Semedov
New member
2014 yılında yapılan Soçi Olimpiyatları artistik patinaj kategorisinde tarihe geçen bir performansa sahne oldu. 15 yaşındaki Yulia Lipnitskaya, üzerinde kırmızı kostümüyle “Schindler’in Listesi” sinemasının müzikleri eşliğinde piste çıkıp neredeyse kusursuz bir program sergiledi. En güç dönüşleri yüzünde en ufak bir zorlanma sözü bile olmadan tamamlamıştı.
Performansın sonunda tribünler alkıştan yıkılırken, karşılaşmayı anlatan spikerler Lipnitskaya’nın performansına övgüler düzüyor, Rusya’yı 4 kere Olimpiyatlarda temsil etmiş efsanevi atlet, ulusal kahraman Evgeny Plyushchenko’ya atıfla, “Onun yarı yaşında ancak izleyiciden onun kadar alkış aldı” diyordu.
Bu esnada, kameralar kenarda gururla gülümseyen bir bayana odaklandı. Kıvırcık saçlı bayan pistin çıkış noktasında elinde bir eşofman üstüyle bekliyordu. Lipnitskaya izleyicileri selamladı, piste atılan bir şapkayı da yerden alıp başına geçirdi ve kıvırcık saçlı bayana yanlışsız ilerledi.
Bir daha sonraki karede Rusya ekibi ellerinde bayraklarıyla Lipnitskaya’nın aldığı kararı bekliyordu. Hakemler rekor denebilecek 141,51 puanı açıklayınca, kadro arkadaşları Lipnitskaya’yı alkışlarken, kıvırcık saçlı bayan da yanında oturan kıza sarıldı, yanağından öptü ve kulağına tahminen de yalnızca ikisinin bildiği bir şeyler fısıldadı.
TUTTUĞU ALTIN, DOKUNDUĞU YILDIZ OLUYOR AMA…
Dünyanın hafızasına bu imgelerle kazınan kıvırcık saçlı bayanın ismi Eteri Tutberidze’ydi. Ortadan geçen 8 yılda Tutberidze’nin ünü her geçen gün biraz daha arttı. Çünkü hangi geç atlete elini değdirse bir yıldız yaratıyordu. Öğrencileri en sıkıntı atlayış ve dönüşleri tereddütsüz hayata geçirirken, Rusya artistik patinajdaki üstünlüğünü dünyaya tekrar yeniden kanıtlıyordu.
Fakat Tutberidze’nin Moskova’da bulunan Sambo 70 isimli okulundan çıkan son yıldız olan 15 yaşındaki Kamila Valieva’nın isminin geçtiğimiz hafta Pekin Olimpiyatları esnasında bir doping skandalına karışması, başarılı çalıştırıcının sicilinin de tartışmaya açılmasına niye oldu.
Olayın öncesini kaçırmış olanlar için kısa bir özet yapmamız gerekirse, Valieva’nın Rusya’daki ulusal şampiyona kapsamında 25 Aralık tarihinde alınan meselade yasaklı bir unsur olan trimetazidin bulunduğu belirtildi. Sorun şu ki analiz sonuçları Pekin’e 8 Şubat günü ulaşmıştı ve Valieva 7 Şubat günü bir ekip karşılaşmasında Rusya Olimpiyat Komitesi ismine yarışmış ve zafere ulaşmıştı. Memleketler arası Olimpiyat Komitesi’nin (IOC) madalya merasiminin açıklanmayan yasal bir sorun niçiniyle ertelendiğini duyurmasının akabinde test sonuçları ortaya çıktı ve skandal patlak verdi.
Rusya Dopingle Uğraş Ajansı (RUSADA) Valieva’nın yarış lisansını kısa müddetliğine askıya aldıktan daha sonra yasağı geri çekti. Akabinde husus İsviçre merkezli Spor Tahkim Mahkemesi’ne (CAS) devredildi. CAS hafta sonu sözünü dinlediği Valieva hakkındaki sonucunı pazartesi günü verdi. Genç atletin Olimpiyatlar’da yarışa devam edebileceği belirtildi. Müsaadenin çıkmasının akabinde kısa programda yarışan Valieva bir sefer daha tepenin sahibi oldu. (17 Şubat’ta yapılan ferdi özgür program karşılaşmasında da misal bir sonuç bekleniyordu lakin kürsüye bile çıkamayan Valieva büyük bir hayal kırıklığı yarattı.) Valieva’nın Rusya Olimpiyat Komitesi ismine kazandığı madalyaların akıbeti ise çabucak hemen aşikâr değil.
Rusya’nın Olimpiyat geçmişi doping skandallarıyla dolu. Rus sportmenlerin devletin resmî kurumlarının dayanağıyla doping ilacı kullandığı tarafındaki savlara dair soruşturmalar son 8 yılda 5 farklı Olimpiyat tertibine damga vurdu. Dünya Dopingle Uğraş Ajansı’ndan (WADA) bağımsız bir komite, 2015 yılında Rusya’yı devlet takviyeli bir doping programı yürütmekle suçladı. Bunun kararında IOC Rusya’yı 2018 PyeongChang Oyunları’na katılmaktan menetti. Lakin atletlerin “Rusya’nın Olimpik Atletleri” ismi altında müsabakasına müsaade verildi. Bu yıl ise Rus sportmenler “Rusya Olimpiyat Komitesi” (özetlemek gerekirse ROC) ismi altında ve göğüslerinde Olimpiyatlar’ın 5 halkalı bayrağını taşıyarak yarışıyor. Geçen yaz yapılan Tokyo 2020’de de misal bir duruma şahit olmuştuk.
Valieva idmanda
ATLET ANTRENÖRÜNÜN BİLGİSİ OLMADAN BU TÜRLÜ BİR ŞEY YAPABİLİR Mİ?
Valieva’nın analizlerinde yasaklı husus bulunması, gözleri antrenörü Tutberidze’ye ve çalıştırdığı genç atletlere yönelik muamelelerine çevirdi.
Tutberidze, atletlerini karşılaşmalara hazırlarken benimsediği odunsuz ve riskli programıyla tanınıyor. Bu çalışma biçiminin genç atletleri birkaç yıllığına yıldızlık mertebesine yükselttiği, lakin bu esnada hem fizikî tıpkı vakitte ruhsal manada sakatladığı söyleniyor. O günlerin tesiriyle profesyonel spor hayatı bittikten uzun yıllar daha sonra bile yeme bozukluğuyla çaba eden Rus artistik patinaj atletleri olduğu da biliniyor.
Tutberidze’nin Valieva’nın testinin müspet çıkmasından sorumlu olduğuna dair direkt bir ispat yok. Fakat Rusya’nın taktiklerine hâkim olanlar, bu biçimde bir ihlalin atletin antrenörünün (ve öteki nüfuzlu kişilerin) bilgisi olmadan yaşanmasının mümkün olmadığını belirtiyor.
ABD Uyuşturucuyla Çaba Dairesi’nin eski casuslarından David Tinsley de onlardan biri. bununla birlikte WADA’nın Rusya’daki devlet dayanaklı doping olaylarını soruşturulması için bakılırsavlendirdiği 5 Stones Intelligence isimli şirketin CEO’su olan Tinsley, Washington Post’a yaptığı açıklamada, Rusya’nın Olimpik antrenörlerinin güvenlik ve istihbarat kurumlarının direkt denetimi altında olduğunu söylemiş oldu.
Tinsley, “Rusya’daki doping olaylarında fail genelde atlettir lakin bilhassa atletin çocuk olduğu durumlarda perde gerisinde antrenörle çalışan bir figür bulunur” derken Rusya’nın istihbarat ajansının elinde bu antrenörler hakkında evraklar olduğunu söylemiş oldu.
PUTİN ERDEM NİŞANI TAKMIŞTI
Tutberidze ve öğrencilerinin muvaffakiyetleri Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in de ziyadesiyle önemsediği bir bahis. 2014 yılında Lipnitskaya, Rusya ekibini altın madalyaya taşıdıktan ve esnekliği, artistik performansı ve dönüşleriyle tüm dünyayı büyüledikten daha sonra, Putin genç sporcuyu sarılıp öperek tebrik etmişti. Rus sportmenler 2018’deki PyeongChang Oyunları’ndan da altın ve gümüş madalyayla dönünce, Putin Kremlin Sarayı’nda düzenlenen bir merasimle Tutberidze’yi Rusya’nın Onur Nişanı’yla ödüllendirdi.
Bu yılki oyunlar Tutberidze için epey daha büyük muvaffakiyetler vadediyordu. İkisi de 17 yaşında olan Anna Shcherbakova ve Alexandra Trusova ile Valieva’nın madalyaları silip süpüreceği, podyumların tozunu attıracağı düşünülüyordu. Çünkü geçen yıl Rusya’daki ulusal karşılaşmalar ve Avrupa Şampiyonası bu üç atletin hakimiyetiyle sonuçlanmıştı. (Nitekim 17 Şubat’taki özgür program karşılaşmasında da Shcherbakova ve Trusova altın ve gümüş madalyaya ulaştı.)
Tutberidze, doping skandalının patlak vermesinin akabinde Rusya devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, Valieva’nın “masum ve temiz” olduğunu vurgularken bir komplo kurulmuş olabileceğini ima etti. Tutberidze, “Ya fazlaca şanssız tesadüfler yaşandı ya da epeyce incelikli bir plan yapılmıştı. Umarım yetkililerimiz bizi yalnız bırakmazlar, haklarımızı savunurlar ve masumiyetimizi kanıtlarlar” diye konuştu.
Kamila Valieva’nın annesi Alsu, yasaklı unsurun kızının meselade nasıl çıkmış olabileceğine dair değişik bir teori ortaya attı. Valieva’nın dedesinin protez kalple yaşadığını ve trimetadizin kullandığını belirten anne, genç atletin dedesinin su içtiği ve tükürük izlerini bıraktığı bir bardağı kullanmış olabileceğini öne sürdü. Fakat Kremlin’e yakınlığıyla bilinen Pravda gazetesi bile bu açıklamayı fazlaca akla yakın bulmadı. Pravda’ya konuşan siyasetçi Irina Rodnina, olayı “sporumuz için dev bir skandal” olarak nitelendirdi. Geçmişte çiftlerde üç kere Olimpiyatlarda yarışmış bir artistik patinaj şampiyonu olan Rodnina, “En kıymetlisi sonuçların ne olacağını bilmiyoruz. niye Rusya sevilmiyor diyorlar. Ben öbür bir soru soracağım: niye Rusya bu kadar hayli kusur yapıyor? Doping yüzünden kaç madalya kaybettik? Aşağı üst 40 tane” diye konuştu. Öteki yandan New York Times’ın ulaştığı ve hafta sonu CAS’a sunulan bir dokümana nazaran, Valieva’nın meselade trimetadizinin yanı sıra kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılan ve yasaklı olmayan iki unsur daha bulundu. ABD Dopingle Gayret Ajansı (USADA) Lideri Travis Tygart, CNN’e yaptığı açıklamada, Valieva’nın meselade mililitre başına 2,1 nanogram ilaç çıkmasının bir kaza ihtimalini ortadan kaldırdığını belirterek, “15 yaşında bir sportmen, yorgunluğunu azaltma tesirine sahip hayli sayıda ilacı bulacak bilgiye ve alacak ekonomik güce sahip olailir mi? Ben bunun olabileceğine ihtimal vermiyorum. Üçünün bir ortada kullanılması tıpkı performans artışına üç farklı yoldan varmanın amaçlandığına işaret ediyor: Dayanıklılığın artması, nefes daralmasının ve yorgunluğun azalması” dedi.
UZUNLUĞU FAZLA UZAYINCA MESLEĞİ KISA SÜRDÜ
Tutberidze’nin antrenör olarak imza attığı eşsiz muvaffakiyetlerin öncesinde pek de dikkat çekmeyen bir meslek yatıyor. Artistik patinaj atleti olarak pek başarılı bir geçmişi bulunmayan Tutberidze, çabucak sonrasında bir devir ABD’de antrenörlük yaptı. Başarısızlık burada da peşini bırakmadı ve Tutberidze bir devir ekipten gruba dolaştı.
bir süre evvel Rusya’da bir televizyon kanalına verdiği röportajda, spor hayatına tekler kategorisinde başladığını söyleyen Tutberidze, ilerleyen senelerda uzunluğunun fazlaca fazla uzaması niçiniyle buz dansına kaydı. Günümüzde çabucak hemen ergenliğe yeni girmiş ve gelişmesini çabucak hemen tamamlamamış atletlerle çalışmasının arkasında da bu tecrübesinin yattığı düşünülüyor.
Tutberidze, 1995 yılında parasızlık niçiniyle aylarca Oklahoma kentinde mahsur kalan ve tarihe Oklahoma City saldırısı olarak geçen olayı yaşayan buz dansı takımının bir üyesiydi.
Röportajda anlattığına ve o dönemki haberlere nazaran, ortalarında onun da bulunduğu 35 kadar Rus dansçı bombalı akının gayesi olan hükümet binasının tam karşısında bulunan bir YMCA yurdunda kalıyordu. Tutberidze o günü şu sözlerle anlatmıştı:
“Ben öylece ortalıkta dolanırken beşerler ‘Bomba var, bomba var’ diye çığlıklar atmaya başladı. Herkes sağa sola koşuşturuyordu. Sağlam bir duvar bulup gerisine çöktüm.”
KARŞILAŞMALAR SIRASINDA ATLETLERİNE SU İÇİRMİYOR
Oklahoma City saldırısından sağ çıkanlar için inşa edilen anıtta da ismi bulunan Tutberidze, bir süre daha sonra artistik patinaj antrenörlüğüne başladı. Oklahoma’dan daha sonra Cincinnati, Los Angeles ve Texas’a taşındı. Burada San Antonio Artistik Patinaj Kulübü öğretmenlerinden Rus sportmen Nikolai Apter ile evlendi.
Tutbridze’nin Texas’taki öğrencileri içinde o sırada 13 yaşında olan Jenny Zettner da vardı. Zettner, San Antonio Kristal Buz Sarayı’nda Tutberidze’den koreografi dersleri alıyordu. Buradaki “dandik” olarak nitelendirdiği pistin gelecekte Olimpik bir antrenör olacak olan Tutberidze ve birlikteindeki Rus sportmenler için alışılmadık bir ortam olduğunu belirten Zettner, “Birbirimize, ‘Aman Yaradanım, Rus patenciler… Onların öğrencisi olmalıyız, epey ünlü olacağız’ diyorduk” dedi.
Washington Post’a konuşan Zettner, Tutberidze’nin “tamamıyla profesyonel ve öğretici” olduğunu lakin sert taktikler uyguladığını söylemiş oldu. Bu taktikler içinde en dikkat çekenlerden biri, öğrencilerine verdiği “Müsabakalar sırasında su içmeyin” tavsiyesiydi. 2018’de Rusya’ya altın madalya getiren Alina Zagitova’nın 2019’da Glamour mecmuasına verdiği bir röportajda yaptığı “Günlerce su içmedim, yalnızca ağzımızı çalkalayıp tükürüyorduk” açıklamasıyla ortaya çıkan bu tuhaf taktik, o günlerde epey konuşulmuş ve gaddarca bulunmuştu.
Zettner, “Ben Tutberidze’nin otoriter stilini, ne yaptığını bilmesine bağlıyordum. hiç bir vakit beni ağlatacak kadar büyük bir kabalık yapmadı” sözlerini kullandı.
Valieva geçen Nisan’da Moskova’da yapılan “Şampiyonlar Buzda” etkinliğinde
“HARİTAYA BAKIN VE RUSYA’NIN BÜYÜKLÜĞÜNÜ GÖRÜN”
Fakat Tutberidze ABD’de olduğu devirde fazlaca keyifli değildi. Ailesini özlüyor ve Amerikalılar hakkında birtakım hayal kırıklıkları yaşıyordu. Rusya’da verdiği bir röportajda, “Size ‘Merhaba, nasılsın?’ diyorlar, tam karşılık verip nasıl olduğunuzu anlatacakken yürüyüp gidiyorlar” diye sıkıntı yanmıştı. Bu memnuniyetsizliğin kararı olarak 90’ların sonunda ülkesine döndü.
daha sonraki 20 yıl Tutberidze için yükseliş devri oldu. Genç atletleri vatanseverlikle karışık bir hırsla eğitiyordu. Bir röportajda şunları söylemişti:
“Ben 13 yaşından itibaren öğrencilerime şunu öğretiyorum: İdmana gelip, ‘Çok yorgunum, bunu artık yapamam. Yarın yapalım’ diye mızmızlanamazsınız. Haritaya bakın ve Rusya’nın büyüklüğünü görün. Seçildiğinizde ve milletlerarası bir karşılaşmaya gönderildiğinizde, ceketinizin sırtında RUSYA yazıyor olacak. Şayet Rusya’nın dünyanın huzuruna çıkardığı en âlâ atletlerinden biri olacaksanız, buza adım attığınızda huysuzluk edip ‘Bugün yorgunum. En uygun performansımı gösteresim ve benden beklendiği üzere Rus halkını temsil edesim yok’ diyemezsiniz.”
Tutberidze bu tutumuyla öğrencilerini ve artistik patinaj sporunu yesyeni doruklara taşıdı. Tutberidze’nin öğrencilerinin üçü de Pekin Olimpiyatları’nda başardıkları dörtlü atlayışlarla dikkat çekti. Atletin havada dört defa kendi etrafında dönmesi temeline dayanan zorluk derecesi ziyadesiyle yüksek bu hareketi Olimpiyatlar kapsamında deneyen diğer bayan patenci olması beklenmiyor. Sadece bu hareket yardımıyla bile Rus atletlerin programlarının zorluk derecesi rakiplerinin kat kat üzerine çıkıyor. Hal bu biçimde olunca da hareketler yüzde 100 performansla yapılamasa bile puan üstünlüğü sağlanıyor.
BİR OLİMPİYATTA YILDIZ OLAN BİR daha sonraKİNDE SPORU BIRAKMIŞ OLUYOR
Fakat Tutberidze’nin taktikleri başarılı olduğu kadar tartışmalı da… Hem rakipleri birebir vakitte spor otoriteleri, sık sık Tutberidze’nin öğrencilerinin mesleklerinin kısalığına ve çok ağır idmanlar kararı yaşadıkları tükenmişliğe ve uzun müddetli sakatlıklara dikkat çekiyor.
ABD ulusal grubunu iki sefer Olimpiyatlara taşıyan antrenör Audrey Weisiger, “Çoğu Rus antrenörün misyonu her dört yılda bir, bir Olimpiyat şampiyonu çıkarmaktır. Atletlerini seçme sistemleri de farklı” diye konuştu.
Başka yandan yıllar süren monotonluğun akabinde, bayanlar artistik patinajının ilerlemesini memnuniyetle karşılayanlar da var. Lakin her biçimde sportmenlerin sıhhatinin ve güvenliğinin ön planda olması gerektiğine vurgu yapılıyor.
Weisiger, Washington Post’a, “Bence bizim kızlarımız da dörtlü atlayışlar yapmaya başlayacaklar. Çocuklara altından kalkabilecekleri sıkıntı hünerler öğretilmesine karşı değilim. Ancak bu durum bacakların kırılması ya da ilaç alınması manasına gelecekse bu biçimde karşıyım. Sonları zorlayabiliriz lakin bunu akıllı bir halde yapmalıyız” sözlerini kullandı.
GÜNDE 12 SAAT ÇALIŞMA, KİLO ALMA YASAĞI…
Tutberidze, atletlerini günde 12 saat üzere ağır programlarda çalıştırıyor. Geçmişte Tutberidze’nin öğrencisi olmuş birfazlaca eski yıldız, dörtlü atlayışları ve öbür güç hareketleri yapabilmek için neredeyse hiç bir şey yemediklerini lisana getiren açıklamalar yaptı.
Tutberidze, sportmenlerin mümkün olduğunca yavaşça kalmalarını ve daha ayakları buzdan kesilmeden dönüşlerine başlamalarını istiyor. Hareketi bu kadar erken başlatmak da sırtta ve belde önemli sakatlıklara yol açıyor.
Örneğin, 13 yaşındayken Tutberidze’yle bir arada çalışabilmek için kent değiştiren Alena Kanysheva, çeşitli görüntülerde dörtlü atlayış yaparken görüntülenmişti. Fakat yalnızca bir yıl daha sonra, sırtındaki bir sakatlık niçiniyle bu atlayışları yapamaz hale geldi ve sporu bırakmak zorunda kaldı. Değerli bir turnuvada dörtlü atlayış yapan birinci bayan sportmen olan Elizabet Tursynbaeva da emsal bir sakatlık niçiniyle 2019-2020 dönemindeki tüm tertiplerden çekildi, 2021’de de büsbütün emekli olduğunu deklare etti.
Tutberidze, öğrencilerini muvaffakiyete ulaştırdıktan daha sonra çabucak yeni öğrenci arayışına geçiyor. Weisiger’in dediği üzere, bayan patenciler ergenliğe girdikten daha sonra mesleklerinde zorlanmaya başlıyor zira bedenlerindeki değişimler yeni hünerler öğrenmelerini gerektiriyor. (ABD’li atlet Alysa Liu, bir karşılaşmada dörtlü atlayış yapan birinci Amerikalı bayan olmuştu. Fakat büyüme çağına girdikten daha sonra dörtlü atlayış yapmayı denemedi bile.) Birçok atlet bu yeni marifetleri edinmekte başarısız oluyor.
Lipnitskaya ile Tutberidze Soçi’deki efsane performanstan daha sonra
LİPNİTSKAYA ANOREKSİ TEDAVİSİ ALMAK ZORUNDA KALDI
Örneğin en başta 2014’teki büyüleyici performansından bahsetmiş olduğumiz Lipnitskaya’nın mesleği, Soçi’den daha sonra düşüşe geçti. Üç yıl daha sonra bir diz sakatlığı niçiniyle artistik patinajı büsbütün bırakmak zorunda kalan Lipnitskaya, “sadece bir yıldır, iki ya da üç yıldır değil” uzun vakittir, anoreksiyle çaba ettiğini deklare etti ve İsrail’de bir tedavi merkezine yattı. Katıldığı son karşılaşmanın akabinde patenlerini bir dolaba kaldırdığını ve gerisini bile dönmeden oradan ayrıldığını tabir eden Lipnitskaya, 2017’deki bir röportajında “Buz artık beni çekmiyor” diye konuştu.
Lakin bu sporu ve Lipnitskaya’yı yakından takip edenler için anoreksi açıklaması sürpriz olmadı. Çünkü Tutberidze, 2014’te düzenlenen basın toplantısında, “Yulia’nın devir periyot yalnızca ‘toz halindeki besin maddeleriyle’ yaşayabiliyor olması memnuniyet verici” diye konuşmuştu.
2018’deki Kış Olimpiyatları’ndan altın ve gümüşle dönen Rus sportmenler da misal beslenme modelleri benimsemişti. Üstte da dediğimiz üzere altın madalya sahibi Zagitova, hem kendisinin tıpkı vakitte gümüşün sahibi Evgenia Medvedeva’nın Olimpiyat dönemi boyunca su bile içmediğini, ağzını çalkalayıp tükürmekle yetindiğini açıklamıştı.
Zagitova, Sport Express’e, ergenliğin getireceği değişimlerle çaba etmek için beslenmesini sonlandırdığını belirterek, “Ergenlik konusuna gelirsek, şişmanladığınızda… Bana bunların hepsi masal üzere geliyor. Tek yapmanız gereken ağzınızı kapalı tutmak ve yememek! Ya da az yemek. Ben yiyorum, lakin küçük miktarlarda” diye konuşmuştu.
Zagitova (solda) ve Medvedeva (sağda) 2018 Kış Olipiyatları’nda Tutberidze ile
MEDVEDEVA KİLO ALARAK GERİ DÖNÜNCE…
Medvedeva ise bir Rus haber sitesine yaptığı açıklamada, 2018 Olimpiyat dönemi oyunca mümkün olduğunca “kuru” kalmaya çalıştığını, çünkü kilo aldığı takdirde programını sergileyemeyeceğini söylemişti. Kas oranı düşük olduğu için vücudunun su tuttuğunu da söz eden Medvedeva, bu durumun her şeyi zorlaştırdığını ve bedenine ziyan verdiğini tabir etmişti.
PyeongChang’da tartıya çıktığında bir yıl evvel Helsinki’de yapılan Dünya Şampiyonası’na kıyasla 1,5 kilo daha yavaşça olduğunu da söz eden Medvedeva, “Zor bir periyottu fakat yapmak zorundaydım, her neyse ki hepsi geçmişte kaldı” diye konuşmuştu.
Olimpiyatlar’dan kısa bir süre daha sonra Medvedeva, Kanada’ya taşındı. Buradaki antrenörü Brian Orser onu bir beslenme uzmanıyla tanıştırdı. Medvedeva RSport’a yaptığı açıklamada, “Ancak bu biçimde yemekle sağlıklı bir ilgi kurmayı öğrendim. Evvelce tartıya çıkacak olmak benim için daima bir dehşet kaynağıydı” dedi. Medvedeva, Orser’ın kendisini kadro arkadaşlarıyla rakip olarak konumlandırmamasının da değerli bir fark olduğunu vurguladı.
Medvedeva, pandemi devrinde Rusya’ya dönüp bir daha Tutberidze ile çalışmaya başladı. Bu dönüşün akabinde 2021’de Rus medyasına konuşan Tutberidze, Medvedeva’nın kilo aldığını belirterek makûs sonuçların sorumluluğunu ona ve Orser’a yükledi. (Tutberidze’nin akademisinden ayrılan öğrencilere sert yansılar göstermesi de sık yaşanan bir durum.) Ancak bir tarafına dönmesine mahzur olan bir sırt sakatlığı niçiniyle kısa mühlet ortasında emekli olmak zorunda kaldı.
Zagitova ise 2019’da sporu bıraktı. O periyottaki bir açıklamasında dörtlü atlayış yapan daha genç atletlerle rekabet edebilmek için kilo vermesi gerektiğini söylemişti.
“İKİ KARİDES YİYİP DOYUYOR”
Tutberidze’nin bir öteki eski öğrencisi Polina Shuboderova da bir öbür Rus haber sitesine, “Yorgun da olsanız, sakat da olsanız bir daha de buza çıkıp işinizi yapıyorsunuz” derken, Tutberidze’nin öğrencilerinin her idman öncesi tartıldığını ve kilolarındaki 250 gramın üstündeki dalgalanmaların kabul edilemez olduğunu tabir etmişti.
Tutberidze’nin şu anki yıldızları için de durum değişmiş üzere görünmüyor. Onunla birlikte çalışan koreograf Daniil Gleikhengauz, bir röportajında esprili bir lisanla Shcherbakova’nın akşam yemeğinde iki karides yiyip doyduğunu belirterek “Başka birtakım kızlar üzere yemek takıntısı olmadığı için hayli şanslı” sözlerini kullandı.
ABD’de Olimpiyatlar’ın yayıncı kuruluşu NBC’nin yorumcusu Johnny Weir, geçtiğimiz sonbaharda Sambo 70’i ziyaret etti. Mesleği boyunca birfazlaca Rus antrenörle çalışan ve akıcı Rusça konuşan Weir, Tutberidze’nin okulunun muvaffakiyetini ve yanış anlaşılan taraflarını, Olimpiyatlar’dan evvel Time mecmuasına verdiği bir röportajda anlatmıştı. “Rusya’nın bayanlar artistik patinajdaki gücünü anlamak için, Rus artistik patinajını ardındaki mantığı anlamak zorundasınız” diyen Weir, “Uzun vakit boyunca genç antrenörlerin Rusya’da fazlaca fazla fırsatı olmadı. Zira efsanelerin yönettiği okullarda çalışmak zorundaydılar” diye konuştu. Sovyet sisteminin resmen kaldırılması, Tutberidze üzere eski sistemin törpüleyemediği genç ve teşebbüsçü antrenörlerin yolunu açtı. Weir, “Eteri kuralları geriside bırakan, yanında kuvvetli bir yıldız antrenöre gereksinimi olmayan birinci kişiydi. Her şeyi kendi kendine yaptı. Kendisi de bir patenci olduğundan kendi eğitim ideolojisi vardı” dedi. Ziyareti sırasında okulun en uygun halini gördüğünü de kabul eden Weir, “Farklı düzeylerdeki yarışmacıların olduğu her buz pisti üzere burada da kahkaha ve gözyaşı bir ortadaydı. Şayet pofuduk tavşanlar ve çikolatalar arıyorsanız, onları bir Olimpik sporda bulamazsınız. Bu epeyce fakat hayli sıkıntı bir yolculuk” tabirlerini kullandı. Weir şu biçimde devam etti: “Eteri ve okulu hakkında, niye başarılı olduğu hakkında epey sayıda farklı görüş var. O da bunun farkında lakin etrafındaki basının baskısına boyun eğmiyor.” (Diğer yandan Weir’in skandalın patlak vermesinin akabinde Valieva’nın müsabakasına müsaade verilmesi sonucunı eleştirdiğini ve “Bu Olimpiyat oyunlarına, sporumuza ve Olimpiyatlarda yarışmış tüm pak atletlere atılmış bir tokattır” söylemiş olduğini de belirtelim.)
TUTBERİDZE İLAÇ KULLANIMINI SAVUNUYOR
Valieva’ya dönersek… Yetişkinler kategorisinde yarışa çabucak hemen geçtiğimiz sonbaharda başladı ancak kısa mühlet ortasında hem rakiplerini birebir vakitte bir arada idman yaptığı arkadaşlarını geride bırakmayı başardı. Skorlarıyla dünya rekorlarını kırdı, Rusya’nın genelinde bir tanınırlığa kavuştu, hayran kulübü ona bir Pomeranian cinsi köpek armağan ederken, Puma da genç sporcuyu marka yüzü yaptı.
Grup etkinliğinde, ROC ismine buz dansı kategorisinde yarışan Nikita Katsalapov, Valieva’nın olgunluğunu ve eşsiz yeteneğini övdü.
Katsalapov, “Size şunu söyleyebilirim: Bu kırılgan küçük kız, bir artistik patinajcının en uygun özelliklerini kendisinde topluyor. Onun performansını izlemek bir zevk, bir keyif. Ve her karşılaşmada biraz daha yeterli oluyor” diye konuştu.
Akabinde Valieva’nın Aralık ayında yapılan testinde, 2014’ten beri WADA’in yasaklılar listesinde bulunan trimetadizin bulunduğu haberi patladı. İlacın performansa tesiri kesin değil. Ancak birtakım seçkin atletlerin bu ilacı kullanarak kalplerinin daha süratli çalışmasını sağladığı, bu biçimdece daha uzun ve daha ağır idmanlar yapıp, daha süratli iyileşebildiği biliniyor.
Tutberidze geçmişte “trimetadizinin kuzeni” olarak nitelendirilen bir öbür ilacın kullanması “zararsız” tabiriyle savunmuştu. 2019’da bir televizyon röportajında bu ilacın yasaklılar listesine alınmamasını eleştiren Tutberidze, bu niçinle Maria Sharapova üzere biroldukca atletin milletlerarası yarışlara katılamadığını hatırlatarak şöyleki konuşmuştu:
“Laboratuvarlarımız bu suçlamalara karşı bir itiraz mektubu yazmalıydı. Bu husus insanları ‘daha yüksek, daha kuvvetli, daha hızlı’ yapmıyor. Yalnızca kalp kaslarının güzelleşmesine yardımcı oluyor.”
The Washington Post’un “Her figure skaters can fly. But do a Russian coach’s tactics go too far?”, Time’ın “The Russian School at the Center of the Controversial Beijing Olympics Women’s Figure Skating Event”, Vox’un “Kamila Valieva failed her drug test. Blame her coaches.”, The Wall Street Journal’ın “Why Russian Skater Kamila Valieva Is Allowed to Compete at the Olympics”, CNN’in “Kamila Valieva sample shows 3 substances related to treating heart condition” başlıklı haberlerinden derlenmiştir.
Performansın sonunda tribünler alkıştan yıkılırken, karşılaşmayı anlatan spikerler Lipnitskaya’nın performansına övgüler düzüyor, Rusya’yı 4 kere Olimpiyatlarda temsil etmiş efsanevi atlet, ulusal kahraman Evgeny Plyushchenko’ya atıfla, “Onun yarı yaşında ancak izleyiciden onun kadar alkış aldı” diyordu.
Bu esnada, kameralar kenarda gururla gülümseyen bir bayana odaklandı. Kıvırcık saçlı bayan pistin çıkış noktasında elinde bir eşofman üstüyle bekliyordu. Lipnitskaya izleyicileri selamladı, piste atılan bir şapkayı da yerden alıp başına geçirdi ve kıvırcık saçlı bayana yanlışsız ilerledi.
Bir daha sonraki karede Rusya ekibi ellerinde bayraklarıyla Lipnitskaya’nın aldığı kararı bekliyordu. Hakemler rekor denebilecek 141,51 puanı açıklayınca, kadro arkadaşları Lipnitskaya’yı alkışlarken, kıvırcık saçlı bayan da yanında oturan kıza sarıldı, yanağından öptü ve kulağına tahminen de yalnızca ikisinin bildiği bir şeyler fısıldadı.
TUTTUĞU ALTIN, DOKUNDUĞU YILDIZ OLUYOR AMA…
Dünyanın hafızasına bu imgelerle kazınan kıvırcık saçlı bayanın ismi Eteri Tutberidze’ydi. Ortadan geçen 8 yılda Tutberidze’nin ünü her geçen gün biraz daha arttı. Çünkü hangi geç atlete elini değdirse bir yıldız yaratıyordu. Öğrencileri en sıkıntı atlayış ve dönüşleri tereddütsüz hayata geçirirken, Rusya artistik patinajdaki üstünlüğünü dünyaya tekrar yeniden kanıtlıyordu.
Fakat Tutberidze’nin Moskova’da bulunan Sambo 70 isimli okulundan çıkan son yıldız olan 15 yaşındaki Kamila Valieva’nın isminin geçtiğimiz hafta Pekin Olimpiyatları esnasında bir doping skandalına karışması, başarılı çalıştırıcının sicilinin de tartışmaya açılmasına niye oldu.
Olayın öncesini kaçırmış olanlar için kısa bir özet yapmamız gerekirse, Valieva’nın Rusya’daki ulusal şampiyona kapsamında 25 Aralık tarihinde alınan meselade yasaklı bir unsur olan trimetazidin bulunduğu belirtildi. Sorun şu ki analiz sonuçları Pekin’e 8 Şubat günü ulaşmıştı ve Valieva 7 Şubat günü bir ekip karşılaşmasında Rusya Olimpiyat Komitesi ismine yarışmış ve zafere ulaşmıştı. Memleketler arası Olimpiyat Komitesi’nin (IOC) madalya merasiminin açıklanmayan yasal bir sorun niçiniyle ertelendiğini duyurmasının akabinde test sonuçları ortaya çıktı ve skandal patlak verdi.
Rusya Dopingle Uğraş Ajansı (RUSADA) Valieva’nın yarış lisansını kısa müddetliğine askıya aldıktan daha sonra yasağı geri çekti. Akabinde husus İsviçre merkezli Spor Tahkim Mahkemesi’ne (CAS) devredildi. CAS hafta sonu sözünü dinlediği Valieva hakkındaki sonucunı pazartesi günü verdi. Genç atletin Olimpiyatlar’da yarışa devam edebileceği belirtildi. Müsaadenin çıkmasının akabinde kısa programda yarışan Valieva bir sefer daha tepenin sahibi oldu. (17 Şubat’ta yapılan ferdi özgür program karşılaşmasında da misal bir sonuç bekleniyordu lakin kürsüye bile çıkamayan Valieva büyük bir hayal kırıklığı yarattı.) Valieva’nın Rusya Olimpiyat Komitesi ismine kazandığı madalyaların akıbeti ise çabucak hemen aşikâr değil.
Rusya’nın Olimpiyat geçmişi doping skandallarıyla dolu. Rus sportmenlerin devletin resmî kurumlarının dayanağıyla doping ilacı kullandığı tarafındaki savlara dair soruşturmalar son 8 yılda 5 farklı Olimpiyat tertibine damga vurdu. Dünya Dopingle Uğraş Ajansı’ndan (WADA) bağımsız bir komite, 2015 yılında Rusya’yı devlet takviyeli bir doping programı yürütmekle suçladı. Bunun kararında IOC Rusya’yı 2018 PyeongChang Oyunları’na katılmaktan menetti. Lakin atletlerin “Rusya’nın Olimpik Atletleri” ismi altında müsabakasına müsaade verildi. Bu yıl ise Rus sportmenler “Rusya Olimpiyat Komitesi” (özetlemek gerekirse ROC) ismi altında ve göğüslerinde Olimpiyatlar’ın 5 halkalı bayrağını taşıyarak yarışıyor. Geçen yaz yapılan Tokyo 2020’de de misal bir duruma şahit olmuştuk.
Valieva idmanda
ATLET ANTRENÖRÜNÜN BİLGİSİ OLMADAN BU TÜRLÜ BİR ŞEY YAPABİLİR Mİ?
Valieva’nın analizlerinde yasaklı husus bulunması, gözleri antrenörü Tutberidze’ye ve çalıştırdığı genç atletlere yönelik muamelelerine çevirdi.
Tutberidze, atletlerini karşılaşmalara hazırlarken benimsediği odunsuz ve riskli programıyla tanınıyor. Bu çalışma biçiminin genç atletleri birkaç yıllığına yıldızlık mertebesine yükselttiği, lakin bu esnada hem fizikî tıpkı vakitte ruhsal manada sakatladığı söyleniyor. O günlerin tesiriyle profesyonel spor hayatı bittikten uzun yıllar daha sonra bile yeme bozukluğuyla çaba eden Rus artistik patinaj atletleri olduğu da biliniyor.
Tutberidze’nin Valieva’nın testinin müspet çıkmasından sorumlu olduğuna dair direkt bir ispat yok. Fakat Rusya’nın taktiklerine hâkim olanlar, bu biçimde bir ihlalin atletin antrenörünün (ve öteki nüfuzlu kişilerin) bilgisi olmadan yaşanmasının mümkün olmadığını belirtiyor.
ABD Uyuşturucuyla Çaba Dairesi’nin eski casuslarından David Tinsley de onlardan biri. bununla birlikte WADA’nın Rusya’daki devlet dayanaklı doping olaylarını soruşturulması için bakılırsavlendirdiği 5 Stones Intelligence isimli şirketin CEO’su olan Tinsley, Washington Post’a yaptığı açıklamada, Rusya’nın Olimpik antrenörlerinin güvenlik ve istihbarat kurumlarının direkt denetimi altında olduğunu söylemiş oldu.
Tinsley, “Rusya’daki doping olaylarında fail genelde atlettir lakin bilhassa atletin çocuk olduğu durumlarda perde gerisinde antrenörle çalışan bir figür bulunur” derken Rusya’nın istihbarat ajansının elinde bu antrenörler hakkında evraklar olduğunu söylemiş oldu.
PUTİN ERDEM NİŞANI TAKMIŞTI
Tutberidze ve öğrencilerinin muvaffakiyetleri Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in de ziyadesiyle önemsediği bir bahis. 2014 yılında Lipnitskaya, Rusya ekibini altın madalyaya taşıdıktan ve esnekliği, artistik performansı ve dönüşleriyle tüm dünyayı büyüledikten daha sonra, Putin genç sporcuyu sarılıp öperek tebrik etmişti. Rus sportmenler 2018’deki PyeongChang Oyunları’ndan da altın ve gümüş madalyayla dönünce, Putin Kremlin Sarayı’nda düzenlenen bir merasimle Tutberidze’yi Rusya’nın Onur Nişanı’yla ödüllendirdi.
Bu yılki oyunlar Tutberidze için epey daha büyük muvaffakiyetler vadediyordu. İkisi de 17 yaşında olan Anna Shcherbakova ve Alexandra Trusova ile Valieva’nın madalyaları silip süpüreceği, podyumların tozunu attıracağı düşünülüyordu. Çünkü geçen yıl Rusya’daki ulusal karşılaşmalar ve Avrupa Şampiyonası bu üç atletin hakimiyetiyle sonuçlanmıştı. (Nitekim 17 Şubat’taki özgür program karşılaşmasında da Shcherbakova ve Trusova altın ve gümüş madalyaya ulaştı.)
Tutberidze, doping skandalının patlak vermesinin akabinde Rusya devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, Valieva’nın “masum ve temiz” olduğunu vurgularken bir komplo kurulmuş olabileceğini ima etti. Tutberidze, “Ya fazlaca şanssız tesadüfler yaşandı ya da epeyce incelikli bir plan yapılmıştı. Umarım yetkililerimiz bizi yalnız bırakmazlar, haklarımızı savunurlar ve masumiyetimizi kanıtlarlar” diye konuştu.
Kamila Valieva’nın annesi Alsu, yasaklı unsurun kızının meselade nasıl çıkmış olabileceğine dair değişik bir teori ortaya attı. Valieva’nın dedesinin protez kalple yaşadığını ve trimetadizin kullandığını belirten anne, genç atletin dedesinin su içtiği ve tükürük izlerini bıraktığı bir bardağı kullanmış olabileceğini öne sürdü. Fakat Kremlin’e yakınlığıyla bilinen Pravda gazetesi bile bu açıklamayı fazlaca akla yakın bulmadı. Pravda’ya konuşan siyasetçi Irina Rodnina, olayı “sporumuz için dev bir skandal” olarak nitelendirdi. Geçmişte çiftlerde üç kere Olimpiyatlarda yarışmış bir artistik patinaj şampiyonu olan Rodnina, “En kıymetlisi sonuçların ne olacağını bilmiyoruz. niye Rusya sevilmiyor diyorlar. Ben öbür bir soru soracağım: niye Rusya bu kadar hayli kusur yapıyor? Doping yüzünden kaç madalya kaybettik? Aşağı üst 40 tane” diye konuştu. Öteki yandan New York Times’ın ulaştığı ve hafta sonu CAS’a sunulan bir dokümana nazaran, Valieva’nın meselade trimetadizinin yanı sıra kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılan ve yasaklı olmayan iki unsur daha bulundu. ABD Dopingle Gayret Ajansı (USADA) Lideri Travis Tygart, CNN’e yaptığı açıklamada, Valieva’nın meselade mililitre başına 2,1 nanogram ilaç çıkmasının bir kaza ihtimalini ortadan kaldırdığını belirterek, “15 yaşında bir sportmen, yorgunluğunu azaltma tesirine sahip hayli sayıda ilacı bulacak bilgiye ve alacak ekonomik güce sahip olailir mi? Ben bunun olabileceğine ihtimal vermiyorum. Üçünün bir ortada kullanılması tıpkı performans artışına üç farklı yoldan varmanın amaçlandığına işaret ediyor: Dayanıklılığın artması, nefes daralmasının ve yorgunluğun azalması” dedi.
UZUNLUĞU FAZLA UZAYINCA MESLEĞİ KISA SÜRDÜ
Tutberidze’nin antrenör olarak imza attığı eşsiz muvaffakiyetlerin öncesinde pek de dikkat çekmeyen bir meslek yatıyor. Artistik patinaj atleti olarak pek başarılı bir geçmişi bulunmayan Tutberidze, çabucak sonrasında bir devir ABD’de antrenörlük yaptı. Başarısızlık burada da peşini bırakmadı ve Tutberidze bir devir ekipten gruba dolaştı.
bir süre evvel Rusya’da bir televizyon kanalına verdiği röportajda, spor hayatına tekler kategorisinde başladığını söyleyen Tutberidze, ilerleyen senelerda uzunluğunun fazlaca fazla uzaması niçiniyle buz dansına kaydı. Günümüzde çabucak hemen ergenliğe yeni girmiş ve gelişmesini çabucak hemen tamamlamamış atletlerle çalışmasının arkasında da bu tecrübesinin yattığı düşünülüyor.
Tutberidze, 1995 yılında parasızlık niçiniyle aylarca Oklahoma kentinde mahsur kalan ve tarihe Oklahoma City saldırısı olarak geçen olayı yaşayan buz dansı takımının bir üyesiydi.
Röportajda anlattığına ve o dönemki haberlere nazaran, ortalarında onun da bulunduğu 35 kadar Rus dansçı bombalı akının gayesi olan hükümet binasının tam karşısında bulunan bir YMCA yurdunda kalıyordu. Tutberidze o günü şu sözlerle anlatmıştı:
“Ben öylece ortalıkta dolanırken beşerler ‘Bomba var, bomba var’ diye çığlıklar atmaya başladı. Herkes sağa sola koşuşturuyordu. Sağlam bir duvar bulup gerisine çöktüm.”
KARŞILAŞMALAR SIRASINDA ATLETLERİNE SU İÇİRMİYOR
Oklahoma City saldırısından sağ çıkanlar için inşa edilen anıtta da ismi bulunan Tutberidze, bir süre daha sonra artistik patinaj antrenörlüğüne başladı. Oklahoma’dan daha sonra Cincinnati, Los Angeles ve Texas’a taşındı. Burada San Antonio Artistik Patinaj Kulübü öğretmenlerinden Rus sportmen Nikolai Apter ile evlendi.
Tutbridze’nin Texas’taki öğrencileri içinde o sırada 13 yaşında olan Jenny Zettner da vardı. Zettner, San Antonio Kristal Buz Sarayı’nda Tutberidze’den koreografi dersleri alıyordu. Buradaki “dandik” olarak nitelendirdiği pistin gelecekte Olimpik bir antrenör olacak olan Tutberidze ve birlikteindeki Rus sportmenler için alışılmadık bir ortam olduğunu belirten Zettner, “Birbirimize, ‘Aman Yaradanım, Rus patenciler… Onların öğrencisi olmalıyız, epey ünlü olacağız’ diyorduk” dedi.
Washington Post’a konuşan Zettner, Tutberidze’nin “tamamıyla profesyonel ve öğretici” olduğunu lakin sert taktikler uyguladığını söylemiş oldu. Bu taktikler içinde en dikkat çekenlerden biri, öğrencilerine verdiği “Müsabakalar sırasında su içmeyin” tavsiyesiydi. 2018’de Rusya’ya altın madalya getiren Alina Zagitova’nın 2019’da Glamour mecmuasına verdiği bir röportajda yaptığı “Günlerce su içmedim, yalnızca ağzımızı çalkalayıp tükürüyorduk” açıklamasıyla ortaya çıkan bu tuhaf taktik, o günlerde epey konuşulmuş ve gaddarca bulunmuştu.
Zettner, “Ben Tutberidze’nin otoriter stilini, ne yaptığını bilmesine bağlıyordum. hiç bir vakit beni ağlatacak kadar büyük bir kabalık yapmadı” sözlerini kullandı.
Valieva geçen Nisan’da Moskova’da yapılan “Şampiyonlar Buzda” etkinliğinde
“HARİTAYA BAKIN VE RUSYA’NIN BÜYÜKLÜĞÜNÜ GÖRÜN”
Fakat Tutberidze ABD’de olduğu devirde fazlaca keyifli değildi. Ailesini özlüyor ve Amerikalılar hakkında birtakım hayal kırıklıkları yaşıyordu. Rusya’da verdiği bir röportajda, “Size ‘Merhaba, nasılsın?’ diyorlar, tam karşılık verip nasıl olduğunuzu anlatacakken yürüyüp gidiyorlar” diye sıkıntı yanmıştı. Bu memnuniyetsizliğin kararı olarak 90’ların sonunda ülkesine döndü.
daha sonraki 20 yıl Tutberidze için yükseliş devri oldu. Genç atletleri vatanseverlikle karışık bir hırsla eğitiyordu. Bir röportajda şunları söylemişti:
“Ben 13 yaşından itibaren öğrencilerime şunu öğretiyorum: İdmana gelip, ‘Çok yorgunum, bunu artık yapamam. Yarın yapalım’ diye mızmızlanamazsınız. Haritaya bakın ve Rusya’nın büyüklüğünü görün. Seçildiğinizde ve milletlerarası bir karşılaşmaya gönderildiğinizde, ceketinizin sırtında RUSYA yazıyor olacak. Şayet Rusya’nın dünyanın huzuruna çıkardığı en âlâ atletlerinden biri olacaksanız, buza adım attığınızda huysuzluk edip ‘Bugün yorgunum. En uygun performansımı gösteresim ve benden beklendiği üzere Rus halkını temsil edesim yok’ diyemezsiniz.”
Tutberidze bu tutumuyla öğrencilerini ve artistik patinaj sporunu yesyeni doruklara taşıdı. Tutberidze’nin öğrencilerinin üçü de Pekin Olimpiyatları’nda başardıkları dörtlü atlayışlarla dikkat çekti. Atletin havada dört defa kendi etrafında dönmesi temeline dayanan zorluk derecesi ziyadesiyle yüksek bu hareketi Olimpiyatlar kapsamında deneyen diğer bayan patenci olması beklenmiyor. Sadece bu hareket yardımıyla bile Rus atletlerin programlarının zorluk derecesi rakiplerinin kat kat üzerine çıkıyor. Hal bu biçimde olunca da hareketler yüzde 100 performansla yapılamasa bile puan üstünlüğü sağlanıyor.
BİR OLİMPİYATTA YILDIZ OLAN BİR daha sonraKİNDE SPORU BIRAKMIŞ OLUYOR
Fakat Tutberidze’nin taktikleri başarılı olduğu kadar tartışmalı da… Hem rakipleri birebir vakitte spor otoriteleri, sık sık Tutberidze’nin öğrencilerinin mesleklerinin kısalığına ve çok ağır idmanlar kararı yaşadıkları tükenmişliğe ve uzun müddetli sakatlıklara dikkat çekiyor.
ABD ulusal grubunu iki sefer Olimpiyatlara taşıyan antrenör Audrey Weisiger, “Çoğu Rus antrenörün misyonu her dört yılda bir, bir Olimpiyat şampiyonu çıkarmaktır. Atletlerini seçme sistemleri de farklı” diye konuştu.
Başka yandan yıllar süren monotonluğun akabinde, bayanlar artistik patinajının ilerlemesini memnuniyetle karşılayanlar da var. Lakin her biçimde sportmenlerin sıhhatinin ve güvenliğinin ön planda olması gerektiğine vurgu yapılıyor.
Weisiger, Washington Post’a, “Bence bizim kızlarımız da dörtlü atlayışlar yapmaya başlayacaklar. Çocuklara altından kalkabilecekleri sıkıntı hünerler öğretilmesine karşı değilim. Ancak bu durum bacakların kırılması ya da ilaç alınması manasına gelecekse bu biçimde karşıyım. Sonları zorlayabiliriz lakin bunu akıllı bir halde yapmalıyız” sözlerini kullandı.
GÜNDE 12 SAAT ÇALIŞMA, KİLO ALMA YASAĞI…
Tutberidze, atletlerini günde 12 saat üzere ağır programlarda çalıştırıyor. Geçmişte Tutberidze’nin öğrencisi olmuş birfazlaca eski yıldız, dörtlü atlayışları ve öbür güç hareketleri yapabilmek için neredeyse hiç bir şey yemediklerini lisana getiren açıklamalar yaptı.
Tutberidze, sportmenlerin mümkün olduğunca yavaşça kalmalarını ve daha ayakları buzdan kesilmeden dönüşlerine başlamalarını istiyor. Hareketi bu kadar erken başlatmak da sırtta ve belde önemli sakatlıklara yol açıyor.
Örneğin, 13 yaşındayken Tutberidze’yle bir arada çalışabilmek için kent değiştiren Alena Kanysheva, çeşitli görüntülerde dörtlü atlayış yaparken görüntülenmişti. Fakat yalnızca bir yıl daha sonra, sırtındaki bir sakatlık niçiniyle bu atlayışları yapamaz hale geldi ve sporu bırakmak zorunda kaldı. Değerli bir turnuvada dörtlü atlayış yapan birinci bayan sportmen olan Elizabet Tursynbaeva da emsal bir sakatlık niçiniyle 2019-2020 dönemindeki tüm tertiplerden çekildi, 2021’de de büsbütün emekli olduğunu deklare etti.
Tutberidze, öğrencilerini muvaffakiyete ulaştırdıktan daha sonra çabucak yeni öğrenci arayışına geçiyor. Weisiger’in dediği üzere, bayan patenciler ergenliğe girdikten daha sonra mesleklerinde zorlanmaya başlıyor zira bedenlerindeki değişimler yeni hünerler öğrenmelerini gerektiriyor. (ABD’li atlet Alysa Liu, bir karşılaşmada dörtlü atlayış yapan birinci Amerikalı bayan olmuştu. Fakat büyüme çağına girdikten daha sonra dörtlü atlayış yapmayı denemedi bile.) Birçok atlet bu yeni marifetleri edinmekte başarısız oluyor.
Lipnitskaya ile Tutberidze Soçi’deki efsane performanstan daha sonra
LİPNİTSKAYA ANOREKSİ TEDAVİSİ ALMAK ZORUNDA KALDI
Örneğin en başta 2014’teki büyüleyici performansından bahsetmiş olduğumiz Lipnitskaya’nın mesleği, Soçi’den daha sonra düşüşe geçti. Üç yıl daha sonra bir diz sakatlığı niçiniyle artistik patinajı büsbütün bırakmak zorunda kalan Lipnitskaya, “sadece bir yıldır, iki ya da üç yıldır değil” uzun vakittir, anoreksiyle çaba ettiğini deklare etti ve İsrail’de bir tedavi merkezine yattı. Katıldığı son karşılaşmanın akabinde patenlerini bir dolaba kaldırdığını ve gerisini bile dönmeden oradan ayrıldığını tabir eden Lipnitskaya, 2017’deki bir röportajında “Buz artık beni çekmiyor” diye konuştu.
Lakin bu sporu ve Lipnitskaya’yı yakından takip edenler için anoreksi açıklaması sürpriz olmadı. Çünkü Tutberidze, 2014’te düzenlenen basın toplantısında, “Yulia’nın devir periyot yalnızca ‘toz halindeki besin maddeleriyle’ yaşayabiliyor olması memnuniyet verici” diye konuşmuştu.
2018’deki Kış Olimpiyatları’ndan altın ve gümüşle dönen Rus sportmenler da misal beslenme modelleri benimsemişti. Üstte da dediğimiz üzere altın madalya sahibi Zagitova, hem kendisinin tıpkı vakitte gümüşün sahibi Evgenia Medvedeva’nın Olimpiyat dönemi boyunca su bile içmediğini, ağzını çalkalayıp tükürmekle yetindiğini açıklamıştı.
Zagitova, Sport Express’e, ergenliğin getireceği değişimlerle çaba etmek için beslenmesini sonlandırdığını belirterek, “Ergenlik konusuna gelirsek, şişmanladığınızda… Bana bunların hepsi masal üzere geliyor. Tek yapmanız gereken ağzınızı kapalı tutmak ve yememek! Ya da az yemek. Ben yiyorum, lakin küçük miktarlarda” diye konuşmuştu.
Zagitova (solda) ve Medvedeva (sağda) 2018 Kış Olipiyatları’nda Tutberidze ile
MEDVEDEVA KİLO ALARAK GERİ DÖNÜNCE…
Medvedeva ise bir Rus haber sitesine yaptığı açıklamada, 2018 Olimpiyat dönemi oyunca mümkün olduğunca “kuru” kalmaya çalıştığını, çünkü kilo aldığı takdirde programını sergileyemeyeceğini söylemişti. Kas oranı düşük olduğu için vücudunun su tuttuğunu da söz eden Medvedeva, bu durumun her şeyi zorlaştırdığını ve bedenine ziyan verdiğini tabir etmişti.
PyeongChang’da tartıya çıktığında bir yıl evvel Helsinki’de yapılan Dünya Şampiyonası’na kıyasla 1,5 kilo daha yavaşça olduğunu da söz eden Medvedeva, “Zor bir periyottu fakat yapmak zorundaydım, her neyse ki hepsi geçmişte kaldı” diye konuşmuştu.
Olimpiyatlar’dan kısa bir süre daha sonra Medvedeva, Kanada’ya taşındı. Buradaki antrenörü Brian Orser onu bir beslenme uzmanıyla tanıştırdı. Medvedeva RSport’a yaptığı açıklamada, “Ancak bu biçimde yemekle sağlıklı bir ilgi kurmayı öğrendim. Evvelce tartıya çıkacak olmak benim için daima bir dehşet kaynağıydı” dedi. Medvedeva, Orser’ın kendisini kadro arkadaşlarıyla rakip olarak konumlandırmamasının da değerli bir fark olduğunu vurguladı.
Medvedeva, pandemi devrinde Rusya’ya dönüp bir daha Tutberidze ile çalışmaya başladı. Bu dönüşün akabinde 2021’de Rus medyasına konuşan Tutberidze, Medvedeva’nın kilo aldığını belirterek makûs sonuçların sorumluluğunu ona ve Orser’a yükledi. (Tutberidze’nin akademisinden ayrılan öğrencilere sert yansılar göstermesi de sık yaşanan bir durum.) Ancak bir tarafına dönmesine mahzur olan bir sırt sakatlığı niçiniyle kısa mühlet ortasında emekli olmak zorunda kaldı.
Zagitova ise 2019’da sporu bıraktı. O periyottaki bir açıklamasında dörtlü atlayış yapan daha genç atletlerle rekabet edebilmek için kilo vermesi gerektiğini söylemişti.
“İKİ KARİDES YİYİP DOYUYOR”
Tutberidze’nin bir öteki eski öğrencisi Polina Shuboderova da bir öbür Rus haber sitesine, “Yorgun da olsanız, sakat da olsanız bir daha de buza çıkıp işinizi yapıyorsunuz” derken, Tutberidze’nin öğrencilerinin her idman öncesi tartıldığını ve kilolarındaki 250 gramın üstündeki dalgalanmaların kabul edilemez olduğunu tabir etmişti.
Tutberidze’nin şu anki yıldızları için de durum değişmiş üzere görünmüyor. Onunla birlikte çalışan koreograf Daniil Gleikhengauz, bir röportajında esprili bir lisanla Shcherbakova’nın akşam yemeğinde iki karides yiyip doyduğunu belirterek “Başka birtakım kızlar üzere yemek takıntısı olmadığı için hayli şanslı” sözlerini kullandı.
ABD’de Olimpiyatlar’ın yayıncı kuruluşu NBC’nin yorumcusu Johnny Weir, geçtiğimiz sonbaharda Sambo 70’i ziyaret etti. Mesleği boyunca birfazlaca Rus antrenörle çalışan ve akıcı Rusça konuşan Weir, Tutberidze’nin okulunun muvaffakiyetini ve yanış anlaşılan taraflarını, Olimpiyatlar’dan evvel Time mecmuasına verdiği bir röportajda anlatmıştı. “Rusya’nın bayanlar artistik patinajdaki gücünü anlamak için, Rus artistik patinajını ardındaki mantığı anlamak zorundasınız” diyen Weir, “Uzun vakit boyunca genç antrenörlerin Rusya’da fazlaca fazla fırsatı olmadı. Zira efsanelerin yönettiği okullarda çalışmak zorundaydılar” diye konuştu. Sovyet sisteminin resmen kaldırılması, Tutberidze üzere eski sistemin törpüleyemediği genç ve teşebbüsçü antrenörlerin yolunu açtı. Weir, “Eteri kuralları geriside bırakan, yanında kuvvetli bir yıldız antrenöre gereksinimi olmayan birinci kişiydi. Her şeyi kendi kendine yaptı. Kendisi de bir patenci olduğundan kendi eğitim ideolojisi vardı” dedi. Ziyareti sırasında okulun en uygun halini gördüğünü de kabul eden Weir, “Farklı düzeylerdeki yarışmacıların olduğu her buz pisti üzere burada da kahkaha ve gözyaşı bir ortadaydı. Şayet pofuduk tavşanlar ve çikolatalar arıyorsanız, onları bir Olimpik sporda bulamazsınız. Bu epeyce fakat hayli sıkıntı bir yolculuk” tabirlerini kullandı. Weir şu biçimde devam etti: “Eteri ve okulu hakkında, niye başarılı olduğu hakkında epey sayıda farklı görüş var. O da bunun farkında lakin etrafındaki basının baskısına boyun eğmiyor.” (Diğer yandan Weir’in skandalın patlak vermesinin akabinde Valieva’nın müsabakasına müsaade verilmesi sonucunı eleştirdiğini ve “Bu Olimpiyat oyunlarına, sporumuza ve Olimpiyatlarda yarışmış tüm pak atletlere atılmış bir tokattır” söylemiş olduğini de belirtelim.)
TUTBERİDZE İLAÇ KULLANIMINI SAVUNUYOR
Valieva’ya dönersek… Yetişkinler kategorisinde yarışa çabucak hemen geçtiğimiz sonbaharda başladı ancak kısa mühlet ortasında hem rakiplerini birebir vakitte bir arada idman yaptığı arkadaşlarını geride bırakmayı başardı. Skorlarıyla dünya rekorlarını kırdı, Rusya’nın genelinde bir tanınırlığa kavuştu, hayran kulübü ona bir Pomeranian cinsi köpek armağan ederken, Puma da genç sporcuyu marka yüzü yaptı.
Grup etkinliğinde, ROC ismine buz dansı kategorisinde yarışan Nikita Katsalapov, Valieva’nın olgunluğunu ve eşsiz yeteneğini övdü.
Katsalapov, “Size şunu söyleyebilirim: Bu kırılgan küçük kız, bir artistik patinajcının en uygun özelliklerini kendisinde topluyor. Onun performansını izlemek bir zevk, bir keyif. Ve her karşılaşmada biraz daha yeterli oluyor” diye konuştu.
Невероятная
Изящная
Сильная
Камила#beijing2022 pic.twitter.com/Fn7D7a0bAy
— Olympic Russia (@Olympic_Russia) February 7, 2022
Akabinde Valieva’nın Aralık ayında yapılan testinde, 2014’ten beri WADA’in yasaklılar listesinde bulunan trimetadizin bulunduğu haberi patladı. İlacın performansa tesiri kesin değil. Ancak birtakım seçkin atletlerin bu ilacı kullanarak kalplerinin daha süratli çalışmasını sağladığı, bu biçimdece daha uzun ve daha ağır idmanlar yapıp, daha süratli iyileşebildiği biliniyor.
Tutberidze geçmişte “trimetadizinin kuzeni” olarak nitelendirilen bir öbür ilacın kullanması “zararsız” tabiriyle savunmuştu. 2019’da bir televizyon röportajında bu ilacın yasaklılar listesine alınmamasını eleştiren Tutberidze, bu niçinle Maria Sharapova üzere biroldukca atletin milletlerarası yarışlara katılamadığını hatırlatarak şöyleki konuşmuştu:
“Laboratuvarlarımız bu suçlamalara karşı bir itiraz mektubu yazmalıydı. Bu husus insanları ‘daha yüksek, daha kuvvetli, daha hızlı’ yapmıyor. Yalnızca kalp kaslarının güzelleşmesine yardımcı oluyor.”
The Washington Post’un “Her figure skaters can fly. But do a Russian coach’s tactics go too far?”, Time’ın “The Russian School at the Center of the Controversial Beijing Olympics Women’s Figure Skating Event”, Vox’un “Kamila Valieva failed her drug test. Blame her coaches.”, The Wall Street Journal’ın “Why Russian Skater Kamila Valieva Is Allowed to Compete at the Olympics”, CNN’in “Kamila Valieva sample shows 3 substances related to treating heart condition” başlıklı haberlerinden derlenmiştir.