Türkiye genelinde sokağa çıkma kısıtlaması başladı
İçişleri Bakanlığının Kovid-19 salgınıyla çaba maksadıyla valiliklere gönderdiği kademeli olağanlaşma sürecinde uygulanacak “Haziran Ayı Olağanlaşma Tedbirleri” temalı genelge uyarınca Türkiye genelinde saat 22.00 prestijiyle başlayan ve pazar gününün tamamını kapsayacak sokağa çıkma kısıtlaması, 14 Haziran Pazartesi saat 05.00’te sona erecek.
İçişleri Bakanlığı, valiliklere Kovid-19 salgınıyla uğraş kapsamında kademeli olağanlaşma sürecinde uygulanacak “Haziran Ayı Olağanlaşma Tedbirleri” temalı genelge göndermişti.
NERELER KAÇA KADAR AÇIK OLACAK?
Tam gün sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak Pazar günlerinde bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar 10.00-17.00 saatleri içinde faaliyet gösterebilecek, vatandaşlarımız zarurî muhtaçlıklarının karşılanması ile sonlu olmak ve araç kullanmamak koşuluyla (engelli vatandaşlarımız hariç) ikametlerine en yakın bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılara gidip gelebileceklerdir.
Sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan mühlet ve günlerde ekmek üretiminin yapıldığı fırın ve/veya unlu mamul ruhsatlı iş yerleri ile bu iş yerlerinin yalnızca ekmek satan bayileri (sadece ekmek ve unlu mamul satışı için) açık olacaktır. Vatandaşlarımız ekmek ve unlu mamul muhtaçlıklarının karşılanması ile sonlu olmak ve araç kullanmamak kuralıyla (engelli vatandaşlarımız hariç) ikametlerine yürüme aralığında olan fırına gidip gelebileceklerdir.
Fırın ve unlu mamul ruhsatlı işyerlerine ilişkin ekmek dağıtım araçlarıyla yalnızca market ve bakkallara ekmek servisi yapılabilecek, sokak ortalarında katiyen satış yapılmayacaktır.
Yabancılara yönelik sokağa çıkma kısıtlamasına dair muafiyet yalnızca turistik faaliyetler kapsamında geçici/kısa bir süre için ülkemizde bulunan yabancıları kapsamakta olup; ikamet izinliler, süreksiz muhafaza statüsündekiler yahut milletlerarası müdafaa müracaat ve statü sahipleri dahil olmak üzere turistik faaliyetler kapsamı haricinde ülkemizde bulunan yabancılar sokağa çıkma kısıtlamalarına tabidirler.
Kendi gereksinimlerini karşılayamayacak durumda olan ileri yaş kümelerindeki yahut ağır hastalığı olan vatandaşlarımızın 112, 155 ve 156 numaraları üzerinden bildirdikleri temel muhtaçlıkları, VEFA Toplumsal Takviye Gruplarınca karşılanacak olup, bu bahiste gerek işçi nazaranvlendirilmesi gerekse gereksinimlerin bir an evvelden giderilmesi bakımından gerekli önlemler Valiler ve Kaymakamlar tarafınca alınacaktır.
SOKAĞA ÇIKMA KISITLAMASINDAN MUAF YERLER VE BİREYLER LİSTESİ
Sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulanacağı müddet ve günlerde istisna kapsamında olduğunu belgelemek ve muafiyet sebebi/güzergahı ile sonlu olmak kaydıyla;
TBMM üyeleri ve çalışanları,
Kamu tertibi ve güvenliğinin sağlanmasında nazaranvli olanlar (özel güvenlik vazifelileri dâhil),
Zarurî kamu hizmetlerinin sürdürülmesi için gerekli kamu kurum ve kuruluşları ile işletmeler (Havalimanları, limanlar, hudut kapıları, gümrükler, karayolları, huzurevleri, yaşlı bakım konutları, rehabilitasyon merkezleri, PTT vb.), buralarda çalışanlar ile ibadethanelerdeki din vazifelileri, Acil Davet Merkezleri, Vefa Toplumsal Dayanak Üniteleri, İl/İlçe Salgın Kontrol Merkezleri, Göç Yönetimi, Kızılay, AFAD ve afet kapsamındaki faaliyetlerde misyonlu olanlar ve istekli olarak bakılırsav verilenler, cemevlerinin dede ve nazaranvlileri, Kamu ve özel sıhhat kurum ve kuruluşları, eczaneler, veteriner klinikleri ve hayvan hastaneleri ile buralarda çalışanlar, doktorlar ve veteriner tabipler,
Zarurî sıhhat randevusu olanlar (Kızılay’a yapılacak kan ve plazma bağışları dahil),
İlaç, tıbbi aygıt, tıbbi maske ve dezenfektan üretimi, nakliyesi ve satışına ait faaliyet yürüten iş yerleri ile buralarda çalışanlar,
Üretim ve imalat tesisleri ile inşaat faaliyetleri ve bu yerlerde çalışanlar,
Bitkisel ve hayvansal mamüllerin üretimi, sulanması, işlenmesi, ilaçlanması, hasadı, pazarlanması ve nakliyesinde çalışanlar,
Ziraî üretime ait zirai ilaç̧ tohum, fide, gübre vb. mamüllerin satışı yapılan işyerleri ve buralarda çalışanlar,
Yurt içi ve dışı nakliyecilik (ihracat/ithalat/transit geçişler dâhil) ve lojistiğini yapan firmalar ve bunların çalışanları,
Eser ve/veya materyallerin nakliyesinde ya da lojistiğinde (kargo dahil), yurt içi ve yurt dışı nakliyat, depolama ve ilgili faaliyetler kapsamında bakılırsavli olanlar,
Oteller ve konaklama yerleri ile buralarda çalışanlar,
Sokak hayvanlarını besleyecek olanlar, hayvan barınakları/çiftlikleri/bakım merkezlerinin nazaranvlileri/gönüllü çalışanları ve 7486 sayılı Genelgemizle oluşturulan Hayvan Besleme Kümesi üyeleri,
İkametinin önü ile sonlu olmak kaydıyla evcil hayvanlarının mecburî muhtaçlığını karşılamak üzere dışarı çıkanlar,
Gazete, mecmua, radyo, televizyon ve internet medya kuruluşları, sinema, dizi ve reklam imal şirketleri, medya takip merkezleri, gazete basım matbaaları, bu yerlerde çalışanlar ile gazete dağıtıcıları,
Akaryakıt istasyonları, lastik tamircileri ve buralarda çalışanlar,
Sebze/meyve ve su eserleri toptancı halleri ile buralarda çalışanlar,
Ekmek üretiminin yapıldığı fırın ve/veya unlu mamul ruhsatlı işyerleri, üretilen ekmeğin dağıtımında bakılırsavli olan araçlar ile buralarda çalışanlar,
Cenaze defin süreçlerinde vazifeli olanlar (din vazifelileri, hastane ve belediye nazaranvlileri vb.) ile birinci derece yakınlarının cenazelerine katılacak olanlar,
Doğalgaz, elektrik, petrol kesiminde stratejik olarak faaliyet gösteren büyük tesis ve işletmeler (rafineri ve petrokimya tesisleri ile termik ve doğalgaz çevrim santralleri gibi) ile bu yerlerde çalışanlar,
Elektrik, su, doğalgaz, telekomünikasyon vb. kesintiye uğramaması gereken iletim ve altyapı sistemlerinin sürdürülmesi ve arızalarının giderilmesinde bakılırsavli olanlar ile servis hizmeti vermek üzere nazaranvde olduklarını belgelemek kaidesi ile teknik servis çalışanları,
Kargo, su, gazete ve mutfak tüpü dağıtım şirketleri ve çalışanları,
Mahalli yönetimlerin toplu taşıma, paklık, katı atık, su ve kanalizasyon, karla gayret, ilaçlama, itfaiye ve mezarlık hizmetlerini yürütmek üzere çalışacak işçisi,
Kent içi toplu ulaşım araçlarının (metrobüs, metro, otobüs, dolmuş, taksi vb.) şoför ve nazaranvlileri,
Yurt, pansiyon, şantiye vb. toplu yerlerde kalanların ihtiyaç duyacağı temel gereksinimlerin karşılanmasında nazaranvli olanlar,
İş sıhhati ve güvenliği ile iş yerlerinin güvenliğini sağlamak maksadıyla iş yerlerinde bulunması gerekli olan çalışanlar (iş yeri doktoru, iş güvenliği uzmanı, güvenlik vazifelisi, bekçi vb.),
Otizm, ağır mental retardasyon, down sendromu üzere “Özel Gereksinimi” olanlar ile bunların veli/vasi yahut refakatçileri,
Mahkeme sonucu çerçevesinde çocukları ile ferdî münasebet tesis edecekler (mahkeme sonucunı ibraz etmeleri koşulu ile),
Yurt içi ve yurt dışı karşılaşma ve kamplara katılacak olan ulusal sportmenler ile izleyicisiz oynanabilecek profesyonel spor karşılaşmalarındaki atlet, yönetici ve öbür bakılırsavliler,
Bankalar başta olmak üzere yurt çapında yaygın hizmet ağı olan kurum, kuruluş ve işletmelerin bilgi süreç merkezleri ile çalışanları (asgari sayıda olmak kaydıyla),
ÖSYM tarafınca ilan edilen imtihanlar ile merkezi seviyede planlanan imtihanlara katılacağını belgeleyenler (bu şahısların yanlarında bulunan eş, kardeş, anne yahut babadan bir refakatçi) ile imtihan vazifelileri,
İl/İlçe Genel Hıfzıssıhha Heyetlerince müsaade verilen, şehirlerarası karayolları kenarında bulunan dinleme tesislerinde yer alan yeme-içme yerleri ve buralarda çalışanlar,
Mecburî müdafi/vekil, duruşma, söz üzere yargısal vazifelerin icrasıyla hudutlu kalmak kaydıyla zarurî hallerde ofislerine, vekili bulundukları iş yerlerine, adliyelere, kolluk ünitelerine, resmî kurumlara gitmeleri kaydıyla avukatlar ve avukat stajyerleri,
Ulusal Eğitim Bakanlığı EBA LİSE TV MTAL ve EBA platformunda yayınlanmak üzere Bakanlığa bağlı mesleksel ve teknik ortaöğretim okul/kurumlarında çalışmaları devam eden uzaktan eğitim görüntü çekimi, kurgu ve montaj faaliyetlerini yürütmekte olan ya da kelam konusu çalışmaların uyumunu sağlayan işçi, 35. Profesyonel site yöneticileri ile apartman/site idaresince düzenlenen bakılırsavli olduklarına dair belgeyi ibraz etmek ve ikametleriyle nazaranvli oldukları apartman yahut sitelere gidiş-geliş güzergâhıyla hudutlu olmak kaydıyla apartman ve sitelerin paklık, ısınma vb. işlerini yerine getiren nazaranvliler,
36. İş yerinde bulunan hayvanların günlük bakım ve beslenmelerini yapabilmek için ikamet ile işyeri içindeki güzergâh ile sonlu olmak kaydıyla evcil hayvan satışı yapan iş yerlerinin sahipleri ve çalışanları, 37. Yalnızca yarış atlarının bakım ve beslenmelerini ve yarışlara hazırlık idmanlarını yapmak ve ikamet ile yarış ya da idman alanı içindeki güzergâhla hudutlu kalmak kaydıyla at sahipleri, antrenörler, seyisler ve öteki çalışanlar,
Yalnızca ilaçlama faaliyetleri için zarurî olan güzergâhlarda kalmak ve bu durumu belgelemek kaydıyla iş yerlerinin haşere ve öbür ziyanlı böceklere karşı ilaçlamasını yapan firmalarda vazifeli olanlar,
Muafiyet sebebine bağlı olmak ve ikametlerinden işyerlerine gidiş/gelişleri ile sonlu olmak kaydıyla hür muhasebeciler, hür muhasebeci mali müşavirler, yeminli mali müşavirler ile çalışanları.
Arı Kayıt Sistemi (AKS) Evrakının ibraz etmek ve ikametle arı kovanlarının bulunduğu yer içindeki güzergâh ile sonlu olmak kaydıyla birebir kent içerisinde arı kovanlarının bulunduğu alanlara gidip gelmek isteyen arıcılar.
Kurumsal kimlik kartlarını ibraz etmek kaydıyla turkuaz basın kartı sahibi olan basın mensupları.
İçişleri Bakanlığının Kovid-19 salgınıyla çaba maksadıyla valiliklere gönderdiği kademeli olağanlaşma sürecinde uygulanacak “Haziran Ayı Olağanlaşma Tedbirleri” temalı genelge uyarınca Türkiye genelinde saat 22.00 prestijiyle başlayan ve pazar gününün tamamını kapsayacak sokağa çıkma kısıtlaması, 14 Haziran Pazartesi saat 05.00’te sona erecek.
İçişleri Bakanlığı, valiliklere Kovid-19 salgınıyla uğraş kapsamında kademeli olağanlaşma sürecinde uygulanacak “Haziran Ayı Olağanlaşma Tedbirleri” temalı genelge göndermişti.
NERELER KAÇA KADAR AÇIK OLACAK?
Tam gün sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak Pazar günlerinde bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar 10.00-17.00 saatleri içinde faaliyet gösterebilecek, vatandaşlarımız zarurî muhtaçlıklarının karşılanması ile sonlu olmak ve araç kullanmamak koşuluyla (engelli vatandaşlarımız hariç) ikametlerine en yakın bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılara gidip gelebileceklerdir.
Sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan mühlet ve günlerde ekmek üretiminin yapıldığı fırın ve/veya unlu mamul ruhsatlı iş yerleri ile bu iş yerlerinin yalnızca ekmek satan bayileri (sadece ekmek ve unlu mamul satışı için) açık olacaktır. Vatandaşlarımız ekmek ve unlu mamul muhtaçlıklarının karşılanması ile sonlu olmak ve araç kullanmamak kuralıyla (engelli vatandaşlarımız hariç) ikametlerine yürüme aralığında olan fırına gidip gelebileceklerdir.
Fırın ve unlu mamul ruhsatlı işyerlerine ilişkin ekmek dağıtım araçlarıyla yalnızca market ve bakkallara ekmek servisi yapılabilecek, sokak ortalarında katiyen satış yapılmayacaktır.
Yabancılara yönelik sokağa çıkma kısıtlamasına dair muafiyet yalnızca turistik faaliyetler kapsamında geçici/kısa bir süre için ülkemizde bulunan yabancıları kapsamakta olup; ikamet izinliler, süreksiz muhafaza statüsündekiler yahut milletlerarası müdafaa müracaat ve statü sahipleri dahil olmak üzere turistik faaliyetler kapsamı haricinde ülkemizde bulunan yabancılar sokağa çıkma kısıtlamalarına tabidirler.
Kendi gereksinimlerini karşılayamayacak durumda olan ileri yaş kümelerindeki yahut ağır hastalığı olan vatandaşlarımızın 112, 155 ve 156 numaraları üzerinden bildirdikleri temel muhtaçlıkları, VEFA Toplumsal Takviye Gruplarınca karşılanacak olup, bu bahiste gerek işçi nazaranvlendirilmesi gerekse gereksinimlerin bir an evvelden giderilmesi bakımından gerekli önlemler Valiler ve Kaymakamlar tarafınca alınacaktır.
SOKAĞA ÇIKMA KISITLAMASINDAN MUAF YERLER VE BİREYLER LİSTESİ
Sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulanacağı müddet ve günlerde istisna kapsamında olduğunu belgelemek ve muafiyet sebebi/güzergahı ile sonlu olmak kaydıyla;
TBMM üyeleri ve çalışanları,
Kamu tertibi ve güvenliğinin sağlanmasında nazaranvli olanlar (özel güvenlik vazifelileri dâhil),
Zarurî kamu hizmetlerinin sürdürülmesi için gerekli kamu kurum ve kuruluşları ile işletmeler (Havalimanları, limanlar, hudut kapıları, gümrükler, karayolları, huzurevleri, yaşlı bakım konutları, rehabilitasyon merkezleri, PTT vb.), buralarda çalışanlar ile ibadethanelerdeki din vazifelileri, Acil Davet Merkezleri, Vefa Toplumsal Dayanak Üniteleri, İl/İlçe Salgın Kontrol Merkezleri, Göç Yönetimi, Kızılay, AFAD ve afet kapsamındaki faaliyetlerde misyonlu olanlar ve istekli olarak bakılırsav verilenler, cemevlerinin dede ve nazaranvlileri, Kamu ve özel sıhhat kurum ve kuruluşları, eczaneler, veteriner klinikleri ve hayvan hastaneleri ile buralarda çalışanlar, doktorlar ve veteriner tabipler,
Zarurî sıhhat randevusu olanlar (Kızılay’a yapılacak kan ve plazma bağışları dahil),
İlaç, tıbbi aygıt, tıbbi maske ve dezenfektan üretimi, nakliyesi ve satışına ait faaliyet yürüten iş yerleri ile buralarda çalışanlar,
Üretim ve imalat tesisleri ile inşaat faaliyetleri ve bu yerlerde çalışanlar,
Bitkisel ve hayvansal mamüllerin üretimi, sulanması, işlenmesi, ilaçlanması, hasadı, pazarlanması ve nakliyesinde çalışanlar,
Ziraî üretime ait zirai ilaç̧ tohum, fide, gübre vb. mamüllerin satışı yapılan işyerleri ve buralarda çalışanlar,
Yurt içi ve dışı nakliyecilik (ihracat/ithalat/transit geçişler dâhil) ve lojistiğini yapan firmalar ve bunların çalışanları,
Eser ve/veya materyallerin nakliyesinde ya da lojistiğinde (kargo dahil), yurt içi ve yurt dışı nakliyat, depolama ve ilgili faaliyetler kapsamında bakılırsavli olanlar,
Oteller ve konaklama yerleri ile buralarda çalışanlar,
Sokak hayvanlarını besleyecek olanlar, hayvan barınakları/çiftlikleri/bakım merkezlerinin nazaranvlileri/gönüllü çalışanları ve 7486 sayılı Genelgemizle oluşturulan Hayvan Besleme Kümesi üyeleri,
İkametinin önü ile sonlu olmak kaydıyla evcil hayvanlarının mecburî muhtaçlığını karşılamak üzere dışarı çıkanlar,
Gazete, mecmua, radyo, televizyon ve internet medya kuruluşları, sinema, dizi ve reklam imal şirketleri, medya takip merkezleri, gazete basım matbaaları, bu yerlerde çalışanlar ile gazete dağıtıcıları,
Akaryakıt istasyonları, lastik tamircileri ve buralarda çalışanlar,
Sebze/meyve ve su eserleri toptancı halleri ile buralarda çalışanlar,
Ekmek üretiminin yapıldığı fırın ve/veya unlu mamul ruhsatlı işyerleri, üretilen ekmeğin dağıtımında bakılırsavli olan araçlar ile buralarda çalışanlar,
Cenaze defin süreçlerinde vazifeli olanlar (din vazifelileri, hastane ve belediye nazaranvlileri vb.) ile birinci derece yakınlarının cenazelerine katılacak olanlar,
Doğalgaz, elektrik, petrol kesiminde stratejik olarak faaliyet gösteren büyük tesis ve işletmeler (rafineri ve petrokimya tesisleri ile termik ve doğalgaz çevrim santralleri gibi) ile bu yerlerde çalışanlar,
Elektrik, su, doğalgaz, telekomünikasyon vb. kesintiye uğramaması gereken iletim ve altyapı sistemlerinin sürdürülmesi ve arızalarının giderilmesinde bakılırsavli olanlar ile servis hizmeti vermek üzere nazaranvde olduklarını belgelemek kaidesi ile teknik servis çalışanları,
Kargo, su, gazete ve mutfak tüpü dağıtım şirketleri ve çalışanları,
Mahalli yönetimlerin toplu taşıma, paklık, katı atık, su ve kanalizasyon, karla gayret, ilaçlama, itfaiye ve mezarlık hizmetlerini yürütmek üzere çalışacak işçisi,
Kent içi toplu ulaşım araçlarının (metrobüs, metro, otobüs, dolmuş, taksi vb.) şoför ve nazaranvlileri,
Yurt, pansiyon, şantiye vb. toplu yerlerde kalanların ihtiyaç duyacağı temel gereksinimlerin karşılanmasında nazaranvli olanlar,
İş sıhhati ve güvenliği ile iş yerlerinin güvenliğini sağlamak maksadıyla iş yerlerinde bulunması gerekli olan çalışanlar (iş yeri doktoru, iş güvenliği uzmanı, güvenlik vazifelisi, bekçi vb.),
Otizm, ağır mental retardasyon, down sendromu üzere “Özel Gereksinimi” olanlar ile bunların veli/vasi yahut refakatçileri,
Mahkeme sonucu çerçevesinde çocukları ile ferdî münasebet tesis edecekler (mahkeme sonucunı ibraz etmeleri koşulu ile),
Yurt içi ve yurt dışı karşılaşma ve kamplara katılacak olan ulusal sportmenler ile izleyicisiz oynanabilecek profesyonel spor karşılaşmalarındaki atlet, yönetici ve öbür bakılırsavliler,
Bankalar başta olmak üzere yurt çapında yaygın hizmet ağı olan kurum, kuruluş ve işletmelerin bilgi süreç merkezleri ile çalışanları (asgari sayıda olmak kaydıyla),
ÖSYM tarafınca ilan edilen imtihanlar ile merkezi seviyede planlanan imtihanlara katılacağını belgeleyenler (bu şahısların yanlarında bulunan eş, kardeş, anne yahut babadan bir refakatçi) ile imtihan vazifelileri,
İl/İlçe Genel Hıfzıssıhha Heyetlerince müsaade verilen, şehirlerarası karayolları kenarında bulunan dinleme tesislerinde yer alan yeme-içme yerleri ve buralarda çalışanlar,
Mecburî müdafi/vekil, duruşma, söz üzere yargısal vazifelerin icrasıyla hudutlu kalmak kaydıyla zarurî hallerde ofislerine, vekili bulundukları iş yerlerine, adliyelere, kolluk ünitelerine, resmî kurumlara gitmeleri kaydıyla avukatlar ve avukat stajyerleri,
Ulusal Eğitim Bakanlığı EBA LİSE TV MTAL ve EBA platformunda yayınlanmak üzere Bakanlığa bağlı mesleksel ve teknik ortaöğretim okul/kurumlarında çalışmaları devam eden uzaktan eğitim görüntü çekimi, kurgu ve montaj faaliyetlerini yürütmekte olan ya da kelam konusu çalışmaların uyumunu sağlayan işçi, 35. Profesyonel site yöneticileri ile apartman/site idaresince düzenlenen bakılırsavli olduklarına dair belgeyi ibraz etmek ve ikametleriyle nazaranvli oldukları apartman yahut sitelere gidiş-geliş güzergâhıyla hudutlu olmak kaydıyla apartman ve sitelerin paklık, ısınma vb. işlerini yerine getiren nazaranvliler,
36. İş yerinde bulunan hayvanların günlük bakım ve beslenmelerini yapabilmek için ikamet ile işyeri içindeki güzergâh ile sonlu olmak kaydıyla evcil hayvan satışı yapan iş yerlerinin sahipleri ve çalışanları, 37. Yalnızca yarış atlarının bakım ve beslenmelerini ve yarışlara hazırlık idmanlarını yapmak ve ikamet ile yarış ya da idman alanı içindeki güzergâhla hudutlu kalmak kaydıyla at sahipleri, antrenörler, seyisler ve öteki çalışanlar,
Yalnızca ilaçlama faaliyetleri için zarurî olan güzergâhlarda kalmak ve bu durumu belgelemek kaydıyla iş yerlerinin haşere ve öbür ziyanlı böceklere karşı ilaçlamasını yapan firmalarda vazifeli olanlar,
Muafiyet sebebine bağlı olmak ve ikametlerinden işyerlerine gidiş/gelişleri ile sonlu olmak kaydıyla hür muhasebeciler, hür muhasebeci mali müşavirler, yeminli mali müşavirler ile çalışanları.
Arı Kayıt Sistemi (AKS) Evrakının ibraz etmek ve ikametle arı kovanlarının bulunduğu yer içindeki güzergâh ile sonlu olmak kaydıyla birebir kent içerisinde arı kovanlarının bulunduğu alanlara gidip gelmek isteyen arıcılar.
Kurumsal kimlik kartlarını ibraz etmek kaydıyla turkuaz basın kartı sahibi olan basın mensupları.