Son Şam büyükelçisinden dikkat çeken operasyon açıklaması!
Türkiye’nin son Şam Büyükelçisi Ömer Önhon’a nazaran Ankara, Suriye’de muhtemel bir kara harekâtı ile daha evvelki harekatlar kararında Rusya ve ABD ile mutabık kalınan lakin ‘tutulmayan sözlerin’ giderilmesini hedefliyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 9 Aralık’ta TRT World Forum’da yaptığı konuşmada, “Siyasi, askeri, ekonomik desteğimizle Avrupa’nın güvenliği ve refahını sürdürmesine verdiğimiz katkıları kimse inkâr edemez” dedi ve Türkiye’nin terörle çabasında yalnız bırakıldığını belirtti:
“Yaptığımız onca fedakarlığa karşın, birliğimizi ve birlikteliğimizi tehdit eden terör örgütleriyle gayretimizde yalnız bırakıldığımızı asla unutmayacağız. Binlerce tır silah, mühimmat, araç, gereç, ülkemin güneyinde Suriye’nin kuzeyindeki terör örgütlerine gönderilmiştir. Bunu gönderen ülke bakıyorsunuz NATO’da birlikte olduğumuz ülke.
NATO’da birlikteiz de bu terör örgütlerine çok silah, mühimmat, araç gereci nasıl gönderirsin? Yok diyor bu biçimde bir şey. Bütün görüntü yayınlarının hepsini kendilerine gösterdik, gösteriyoruz. Türkiye’ye bunları anlatamazsınız. Zira biz her vakit haktan, hakikatten yana, nitekim yana olduk. Bu teröristlerle verdiğimiz çabada bize kalkıp kimse hesap soramaz.”
Türkiye’nin son Şam Büyükelçisi ve “Büyükelçinin Gözünden Suriye” isimli kitabın muharriri Ömer Önhon, Suriye ve Türkiye içindeki son gelişmeleri kıymetlendirdi.
“RUSYA VE ABD İLE YAPILAN MUTABAKATLAR YERİNE GETİRİLMEDİ”
Türkiye Suriye’de mümkün bir kara harekâtı ile neyi hedefliyor?
“Birincisi sonun öte yanında terör örgütlerinin, yani gerek YPG olsun gerek DEAŞ olsun, orada bir yapı oluşturmamasını hedefliyor. Yani bir nevi sonun öte yanında bu terör örgütleriyle komşu olmamayı. İkincisi orada bir inançlı bölge oluşturmak; zira o bölgeden Türkiye’ye epeyce atak oldu, fazlaca havan atıldı, bombalı aksiyonlar oldu ve fazlaca vatandaşımızı kaybettik. Üçüncüsü de Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların geri dönebilecekleri bir güvenlikli bir bölge oluşturmak.
Bölgede farklı aktörlerin olması, orayı çok karmaşık bir yapı haline getiriyor. Bu farklı aktörlerin de evvelari ve gündemleri vakit zaman birbiriyle çatışabiliyor. Hem Amerika hem Rusya Türkiye’nin kendini savunma hakkını vurguluyorlar lakin son birkaç gündür bir kara harekâtına da karşı olduklarını ortaya koyuyorlar. Amerika daima olarak önceliğinin DEAŞ ile çaba olduğunu ve bu DEAŞ ile çabayı rastgele bir biçimde zayıflatacak bir teşebbüse karşı olduğunu tabir ediyor.
Burada stratejik müttefik olan Türkiye ile DEAŞ’a karşı uğraşta yanına aldığı YPG içinde tercih yapmak durumunda kalıyor. Rusya da epeydir Türkiye’nin Esad ile mutabakatını teşvik ediyor ancak öbür taraftan YPG ile Esad içinde da bir müzakere ortamı yaratılması için çalışıyor.
Türkiye’den son günlerde yapılan açıklamalara bakınca ise 2019’da aslında Rusya ve ABD ile varılan mutabakatların yerine getirilmemiş olmasından şikayetçi olduğunu görüyoruz. 2019’da Barış Pınarı Harekâtı daha sonrasında ile Rusya ile yapılan Soçi Anlaşması’nda, YPG’nin Münbiç’ten ve Tel Rıfat’tan büsbütün çekilmesi üstüne mutabık kalınmıştı lakin bu olmadı.”
Son devirde Türkiye ve Suriye’den yapılan açıklamaları dikkate aldığınızda kısa ve orta vadede Türkiye-Suriye münasebetleri için ne öngörüyorsunuz?
“Türkiye, ABD, Rusya ve İran ileride bu siyasi tahlilin ana aktörleri içinde olacaklar. İstihbarat kuruluşları bugüne kadar görüşüyorlardı. Artık o görüşmelerde ele alınan mevzuların aşikâr bir noktaya getirilmesi ve daha sonrasında siyasi seviyede görüşmelere geçilmesinin öngörüldüğünü anlıyoruz ancak şu anda o noktada olmadığı görülüyor.
Esed’in bu işi daha ağırdan aldığı ve Türkiye’nin daha istekli olduğu üzere bir hava var. Bunun niçini olarak da Türkiye’de yaklaşan seçimler ileri sürülüyor. Bilhassa Türkiye’nin seçimlerdilk evvel güvenlik ve sığınmacılar konusunun çözülmesini istediği… Esed’in de Türkiye’deki hükümete seçimler öncesi bu biçimde bir yardımda bulunmak istemediği biçiminde yorumlar var. Şu anda herbiçimde görüşmeler devam ediyordur, istihbarat seviyesinde ya da öbür kanallarda. En azından şu an için bir ilerleme olmadığını görüyoruz.
Önümüzdeki periyotta bu iki ülkenin başkanının bir ortaya gelip bir el sıkışmasıyla bütün işler çözülmüyor olağan; fazlaca sayıda örneğin var yıllar içerisinde biriken. Bu sorunların bir biçimde çözülmesi gerekiyor. Esed, ‘Bu savaşın kazananı benim ve ötürüsıyla benim dediğim olur’ diyor fakat ortam hiç o denli değil, epey sayıda muhalif var. Muhalifler ortadan kaybolmuş yahut buharlaşıp gitmiş değiller. Bu muhalifler de şayet tahlilin bir kesimi olmazlarsa bu biçimde ben bir tahlil olmasını sahiden güç görüyorum orada.”
“HAREKATTAN VAZGEÇİLDİ YA DA YÜZDE YÜZ YAPILACAK DİYEMİYORUZ”
Türkiye haftalar evvel deklare ettiğı Suriye kara harekâtına niye başlayamadı?
“Aslında bunu daima söylüyor Türkiye. ‘Biz buradaki tehdidi bertaraf etmek için bir adım atacağız ancak o adımın nasıl ve ne vakit olacağı bizim takdirimizde, vakti gelince her şey olur’ diyorlar. Yani o tehdidin bertaraf edilmesi sonucu alınmış lakin bunun nasıl ve ne vakit yapılacağı öteki bir şey. Evet, birtakım istikrarlar var doğal ki. O dengelerin de bir biçimde dikkate alındığını düşünüyorum lakin harekattan vazgeçildi ya da yüzde yüz yapılacak diyemiyoruz.
Şu an nokta operasyonları devam ediyor. Tahminen nokta operasyonları ve diplomatik görüşmeler bir sonuç verir ve Türkiye istediğini elde eder. Yahut istediğini elde edemez, onun üzerine daha geniş kapsamlı bir harekât olur. Onları vakit gösterecektir.”
Türkiye Suriye’deki geçmiş harekatlarda istediklerini ne ölçüde elde edebildi?
“Türkiye Suriye hududu 911 km uzunlukta bir hudut. Bu hududun öte tarafında 2011’den beri bir güvelik boşluğu var. Bu boşluğu da türlü yapılar doldurdu. Bir taraftan YPG, bir orta da DEAŞ vardı orada. Türkiye daha evvel Fırat Kalkanı, Zeytin Kolu, Barış Pınarı ve en sonunda 2020’de İdlib’te Bahar Kalkanı harekâtı yaptı. Her harekatta kesinlikle bir biçimde o harekatın maksatlarına değerli ölçüde ulaşıldı. O bölgeler terör örgütlerinden temizlendi, terör örgütleri geri itildi lakin bütün bu harekatlar yüzde yüz muvaffakiyete ulaşmış olsaydı bugün herbiçimde yeni bir harekât yapma gereksiniminden bahsedilmezdi. Demek ki bir kısım şeyler eksik kaldı.
Hedeflere ulaşıldı denildi lakin Ruslarla yapılan mutabakatta Mümbiç’ten Tel Rıfat’tan YPG’nin çekileceği kayıt altına alınmıştı ancak bu gerçekleşmedi. Barış Pınarı harekât bölgesiyle Fırat Kalkanı hareket bölgesi içindeki bölgede hala YPG’nin olduğunu görüyoruz; ek olarak Ruslar var, İranlılar var, rejim var ve oradan Türkiye’ye yönelik hala ataklar yapılabiliyor. ötürüsıyla eski harekatlar kendi ortasında maksatlarına büyük ölçüde ulaştılar ancak Türkiye o bölgede istediğine yüzde yüz aldı demek güç.”
“SURİYE’DE MUHALİFLERİ DE KAPSAYAN BİR SİYASİ TAHLİLE MUHTAÇLIK VAR”
bu biçimdesi bir ortamda Suriye’nin geleceği ile nasıl bir senaryo öngörüyorsunuz?
“Farklı ülkelerin farklı aktörlerin ve vakit zaman çatışan evvelari olması tabi bu bölgede bu problemlerin devam etmesinde epey değerli bir öge. Ülkedeki bu meşakkatlerin sebebi rejimin çok katı bir biçimde muhalif sesleri bastırmaya çalışmasıydı, vakit içerisinde bu döndü ve bir iç savaşa evrildi. Şayet bu yaklaşımlarını değiştirmezlerse hayli da bir şey değişmeyecek.
Bu baskının, yolsuzluğun bir biçimde bertaraf edilmesi lazım. Muhaliflerin de sürece dahil edilmesi lazım ki herkes tarafınca kabul edilebilir bir siyasi tahlil bulunabilsin. Bu işin varması gereken yer, Suriye halkının büyük bir çoğunluğunun ortak bir mutabakatını sağlayacak bir yerde uzlaşılabilmesi fakat epey kolay bir şey değil bu. Başta komşu ülkeler olmak üzere milletlerarası topluluğun, BM’nin bu bahiste kesinlikle takviye olması gerekiyor. Suriye’nin hem siyasi hem ekonomik güvenliğe kavuşturulması gerekiyor ki bu biçimde sığınmacılar da geri dönmeye başlayabilsinler. Lakin bunlar kolay şeyler değil, kesinlikle vakit alacaktır ve meşakkatli olacaktır, epeyce kolay bir müddetç beklemiyor.
Suriye’de temel olan siyasi tahlildir. Ama Esad idaresi şu anda ‘Savaşın kazananı biziz, ötürüsıyla bu ülkede rastgele bir tahlilin parametrelerini biz belirleriz, dışarıdan dayatmayı kabul etmeyiz’ üzere bir hava ortasında lakin bu epey aldatıcı bir yaklaşım. Zira Esad şu anda ülkesinin yüzde 60’ının denetimi elinde. Başka yerlerde YPG var, muhalifler var ve hatta kendi denetimi altındaki bölgelerde bile çok önemli problemler var. En son yaz aylarında Darha’da hayli büyük olaylar çıktı.
Daha geçen hafta Süveyda’da hayli büyük olaylar çıktı. Suveyda biliyorsunuz Suriye’de Dürzilerin kenti olarak bilinir ve savaş boyunca savaşın epeyce büyük ölçüde haricinde kalmayı başardılar fakat geçen hafta bir daha yolsuzluk, ekonomik ezalar, baskı üzere niçinlerle bir ayaklanma yaşandı orada.
Bu niçinlere baktığınızda aslında 2011’de krizin başlamasına niye olanlarla birebir olduğunu görüyorsunuz, yani demek ki 11 yılda değişen bir şey yok. Bir de olağan ülkenin iktisadı hayli berbat, halkın epeyce büyük bir kısmı açlık hududunda yaşıyor ve beşerler şu anda Esad’ın denetimi altındaki bölgelerden ekonomik ıstıraplardan dolayı kaçıyorlar.”
Rusya ve ABD’nin Suriye’de yakın gelecekteki gayeleri ne ve bunlar Türkiye’yi nasıl tesirler?
“Amerika’nın önceliği sık sık söylemiş oldukleri üzere, DEAŞ’ın tekrar canlanmaması ve İran’ın oradaki mevcudiyeti diye düşünüyorum. Rusya da daha evvel pek görünür bir biçimde bulunduğu Orta Doğu’dan, Sovyetler Birliği yıkıldıktan ve Soğuk Savaş da bitmiş oldukten daha sonra çıkmak zorunda kalmıştı ve mevcudiyeti epey zayıflamıştı. Ama bu Arap Baharı ve Suriye’deki iç savaş Ruslara Suriye’de yeniden bir yer tutmaları için bir fırsat verdi ve şu anda Ruslar oraya çeşitli hallerde yerleşmiş durumdalar. Onların da emelinin o yerleşikliklerini devam ettirmek ve bölgede bir daha kelam sahibi bir ülke olmaya devam etmek olarak görüyorum.
Ruslar tabi şu anda güçlerini Ukrayna’ya vakfetmiş durumdalar ve doğrusu bekledikleri hızda bir sonuca gidemedikleri üzere epeyce da olumsuz bir noktadalar, itibarları de darbe almış durumda. Bir görüş Rusların Suriye’deki varlıklarının Ukrayna’daki savaş niçiniyle azalacağı istikametinde fakat ben o denli düşünmüyorum.”
“Barış Pınarı bölgesine baktığınızda, huduttan 32 km derinlikte, 140 km uzunluğunda bir bölge terör örgütünden temizlendi. Orası muhalif kümelerin idaresinde, Türk askeri de var ötürüsıyla evet orası inançlı bölge ancak onun öbür tarafında YPG’nin olduğu yerler hala inançlı bölge değil. ötürüsıyla evet, orada inançlı bölge olarak nitelendirilebilecek yerler var lakin hudut uzunluğunun tamamı o denli değil.”
Türkiye’nin son Şam Büyükelçisi Ömer Önhon’a nazaran Ankara, Suriye’de muhtemel bir kara harekâtı ile daha evvelki harekatlar kararında Rusya ve ABD ile mutabık kalınan lakin ‘tutulmayan sözlerin’ giderilmesini hedefliyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 9 Aralık’ta TRT World Forum’da yaptığı konuşmada, “Siyasi, askeri, ekonomik desteğimizle Avrupa’nın güvenliği ve refahını sürdürmesine verdiğimiz katkıları kimse inkâr edemez” dedi ve Türkiye’nin terörle çabasında yalnız bırakıldığını belirtti:
“Yaptığımız onca fedakarlığa karşın, birliğimizi ve birlikteliğimizi tehdit eden terör örgütleriyle gayretimizde yalnız bırakıldığımızı asla unutmayacağız. Binlerce tır silah, mühimmat, araç, gereç, ülkemin güneyinde Suriye’nin kuzeyindeki terör örgütlerine gönderilmiştir. Bunu gönderen ülke bakıyorsunuz NATO’da birlikte olduğumuz ülke.
NATO’da birlikteiz de bu terör örgütlerine çok silah, mühimmat, araç gereci nasıl gönderirsin? Yok diyor bu biçimde bir şey. Bütün görüntü yayınlarının hepsini kendilerine gösterdik, gösteriyoruz. Türkiye’ye bunları anlatamazsınız. Zira biz her vakit haktan, hakikatten yana, nitekim yana olduk. Bu teröristlerle verdiğimiz çabada bize kalkıp kimse hesap soramaz.”
Türkiye’nin son Şam Büyükelçisi ve “Büyükelçinin Gözünden Suriye” isimli kitabın muharriri Ömer Önhon, Suriye ve Türkiye içindeki son gelişmeleri kıymetlendirdi.
“RUSYA VE ABD İLE YAPILAN MUTABAKATLAR YERİNE GETİRİLMEDİ”
Türkiye Suriye’de mümkün bir kara harekâtı ile neyi hedefliyor?
“Birincisi sonun öte yanında terör örgütlerinin, yani gerek YPG olsun gerek DEAŞ olsun, orada bir yapı oluşturmamasını hedefliyor. Yani bir nevi sonun öte yanında bu terör örgütleriyle komşu olmamayı. İkincisi orada bir inançlı bölge oluşturmak; zira o bölgeden Türkiye’ye epeyce atak oldu, fazlaca havan atıldı, bombalı aksiyonlar oldu ve fazlaca vatandaşımızı kaybettik. Üçüncüsü de Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların geri dönebilecekleri bir güvenlikli bir bölge oluşturmak.
Bölgede farklı aktörlerin olması, orayı çok karmaşık bir yapı haline getiriyor. Bu farklı aktörlerin de evvelari ve gündemleri vakit zaman birbiriyle çatışabiliyor. Hem Amerika hem Rusya Türkiye’nin kendini savunma hakkını vurguluyorlar lakin son birkaç gündür bir kara harekâtına da karşı olduklarını ortaya koyuyorlar. Amerika daima olarak önceliğinin DEAŞ ile çaba olduğunu ve bu DEAŞ ile çabayı rastgele bir biçimde zayıflatacak bir teşebbüse karşı olduğunu tabir ediyor.
Burada stratejik müttefik olan Türkiye ile DEAŞ’a karşı uğraşta yanına aldığı YPG içinde tercih yapmak durumunda kalıyor. Rusya da epeydir Türkiye’nin Esad ile mutabakatını teşvik ediyor ancak öbür taraftan YPG ile Esad içinde da bir müzakere ortamı yaratılması için çalışıyor.
Türkiye’den son günlerde yapılan açıklamalara bakınca ise 2019’da aslında Rusya ve ABD ile varılan mutabakatların yerine getirilmemiş olmasından şikayetçi olduğunu görüyoruz. 2019’da Barış Pınarı Harekâtı daha sonrasında ile Rusya ile yapılan Soçi Anlaşması’nda, YPG’nin Münbiç’ten ve Tel Rıfat’tan büsbütün çekilmesi üstüne mutabık kalınmıştı lakin bu olmadı.”
Son devirde Türkiye ve Suriye’den yapılan açıklamaları dikkate aldığınızda kısa ve orta vadede Türkiye-Suriye münasebetleri için ne öngörüyorsunuz?
“Türkiye, ABD, Rusya ve İran ileride bu siyasi tahlilin ana aktörleri içinde olacaklar. İstihbarat kuruluşları bugüne kadar görüşüyorlardı. Artık o görüşmelerde ele alınan mevzuların aşikâr bir noktaya getirilmesi ve daha sonrasında siyasi seviyede görüşmelere geçilmesinin öngörüldüğünü anlıyoruz ancak şu anda o noktada olmadığı görülüyor.
Esed’in bu işi daha ağırdan aldığı ve Türkiye’nin daha istekli olduğu üzere bir hava var. Bunun niçini olarak da Türkiye’de yaklaşan seçimler ileri sürülüyor. Bilhassa Türkiye’nin seçimlerdilk evvel güvenlik ve sığınmacılar konusunun çözülmesini istediği… Esed’in de Türkiye’deki hükümete seçimler öncesi bu biçimde bir yardımda bulunmak istemediği biçiminde yorumlar var. Şu anda herbiçimde görüşmeler devam ediyordur, istihbarat seviyesinde ya da öbür kanallarda. En azından şu an için bir ilerleme olmadığını görüyoruz.
Önümüzdeki periyotta bu iki ülkenin başkanının bir ortaya gelip bir el sıkışmasıyla bütün işler çözülmüyor olağan; fazlaca sayıda örneğin var yıllar içerisinde biriken. Bu sorunların bir biçimde çözülmesi gerekiyor. Esed, ‘Bu savaşın kazananı benim ve ötürüsıyla benim dediğim olur’ diyor fakat ortam hiç o denli değil, epey sayıda muhalif var. Muhalifler ortadan kaybolmuş yahut buharlaşıp gitmiş değiller. Bu muhalifler de şayet tahlilin bir kesimi olmazlarsa bu biçimde ben bir tahlil olmasını sahiden güç görüyorum orada.”
“HAREKATTAN VAZGEÇİLDİ YA DA YÜZDE YÜZ YAPILACAK DİYEMİYORUZ”
Türkiye haftalar evvel deklare ettiğı Suriye kara harekâtına niye başlayamadı?
“Aslında bunu daima söylüyor Türkiye. ‘Biz buradaki tehdidi bertaraf etmek için bir adım atacağız ancak o adımın nasıl ve ne vakit olacağı bizim takdirimizde, vakti gelince her şey olur’ diyorlar. Yani o tehdidin bertaraf edilmesi sonucu alınmış lakin bunun nasıl ve ne vakit yapılacağı öteki bir şey. Evet, birtakım istikrarlar var doğal ki. O dengelerin de bir biçimde dikkate alındığını düşünüyorum lakin harekattan vazgeçildi ya da yüzde yüz yapılacak diyemiyoruz.
Şu an nokta operasyonları devam ediyor. Tahminen nokta operasyonları ve diplomatik görüşmeler bir sonuç verir ve Türkiye istediğini elde eder. Yahut istediğini elde edemez, onun üzerine daha geniş kapsamlı bir harekât olur. Onları vakit gösterecektir.”
Türkiye Suriye’deki geçmiş harekatlarda istediklerini ne ölçüde elde edebildi?
“Türkiye Suriye hududu 911 km uzunlukta bir hudut. Bu hududun öte tarafında 2011’den beri bir güvelik boşluğu var. Bu boşluğu da türlü yapılar doldurdu. Bir taraftan YPG, bir orta da DEAŞ vardı orada. Türkiye daha evvel Fırat Kalkanı, Zeytin Kolu, Barış Pınarı ve en sonunda 2020’de İdlib’te Bahar Kalkanı harekâtı yaptı. Her harekatta kesinlikle bir biçimde o harekatın maksatlarına değerli ölçüde ulaşıldı. O bölgeler terör örgütlerinden temizlendi, terör örgütleri geri itildi lakin bütün bu harekatlar yüzde yüz muvaffakiyete ulaşmış olsaydı bugün herbiçimde yeni bir harekât yapma gereksiniminden bahsedilmezdi. Demek ki bir kısım şeyler eksik kaldı.
Hedeflere ulaşıldı denildi lakin Ruslarla yapılan mutabakatta Mümbiç’ten Tel Rıfat’tan YPG’nin çekileceği kayıt altına alınmıştı ancak bu gerçekleşmedi. Barış Pınarı harekât bölgesiyle Fırat Kalkanı hareket bölgesi içindeki bölgede hala YPG’nin olduğunu görüyoruz; ek olarak Ruslar var, İranlılar var, rejim var ve oradan Türkiye’ye yönelik hala ataklar yapılabiliyor. ötürüsıyla eski harekatlar kendi ortasında maksatlarına büyük ölçüde ulaştılar ancak Türkiye o bölgede istediğine yüzde yüz aldı demek güç.”
“SURİYE’DE MUHALİFLERİ DE KAPSAYAN BİR SİYASİ TAHLİLE MUHTAÇLIK VAR”
bu biçimdesi bir ortamda Suriye’nin geleceği ile nasıl bir senaryo öngörüyorsunuz?
“Farklı ülkelerin farklı aktörlerin ve vakit zaman çatışan evvelari olması tabi bu bölgede bu problemlerin devam etmesinde epey değerli bir öge. Ülkedeki bu meşakkatlerin sebebi rejimin çok katı bir biçimde muhalif sesleri bastırmaya çalışmasıydı, vakit içerisinde bu döndü ve bir iç savaşa evrildi. Şayet bu yaklaşımlarını değiştirmezlerse hayli da bir şey değişmeyecek.
Bu baskının, yolsuzluğun bir biçimde bertaraf edilmesi lazım. Muhaliflerin de sürece dahil edilmesi lazım ki herkes tarafınca kabul edilebilir bir siyasi tahlil bulunabilsin. Bu işin varması gereken yer, Suriye halkının büyük bir çoğunluğunun ortak bir mutabakatını sağlayacak bir yerde uzlaşılabilmesi fakat epey kolay bir şey değil bu. Başta komşu ülkeler olmak üzere milletlerarası topluluğun, BM’nin bu bahiste kesinlikle takviye olması gerekiyor. Suriye’nin hem siyasi hem ekonomik güvenliğe kavuşturulması gerekiyor ki bu biçimde sığınmacılar da geri dönmeye başlayabilsinler. Lakin bunlar kolay şeyler değil, kesinlikle vakit alacaktır ve meşakkatli olacaktır, epeyce kolay bir müddetç beklemiyor.
Suriye’de temel olan siyasi tahlildir. Ama Esad idaresi şu anda ‘Savaşın kazananı biziz, ötürüsıyla bu ülkede rastgele bir tahlilin parametrelerini biz belirleriz, dışarıdan dayatmayı kabul etmeyiz’ üzere bir hava ortasında lakin bu epey aldatıcı bir yaklaşım. Zira Esad şu anda ülkesinin yüzde 60’ının denetimi elinde. Başka yerlerde YPG var, muhalifler var ve hatta kendi denetimi altındaki bölgelerde bile çok önemli problemler var. En son yaz aylarında Darha’da hayli büyük olaylar çıktı.
Daha geçen hafta Süveyda’da hayli büyük olaylar çıktı. Suveyda biliyorsunuz Suriye’de Dürzilerin kenti olarak bilinir ve savaş boyunca savaşın epeyce büyük ölçüde haricinde kalmayı başardılar fakat geçen hafta bir daha yolsuzluk, ekonomik ezalar, baskı üzere niçinlerle bir ayaklanma yaşandı orada.
Bu niçinlere baktığınızda aslında 2011’de krizin başlamasına niye olanlarla birebir olduğunu görüyorsunuz, yani demek ki 11 yılda değişen bir şey yok. Bir de olağan ülkenin iktisadı hayli berbat, halkın epeyce büyük bir kısmı açlık hududunda yaşıyor ve beşerler şu anda Esad’ın denetimi altındaki bölgelerden ekonomik ıstıraplardan dolayı kaçıyorlar.”
Rusya ve ABD’nin Suriye’de yakın gelecekteki gayeleri ne ve bunlar Türkiye’yi nasıl tesirler?
“Amerika’nın önceliği sık sık söylemiş oldukleri üzere, DEAŞ’ın tekrar canlanmaması ve İran’ın oradaki mevcudiyeti diye düşünüyorum. Rusya da daha evvel pek görünür bir biçimde bulunduğu Orta Doğu’dan, Sovyetler Birliği yıkıldıktan ve Soğuk Savaş da bitmiş oldukten daha sonra çıkmak zorunda kalmıştı ve mevcudiyeti epey zayıflamıştı. Ama bu Arap Baharı ve Suriye’deki iç savaş Ruslara Suriye’de yeniden bir yer tutmaları için bir fırsat verdi ve şu anda Ruslar oraya çeşitli hallerde yerleşmiş durumdalar. Onların da emelinin o yerleşikliklerini devam ettirmek ve bölgede bir daha kelam sahibi bir ülke olmaya devam etmek olarak görüyorum.
Ruslar tabi şu anda güçlerini Ukrayna’ya vakfetmiş durumdalar ve doğrusu bekledikleri hızda bir sonuca gidemedikleri üzere epeyce da olumsuz bir noktadalar, itibarları de darbe almış durumda. Bir görüş Rusların Suriye’deki varlıklarının Ukrayna’daki savaş niçiniyle azalacağı istikametinde fakat ben o denli düşünmüyorum.”
“Barış Pınarı bölgesine baktığınızda, huduttan 32 km derinlikte, 140 km uzunluğunda bir bölge terör örgütünden temizlendi. Orası muhalif kümelerin idaresinde, Türk askeri de var ötürüsıyla evet orası inançlı bölge ancak onun öbür tarafında YPG’nin olduğu yerler hala inançlı bölge değil. ötürüsıyla evet, orada inançlı bölge olarak nitelendirilebilecek yerler var lakin hudut uzunluğunun tamamı o denli değil.”