James Webb Uzay Teleskobunu Kullanarak Uzaylı hayatıyla İlgili İpuçları Bulmanın Yollarını Açıklıyoruz

Muhendis

New member
Güneşimiz haricindeki yıldızların yörüngesindeki dünyalar olan ötegezegenlerin incelenmesi şu anda yeni James Webb Uzay Teleskobu (JWST) tarafınca yürütülmekte. Güneş sistemimizin ötesinde, potansiyel olarak Dünya gibisi gezegenlerdeki şartlara ait birinci çıkarımlarımız Webb teleskobu yardımıyla yavaş yavaş oluşuyor. Bu uzak dünyalardan biri uzaylı yaşama konut sahipliği yapıyor olabilir. Pekala bu gezegenlerde yeşermiş olabilecek hayatı nelere bakarak tespit edebiliriz? Biz de bu yazımızda bu mevzudan bahsediyoruz.


Kaynak: https://www.iflscience.com/four-ways-…

1. Oksijen ve ozon düzeyleri.


Oksijen muhtemelen en besbelli biyolojik imzadır. Bitkiler oksijeni üretir, biz tüketiriz ve kaya kayıtları, hayat geliştikçe Dünya’nın atmosferindeki O2 düzeylerinin çarpıcı halde değiştiğini gösterir. Soluduğumuz oksijen, birbirine yapışmış iki oksijen atomu olan O2’dir. Lakin öbür bir oksijen konfigürasyonu olan O3 de (ozon) JWST ile gözlemlenebilir. Pekala bu gazlardan birini yahut her ikisini tespit edersek ne olacak? Büyük ölçüde atmosferik oksijen üretebilecek öteki bir senaryo, “kaçak sera etkisi” yaşayan bir gezegen olabilir. Bir gezegen okyanusları buharlaşacak kadar sıcak olduğunda, atmosferde ortaya çıkan su buharı bir geri besleme döngüsüne girer ve bir sera tesirine katkıda bulunur; gezegen ömürle uyumlu olmayan düzeylere kadar ısınır. Sonunda gezegen, su moleküllerinin hidrojen ve oksijene ayrılması için gereğince ısınır. Hidrojen molekülleri hafifçetir ve gezegenin yerçekiminden kolay kolay kaçmak için gereğince süratli hareket edebilirler. Fakat daha ağır olan O2, tespit edilmeye ve gökbilimcileri kandırmaya hazır olarak gezegende kalma eğilimindedir.


2. Fosfin ve amonyak düzeyleri.


Yaşam arayışının şu anki odak noktası sıklıkla ötegezegenler üzerinde olabilir, lakin yakın vakitte konuta daha yakın gelişmeler de yaşandı. Gaz devleri Jüpiter ve Satürn’ünki üzere hidrojenin baskın olduğu atmosferlerde doğal olarak oluşan bir gaz olan fosfin, yakın vakitte Venüs’ün atmosferinde de tespit edildi. Değişik bir biçimde, fosfin potansiyel bir biyolojik imza olarak kabul edilir. Dünya’da fosfin mikroorganizmalar tarafınca, ekseriyetle hayvanların bağırsaklarında üretilir. Şayet hayat yoksa, karbondioksitin hakim olduğu Venüs gibisi atmosferlerde büyük ölçülerde fosfinin oluşmasını beklemeyiz. birebir vakitte, Venüs’teki başka fosfin kaynaklarını çabucak hemen ekarte edemeyiz. Makus kokulu amonyak, bir daha Dünya’daki hayvanlar tarafınca üretilen bir diğer potansiyel biyolojik imza gazıdır. Amonyak da fosfin üzere gaz devlerinde yaygın olarak bulunur, fakat hayatın yokluğunda kayalık dünyalarda bulunması beklenmez. tıpkı vakitte, uzak bir ötegezegenin atmosferinde fosfin yahut amonyak tespit etmek muhtemelen güç olacaktır. Her iki gaz da Dünya’ya hayli küçük parçalıklarda ulaşır. ötürüsıyla, potansiyel dünya dışı varlıklarımız Dünya’daki hayvanlardan hayli daha pis kokmuyorlarsa, muhtemelen onları yakın vakitte görmeyeceğiz.


3. Metan ve karbondioksit düzeyleri.


Kesin biyolojik imzalar olan kişisel gazlar fazlaca az sayıdadır, bu niçinle hayatı saptamak istiyorsak gazların bir kombinasyonunu aramamız daha düzgün olabilir. Yeryüzünde gaz çıkaran hayvanlar tarafınca üretilen büyük ölçülerde metan/karbondioksit, hayat için güzel bir ipucu olabilir. Ortamda kâfi oksijen var ise karbon, metan (CH4) oluşturmak yerine oksijenle karbondioksit (CO2) olarak bağlanmayı tercih eder. Oksijen açısından güçlü bir ortamda, kendisini bir metan molekülünde bulan rastgele bir karbon, hidrojen bağlarını birkaç yedek oksijen için süratle terk eder. ötürüsıyla hem metan tıpkı vakitte karbondioksitin bir ortada bulunduğunu görmek, bir şeyin (mesela ilkel bakterilerin) daima metan ürettiğini düşündürecektir.


4. Kimyasal dengesizlikler.


Yukarıdaki argümanları, kararlı bir biçimde bir ortada var olmaması gereken rastgele bir gaz kombinasyonuna uygulayabiliriz. Ömür güç üretmek için kimyasal tepkiler kullandığından, bulunduğu ortamın kimyasal istikrarını bozar. Dünya’da oksijen karbondioksite dönüştürülür, lakin farklı kimyasalların mevcut olduğu farklı bir atmosferde, hayat birebir amaca ulaşmak için öteki süreçler kullanabilir. Örneğin Dünya okyanuslarının derinliklerinde bulunan hidrotermal menfezlerin etrafında yaşayan metan üreten bakteriler, minerallerden ve kimyasal bileşiklerden kimyasal güç toplar. Dengesizlikleri aramak ve göz önünde bulundurmak, öbür yerlerdeki hayatın nasıl görünebileceği konusunda daha açık fikirli olmamızı sağlar.


Uzaylı hayatın sinyallerini tespit edersek ne olur?


JWST, ötegezegen atmosferi müşahedeleri için beklentilerimizi oldukçatan aştı. Her ne kadar Webb’in aygıtları pek gelişmiş olsa da, ılıman sıcaklıklara ve nitrojen/karbondioksitin hakim olduğu atmosferlere sahip kayalık gezegenleri iletim spektroskopisi kullanarak çalışmak çok sıkıntı olacak. Bu gezegenlerden beklediğimiz sinyaller, sıcak gaz devi atmosferlerinde muvaffakiyetle gözlemlediklerimizden epey daha zayıf. Kayalık bir ötegezegenin (mesela TRAPPIST-1e) atmosferinde yıldız ışığını soğuran gazları gözlemleyecek kadar şanslı olsak bile, manalı sonuçlar çıkarmak için bu gazların ne kadarının mevcut olduğunu ölçmemiz gerekiyor. Sinyaller üst üste gelebileceğinden ve dikkatlice çözülmesi gerektiğinden bu hiç kolay bir süreç değil. Muhtemel biyolojik imza gazlarından birini tespit edip gerçek bir biçimde ölçümünü yapsak bile uzaylı hayatı bulmuş sayılmayız. JWST yeni bir gezegen atmosferleri bilim alanı açıyor ve bu yeni alanı keşfettikçe elbet evvelki var iseyımlarımızın birçoklarının yanlış olduğunu bulacağız. Olağandışı bir şey bulduğumuz her seferinde uzaylılar hakkında çıkarımlar yapmak erken ve yanlış olur. JWST’nin tespit edeceği bir biyo-imza, yapılacak hayli daha fazla iş vaadiyle değişik bir ipucu olacaktır.

Siz bu bahis hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
 
Üst