konusu olur. Testler ile ortaya ckarlamayan sperm enfeksiyon bozukluklar, yumurtann catlamas ve tupler icindeki hareketinde baz bozukluklarn varlg one surulen varsaymlar arasndadr. Nedeni acklanamams ksrlk olgularnda rol oynayan psikolojik etkenlerin varlg tam olarak belli degil. Stresin kadn ureme sistemi ve hormon dengesi uzerinde olumsuz etkiler yapabilecegi biliniyor. Ancak burada sebep-sonuc iliskisi belli degil. Yani ksrlk nedeniyle mi stres olmakta, yoksa stres nedeniyle mi ksrlk olmakta. Stresin ortadan kalkma durumunda dogal yollardan gebeliklerin olustugu bildiriliyor. Ozellikle ksrlk tedavilerine cevap alnamayan ciftlerde bazen tedavinin kesildigi ve cifte dinlenme sans verildigi aylarda kendiliginden gebelik olabilmekte. Nedeni acklanamams ksrlk terimi gunumuzdeki tan yontemlerinin snrn gosteriyor. Tan yontemlerindeki ilerlemelerle birlikte bu gruba sokulan cift says da azalacak. Ksrlgn Teshisi: Ksrlk problemi ile basvuran ciftlerde, ksrlk nedenini ksrlk nedenini acklamaya yonelik baz tetkikler yaplmas gerekir. Bunlardan ilki erkekte yaplan sperm analizi ve kadnda, rahim ve tuplerin gecirgenligini degerlendirmek amacyla rahim filmi (histerosalpingografi) cekimidir. Ayrca yine kadnn hormonal durumu ve yumurtalklarnn kapasitesini degerlendirmeye yonelik hormon testleri adet kanamasnn ucuncu gununde yaplr. Son zamanlarda tansal laparospinin yeri tartsmal olabilmekte baz ozel durumlarda kullanlabilir. Aslama:
Inseminasyon daha cok rahim agzna ait problemlerin bulundugu , sperm saysndan ve hareketliliginden hafif bozukluklarn bulundugu veya cifte ait hicbir problemin bulunmadg, acklanamayan ksrlk durumlarnda uygulanr. Inseminasyon icin erkekten alnan sperm says laboratuvar kosullarnda cesitli ykama islemlerine tabi tutularak sperm hucreleri dsndaki tum svlardan arndrlr, sperm hucreleri cok az bir sv icinde konsantre edilip, say hareketlilik oran arttrlr. Daha sonra bu sv ince bir kateter yardm ile rahim agzndan gecirilerek dogrudan rahim icine verilir. Bu tedavi rahim agzndan salglanan mukusun spermin rahim icine gecisini engelledigi durumlarda en iyi sonucu verir. Inseminasyon ayrca nedeni acklanamams ksrlk olgularnda ve hafif erkek ksrlg olgularnda da daha dusuk basar oranlar ile kullanlr. En yuksek gebelik oranlarnn ilk uc uygulamada oldugu alt uygulamadan sonra gebelik sansnn cok dusuk oldugu gosterilmistir. Uygun kosullarda yaplms uc inseminasyon sonras yardmc ureme tekniklerine gecilmesi dusunulebilir. Ozellikle nedeni acklanamayan ksrlk olgularnda ciftlerin yaklask %25inde tup bebek uygulamasnda spermden veya yumurtadan kaynaklanan buyuk dollenme bozuklugu gorulur. Inseminasyon tedavisiyle gebelik sans alt uygulama sonucu yaklask olarak %30 civarndadr.
Birlikteliklerde belirli bir surece sonrasnda en buyuk arzu cocuk sahibi olmaktr. Ancakbir takm rahatszlklar bebek sahibi olmaya engel olur. Bu rahatszlklar ve izlenmesi gereken tedavi yontemlerini anlamaya calsalm. Tuplerin ksmen veya tamamen tkal olmas sperm ile yumurtann bulusmasn engelleyerek dollenme ve gebeligi olanaksz klar. Tuplerdeki bu hasar, gecirilmis enfeksiyon, endometriozis veya gecirilmis bir ameliyat sonras kalan karn ici yapsklklar gibi bircok nedene bagl olabilir. Gelismis ulkelerde cinsel yollardan bulasan enfeksiyonlar tuplerdeki hasarn en onemli nedeni. Ulkemizde cocukluk cagnda alnan verem mikrobu da tuplerde geri donulmez hasar olusturabilir. Yumurtlama bozukluklar kadnda en sk gorulen ksrlk nedeni olup, yumurtlama bozuklugu dendiginde, yumurtlamann hic olmamas veya duzensiz ve seyrek olmas anlaslr. Adetlerin seyrek veya hic gorulmemesi cogu zaman bir yumurtlama bozuklugunu gosterir, ancak adetlerin tamamen duzenli oldugu durumlarda da yumurtlama bozukluklarna rastlanabilir. Yumurtlama bozukluklar baslca uc grupta toplanabilir. Yumurtalklardaki yumurta uretimini uyaran hormonlarn dogustan eksikligine bagl olarak beyin sapndan salglanamamas,
Beyin sapndan sut hormonu prolaktinin normalden fazla salglanmas,
Polikistik over sendromu. Endometriozis rahim icini doseyen dokunun (Endometrium) rahim dsnda gelismesi olarak ifade edilir. Endometriozis tpk rahim icini doseyen doku gibi hormonlara duyarl olup adet srasnda kanar. Karnn icinde olusan bu mikro kanamalar zamanla iltihap bezleri yangsal durum olusturup ve yapsklklara sebep olur. Endometriozis yumurtalklarda yerlestigi zaman kist olusumuna neden olur. Bu kistlere endometrioma ad verilir. Endometriozisi olan kadnlarn yaklask %50sinin cocuk sahibi olabilmeleri icin tedavi olmalar gerekir. Yine ksrlk nedeni ile basvuran kadnlarn yaklask %25 inde endometriozis saptanr. Rahim agzndaki yapsal, enfeksiyona ait veya bu bolgedeki salgyla (Mukus) ait bozukluklar ksrlk sebebi olabilir. Rahim agznda salglanan mukus spermlerin genital yoldan tasnmasn kolaylastrr. Ostrojen ve progesteron hormonlar etkisi altnda mukusun siklus srasnda miktar ve niteligi degisir. Polip gibi iyi huylu tumorler veya bu bolgeye uygulanms olan cerrahi girisimler ksrlk sebebi olabilir. Alerjik nedenler ksrlk nedeni olabilmekle birlikte teshisleri ve tedavileri zordur. Alerjik durumlarn tedavi etkinligi belli olmadg ve tedavi edilen veya edilemeyenlerdeki gebelik oranlar cok farkl oldugundan rutin olarak olculmelerinin gerekliligi tartslyor. Erkeklerde Ksrlk Nedenleri:
Cocuklar olmayan ciftlerin yaklask %30-50sinde problem erkekten kaynaklanr. Erkekteki ksrlk nedenleri baslca iki ana grupta toplanr. Erkekteki bu problemlerin nedeni, %30-40 olguda acklanamaz. Sperm kalite ve saysndaki bozukluklarn nedeni bulunamadgnda birtakm deneysel ilac tedavileri uygulanr. Ancak, bu tedavilerin herhangi bir etkinligi olmadg gosterilmistir. Mikroenjeksiyon tekniginin 1992 ylndan itibaren uygulanmaya baslanmas erkek ksrlgnn tedavisinde bir donum noktas olup, bu teknik ile siddetli erkek ksrlg durumlarnda bile yuksek gebelik oranlar elde edilmektedir. Erkek ksrlk olgularnda spermin uretim ve olgunlasma bozukluklar en cok rastlanlan sorundur. Uretim bozuklugu sperm says ile ilgili olabilecegi gibi kadn yumurtasnn dollenmesini engelleyen sperm hareketlerinin zayflg veya sperm sekillerinin (Morfoloji) anormalligi ile de ilgili olabilir. Erkegin sperminin normal kabul edilebilmesi icin saysnn en az 20 milyon/ml, hareketli sperm orannn %30 ve yapsal olarak normal sperm orannn %4un uzerinde olmas gereklir. Sperm degerlerinin yukarda belirtilenin altnda olmas halinde dogal yollardan gebelik elde edilmesinde belirgin zorluklar yasanmaya baslanmaktadr. Bircok faktor spermiogenezi (sperm hucrelerinin uretimi ve olgunlasmas) olumsuz yonde etkileyebilir. Baz bakteri ve virusler erkekte yumurtalk iltihabna sebep olur. Yumurtalklarndan iltihabi bir hastalk geciren erkeklerin yaklask %25inde ksrlk problemi olusturur. Erkeklik hormonu olan testesteron hormonunun uretimini kontrol eden hormonlarda bozukluk olmas durumu. Kanser tedavisi icin kullanlan sn ve ilaclar sperm uretimini bozabilir. 2. Yapsal Bozukluklar: Spermin uretim yeri olan testislerden dsar ckmasn engelleyen tam veya ksmi tkanklklar ksrlk nedeni olabilir. Bu tkanklklar dogustan olabilecegi gibi sonradan gecirilmis bir enfeksiyona bagl da olabilir. Testlerden gecirilmis bir cerrahi mudahale de tkanklga sebep olabilir. Nedeni Acklanamayan Ksrlk: Gunumuzde tbbn olanaklar ile ortaya konulamayan ksrlk durumlarnda nedeni acklanamams ksrlk (idiopatik infertilite) soz konusu olur. Testler ile ortaya ckarlamayan sperm enfeksiyon bozukluklar, yumurtann catlamas ve tupler icindeki hareketinde baz bozukluklarn varlg one surulen varsaymlar arasndadr. Nedeni acklanamams ksrlk olgularnda rol oynayan psikolojik etkenlerin varlg tam olarak belli degil. Stresin kadn ureme sistemi ve hormon dengesi uzerinde olumsuz etkiler yapabilecegi biliniyor. Ancak burada sebep-sonuc iliskisi belli degil. Yani ksrlk nedeniyle mi stres olmakta, yoksa stres nedeniyle mi ksrlk olmakta. Stresin ortadan kalkma durumunda dogal yollardan gebeliklerin olustugu bildiriliyor. Ozellikle ksrlk tedavilerine cevap alnamayan ciftlerde bazen tedavinin kesildigi ve cifte dinlenme sans verildigi aylarda kendiliginden gebelik olabilmekte. Nedeni acklanamams ksrlk terimi gunumuzdeki tan yontemlerinin snrn gosteriyor. Tan yontemlerindeki ilerlemelerle birlikte bu gruba sokulan cift says da azalacak. Ksrlgn Teshisi: Ksrlk problemi ile basvuran ciftlerde, ksrlk nedenini ksrlk nedenini acklamaya yonelik baz tetkikler yaplmas gerekir. Bunlardan ilki erkekte yaplan sperm analizi ve kadnda, rahim ve tuplerin gecirgenligini degerlendirmek amacyla rahim filmi (histerosalpingografi) cekimidir. Ayrca yine kadnn hormonal durumu ve yumurtalklarnn kapasitesini degerlendirmeye yonelik hormon testleri adet kanamasnn ucuncu gununde yaplr. Son zamanlarda tansal laparospinin yeri tartsmal olabilmekte baz ozel durumlarda kullanlabilir. Aslama:
Inseminasyon daha cok rahim agzna ait problemlerin bulundugu , sperm saysndan ve hareketliliginden hafif bozukluklarn bulundugu veya cifte ait hicbir problemin bulunmadg, acklanamayan ksrlk durumlarnda uygulanr. Inseminasyon icin erkekten alnan sperm says laboratuvar kosullarnda cesitli ykama islemlerine tabi tutularak sperm hucreleri dsndaki tum svlardan arndrlr, sperm hucreleri cok az bir sv icinde konsantre edilip, say hareketlilik oran arttrlr. Daha sonra bu sv ince bir kateter yardm ile rahim agzndan gecirilerek dogrudan rahim icine verilir. Bu tedavi rahim agzndan salglanan mukusun spermin rahim icine gecisini engelledigi durumlarda en iyi sonucu verir. Inseminasyon ayrca nedeni acklanamams ksrlk olgularnda ve hafif erkek ksrlg olgularnda da daha dusuk basar oranlar ile kullanlr. En yuksek gebelik oranlarnn ilk uc uygulamada oldugu alt uygulamadan sonra gebelik sansnn cok dusuk oldugu gosterilmistir. Uygun kosullarda yaplms uc inseminasyon sonras yardmc ureme tekniklerine gecilmesi dusunulebilir. Ozellikle nedeni acklanamayan ksrlk olgularnda ciftlerin yaklask %25inde tup bebek uygulamasnda spermden veya yumurtadan kaynaklanan buyuk dollenme bozuklugu gorulur. Inseminasyon tedavisiyle gebelik sans alt uygulama sonucu yaklask olarak %30 civarndadr.