TEI Genel Müdürü Akşit, Başşehir Kulisi’nde
TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, Kanal7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet’in sunduğu Başşehir Kulisi programında soruları yanıtlıyor. Akşit’in açıklamalarından öne çıkanlar şu biçimde:
TÜRKİYE’NİN BİRİNCİ ULUSAL HELİKOPTER MOTORU TEI-TS1400
ATAK helikopterdeki motordan daha kuvvetli beygir motoru yaptık. 1400 beygire ulaştı. Testleri de geçti. Daha kuvvetlilerinin testini yapıyoruz. Onları da halkımız yakında duyacak.
İnsan hayatını teslim edeceğimiz için motorumuzun testleri sürüyor.
Proje resmen 2017’de başladı. Takımın üstün çabalarıyla 3 yıl 10 ayda düz beyaz kağıttan motor çalıştırdık. Lakin uçması bir daha 8-10 yılı buluyor.
ANKA İÇİN GELİŞTİRİLEN MOTORUN ÜRETİM ÖYKÜSÜ
Bizim motorumuz 20 bin fite kadar hiç gaz kesmeden çıkabiliyor. Dünyada tek. ANKA’nın orjinal motoru 10 bin fit civarında. Biz ikiye katladık. Motor türevleri ailesi ürettik.
Aksungur 49 saat civarı havada kaldı. Bu motorlar az yakıyor.
Bu başarıyı genç, yeni mezun parlak gençlerle elde ettik. Benim üzere yurt haricinde deneyimi olan arkadaşları getirip danışman yaptık. Bu arkadaşları eğittiler. Asıl işi lakin genç arkadaşlar yaptı.
Gökbey’de sertifikasyon süreci devam ediyor. Güçlü deneyler sırasında yenilemeler oluyor. Onu yapmadan sertifika almanın bir manası yok.
Otomotiv kesimiyle karıştırılmasın. Havacılık dalında sayılar epey küçük. Haftada bir tane motor üretmek havacılıkta önemli bir sayı. Biz ikiye çıkarmak istiyoruz.
TF 33 MOTORU PROJESİ
Yaklaşık 30-40 bin beygir içinde güç üretiyor. Bu motoru biz üretmiyoruz. Rakip firmanın motoru. NATO ülkesi olarak biz de motor altyapımızla ihalelere girebilirdik. Ancak daha evvel bizlerden teklif almamışlar. Bundan 10-12 yıl evvel ekseriyetle Yunanistan’da bakımları yapılıyormuş. Yunanistan’da yapılan iş aksamış. Bizimkilere demişler bakım yapabilir misiniz diye. Bizimkiler yapabiliriz demiş. Şu anda Hava Kuvvetlerimizde kullanılan bütün F-16 uçaklarının motorları burada üretildi. Kesimleri getirilip burada üretildi.
O motor gelmiş yapılmış. Hakikaten de o yetenek var. Arkadaşlarımız hayli pak bir iş çıkarmışlar. Çok şad kalınca bir daha sonraki seneye ihaleyi bizimkileri çağırmışlar. Ondan beri ihaleyi bizden öbür kimse alamıyor.
TF 33 motorlarında dünyadaki en büyük bakım merkezi haline geldik.
(Bu bakımların yapılmasının Türkiye’ye katkısı ne?) Birincisi itibar, ikincisi para. Ciromuzun yüzde 75’i ihracat geliri. Türkiye’ye bu işlerden para kazandırıyoruz.
Karaşahin helikopterinin üretiminin tamamı TEİ’ye ilişkin.
MOTOR ÜRETİMİNDE HANGİ KATEGORİDEYİZ?
Havacılık motorlarında dal ve yaklaşım olarak iki ana yaklaşım var. Bir batı teknolojileri. ABD, Avrupa ve bizim de ortasında olduğumuz. Bu motorları batı teknolojileriyle mantığıyla geliştiriyoruz. Doğu teknolojisinin mantığı farklı. Lakin ideoloji ve altyapı büsbütün farklı. Bizim altyapımız batıya uygun olduğu için bu çerçevede geliştirdik.
Çin, her yıl 5-10 milyar dolar içinde para akıtıyor bu işlere. Hindistan kendisi denedi. 17 yıl uğraştılar, istedikleri üzere bir şey çıkmadı. Kolay iş değil. Yalnızca bilgi yetmiyor. İmalat yeteneği gerekiyor. Tasarım kuvvetli, matematik kuvvetli ancak üretecek yer bulamıyorsun. Bu motoru biz tasarladık. Herkesi dolaştık Ukraynalılar dahil. İmal etmelerini istedik, karşılık yok. Sana biz satalım diyor.
Bir üst lige çıktık. Kendi motorunu geliştirenlerin ligine. Almanların büsbütün bağımsız, kendi motorları yok. Teknolojileri var lakin politik sebeplerden… Japonlar daha yeni geliyor. Biz birinci 4 devin peşinden gidiyoruz.
İlk evvel istikrara muhtaçlığımız var. 90’larda 10 ayda hükümet değişiyordu. kuvvetli siyasi irade lazım ve bunun uzun sürmesi lazım. Bir karışıklık oldu ülkede Allah korusun, her şey dururdu, boşa giderdi. Devlet siyasetlerinin sürekliliği lazım.
“5. KUŞAK UÇAK MOTORUNU YAPABİLECEK KAPASİTEDEYİZ”
Milli Muharip Uçağı 5. kuşak. Savaş uçakları süpersonik süratle uçabiliyorlar. Yakıtı ne kadar iktisatlı kullansanız da ülkü yakma noktası var. Yanma mümkünlüğünü ülkü noktaya koyuyorsunuz. Hala egzozda toplam oksijenin 3’te 2’si kadar yanmamış oksijen var. İşte savaş uçaklarında uçağın ardına boru üzere bir kısım ekliyorlar. Oraya yakıtı tabiri caizse kovayla döküyoruz. Motorun gücü bir anda yüzde 50 artıyor. Dehşet bir tesire gereksiniminiz var. O yüzden arka yakıcıyla yapılıyordu. 3-5 dakika çalıştırırsanız yakıtı bitirirsiniz. İşte 5. kuşak arka yakıcıyı yakmadan süpersonik uçabilen uçaklar. TEİ olarak bu motoru yapabilecek duruma geldik.
TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, Kanal7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet’in sunduğu Başşehir Kulisi programında soruları yanıtlıyor. Akşit’in açıklamalarından öne çıkanlar şu biçimde:
TÜRKİYE’NİN BİRİNCİ ULUSAL HELİKOPTER MOTORU TEI-TS1400
ATAK helikopterdeki motordan daha kuvvetli beygir motoru yaptık. 1400 beygire ulaştı. Testleri de geçti. Daha kuvvetlilerinin testini yapıyoruz. Onları da halkımız yakında duyacak.
İnsan hayatını teslim edeceğimiz için motorumuzun testleri sürüyor.
Proje resmen 2017’de başladı. Takımın üstün çabalarıyla 3 yıl 10 ayda düz beyaz kağıttan motor çalıştırdık. Lakin uçması bir daha 8-10 yılı buluyor.
ANKA İÇİN GELİŞTİRİLEN MOTORUN ÜRETİM ÖYKÜSÜ
Bizim motorumuz 20 bin fite kadar hiç gaz kesmeden çıkabiliyor. Dünyada tek. ANKA’nın orjinal motoru 10 bin fit civarında. Biz ikiye katladık. Motor türevleri ailesi ürettik.
Aksungur 49 saat civarı havada kaldı. Bu motorlar az yakıyor.
Bu başarıyı genç, yeni mezun parlak gençlerle elde ettik. Benim üzere yurt haricinde deneyimi olan arkadaşları getirip danışman yaptık. Bu arkadaşları eğittiler. Asıl işi lakin genç arkadaşlar yaptı.
Gökbey’de sertifikasyon süreci devam ediyor. Güçlü deneyler sırasında yenilemeler oluyor. Onu yapmadan sertifika almanın bir manası yok.
Otomotiv kesimiyle karıştırılmasın. Havacılık dalında sayılar epey küçük. Haftada bir tane motor üretmek havacılıkta önemli bir sayı. Biz ikiye çıkarmak istiyoruz.
TF 33 MOTORU PROJESİ
Yaklaşık 30-40 bin beygir içinde güç üretiyor. Bu motoru biz üretmiyoruz. Rakip firmanın motoru. NATO ülkesi olarak biz de motor altyapımızla ihalelere girebilirdik. Ancak daha evvel bizlerden teklif almamışlar. Bundan 10-12 yıl evvel ekseriyetle Yunanistan’da bakımları yapılıyormuş. Yunanistan’da yapılan iş aksamış. Bizimkilere demişler bakım yapabilir misiniz diye. Bizimkiler yapabiliriz demiş. Şu anda Hava Kuvvetlerimizde kullanılan bütün F-16 uçaklarının motorları burada üretildi. Kesimleri getirilip burada üretildi.
O motor gelmiş yapılmış. Hakikaten de o yetenek var. Arkadaşlarımız hayli pak bir iş çıkarmışlar. Çok şad kalınca bir daha sonraki seneye ihaleyi bizimkileri çağırmışlar. Ondan beri ihaleyi bizden öbür kimse alamıyor.
TF 33 motorlarında dünyadaki en büyük bakım merkezi haline geldik.
(Bu bakımların yapılmasının Türkiye’ye katkısı ne?) Birincisi itibar, ikincisi para. Ciromuzun yüzde 75’i ihracat geliri. Türkiye’ye bu işlerden para kazandırıyoruz.
Karaşahin helikopterinin üretiminin tamamı TEİ’ye ilişkin.
MOTOR ÜRETİMİNDE HANGİ KATEGORİDEYİZ?
Havacılık motorlarında dal ve yaklaşım olarak iki ana yaklaşım var. Bir batı teknolojileri. ABD, Avrupa ve bizim de ortasında olduğumuz. Bu motorları batı teknolojileriyle mantığıyla geliştiriyoruz. Doğu teknolojisinin mantığı farklı. Lakin ideoloji ve altyapı büsbütün farklı. Bizim altyapımız batıya uygun olduğu için bu çerçevede geliştirdik.
Çin, her yıl 5-10 milyar dolar içinde para akıtıyor bu işlere. Hindistan kendisi denedi. 17 yıl uğraştılar, istedikleri üzere bir şey çıkmadı. Kolay iş değil. Yalnızca bilgi yetmiyor. İmalat yeteneği gerekiyor. Tasarım kuvvetli, matematik kuvvetli ancak üretecek yer bulamıyorsun. Bu motoru biz tasarladık. Herkesi dolaştık Ukraynalılar dahil. İmal etmelerini istedik, karşılık yok. Sana biz satalım diyor.
Bir üst lige çıktık. Kendi motorunu geliştirenlerin ligine. Almanların büsbütün bağımsız, kendi motorları yok. Teknolojileri var lakin politik sebeplerden… Japonlar daha yeni geliyor. Biz birinci 4 devin peşinden gidiyoruz.
İlk evvel istikrara muhtaçlığımız var. 90’larda 10 ayda hükümet değişiyordu. kuvvetli siyasi irade lazım ve bunun uzun sürmesi lazım. Bir karışıklık oldu ülkede Allah korusun, her şey dururdu, boşa giderdi. Devlet siyasetlerinin sürekliliği lazım.
“5. KUŞAK UÇAK MOTORUNU YAPABİLECEK KAPASİTEDEYİZ”
Milli Muharip Uçağı 5. kuşak. Savaş uçakları süpersonik süratle uçabiliyorlar. Yakıtı ne kadar iktisatlı kullansanız da ülkü yakma noktası var. Yanma mümkünlüğünü ülkü noktaya koyuyorsunuz. Hala egzozda toplam oksijenin 3’te 2’si kadar yanmamış oksijen var. İşte savaş uçaklarında uçağın ardına boru üzere bir kısım ekliyorlar. Oraya yakıtı tabiri caizse kovayla döküyoruz. Motorun gücü bir anda yüzde 50 artıyor. Dehşet bir tesire gereksiniminiz var. O yüzden arka yakıcıyla yapılıyordu. 3-5 dakika çalıştırırsanız yakıtı bitirirsiniz. İşte 5. kuşak arka yakıcıyı yakmadan süpersonik uçabilen uçaklar. TEİ olarak bu motoru yapabilecek duruma geldik.