Dondurulmuş embriyoların çocuk olarak kabul edilmesi gerektiğini belirleyen bu yılki Alabama Yüksek Mahkemesi'nin in vitro fertilizasyona ilişkin kararı, gelecekteki doğurganlık tedavileri hakkında endişe duyan insanlar için uzun bir soru listesi oluşturdu. Meslektaşım Tara Siegel Bernard ve ben Şubat ayında bunların çoğuna yanıt vermeye çalıştık.
Ancak dünyanın her yerindeki tüm olasılıkları keşfetmek isteyen insanlar için hâlâ alışılmadık birkaç şey var. Embriyolarınızla yapabilecekleriniz ve yapamayacaklarınız hakkında kanun ne diyor? Onları satabilir misin? Ve eğer bunları bağışlarsanız (örneğin araştırma amacıyla bir üniversiteye) vergi indirimi talep edebilir misiniz?
Satış ve bağışlamayla ilgili soruların net bir cevabı yok.
Amerika Birleşik Devletleri'nde kaç tane insan embriyosunun saklandığı belli değil, ancak onları orada saklayan birçok kişi, bunların kontrolünü kaybetmekten korkuyor. Alabama'daki gibi tüp bebek tedavilerini geçici olarak neredeyse tamamen durduran davalar, bir kişiye tam da bunu yapacak. Bu aynı zamanda birçok eyalette kürtaja yönelik artan kısıtlamalar ve eş zamanlı olarak hayatın ne zaman başlayacağına dair tartışmalar için de geçerli.
Mümkünse önleyici davranmak mantıklı olabilir. Peki ne yapmalı?
Federal yasayı ihlal etmese de embriyo satmak tuhaf görünüyor. 1984 tarihli Ulusal Organ Nakli Yasası böbrek, karaciğer, kemik ve deri gibi insan vücudunun içinde veya dışında bulunan şeylerin satışını yasaklıyor ancak embriyolardan söz etmiyor.
Tüm yasal hususlar bir yana, embriyo satmak isteyen biri için pek fazla pazar olmayabilir. Ek olarak, pek çok potansiyel satıcı, potansiyel çocuğun duyguları ve çocuğun yıllar sonra sorabileceği sorular hakkında muhtemelen derinlemesine düşünecektir.
“Duyulmayan ses çocukların sesidir” diyen Dr. Sigal Klipstein, doktor ve Amerikan Üreme Tıbbı Derneği Etik Komitesi başkanı. “En büyük paydaşlar olabilirler.”
Bir de embriyoların bilimsel araştırma amacıyla bir üniversiteye bağışlanması durumunda olası bir vergi indirimi sorunu var. İç Gelir İdaresi konu hakkında yorum yapmaktan kaçındı ve konuyu doğrudan ele alan bir kılavuz yayınlamış görünmüyor.
Güney Carolina Üniversitesi Joseph F. Rice Hukuk Fakültesi'nden profesör Tessa R. Davis, hâlâ kesinti yapmak ve muhtemelen IRS ile kavga etmek isteyen herkesin en az üç soruyu dikkate alması gerektiğini söyledi.
Birincisi, embriyolar bir hizmetin ürünü değil de mülkiyet midir? İkincisi, eğer bu bir mülkse, farklı varlık türlerinin farklı vergi uygulamaları göz önüne alındığında, varlığı nasıl sınıflandırırsınız? Sınıflandırma tek başına kesinti miktarını etkileyebilir.
Son olarak, özellikle zor bir soru var: Bir embriyonun adil piyasa değeri nedir?
Bu durum başka soruları da beraberinde getiriyor: Değer, embriyolarınızı yaratmanın maliyetine nasıl bağlı olabilir? Bunları korumanın maliyeti ne olacak? İmplante ettiğiniz tüm embriyolar için orantılı bir miktar kesinti mi yapıyorsunuz, yoksa bunu yalnızca implantasyonun canlı doğumla sonuçlanması durumunda mı yapıyorsunuz? Üniversitelerin embriyo bağışlayan kişilere standart bir hayırsever teşekkür mektubu gönderememesinin birçok nedeninden biri, bu notların genellikle bağışın değerini belirtmesidir.
Profesör Davis araştırmasını bu genel alandaki sorulara adadı ancak burada çok az yanıtı var. “Kısa cevap, IRS'in her zaman kendi içinde tutarlı olmayan, çok sınırlı ve belirsiz bir rehberliği olduğudur” dedi. “En kısa cevap şu: 'Kim bilir?'”
Dondurulmuş embriyo bağışlarının vergiden düşülebilirliği konusunda hukuk uzmanlarının sorduğu bir diğer soru da şu: Federal mahkemede bu kesintiyle ilgili bir anlaşmazlığa kim karışmak isteyebilir?
Cevap sizi şaşırtabilir. “Embriyoların bir mülk olduğunu ve değerli olduğunu varsayarsanız yarışın ortasında kalırsınız ve birileri devreye girip 'IRS, şunu durdurun!' demeye çalışır. Washington'da avukat ve yardımcı üreme teknolojisi hukuku dersi verdiği Georgetown Üniversitesi Hukuk Merkezi'nde doçent olan Susan L. Crockin, “Bu embriyolar mülk değil; onlar kriyo-kreşlerdeki insanlar” dedi.
Başka bir deyişle, kesintilerle ilgili anlaşmazlığınızı kazanma şansınız olmayabilir. Üçüncü şahıslar davaya müdahale etme yetkisini başarılı bir şekilde ileri sürebilirler. Bunu yaptıklarında, federal yargıcı, embriyoların mülk değil insan olduğunu ilan ederek davayı düşürmeye ikna etmeye çalışabilirler.
Şu anda bilim için embriyo bağışlamak mümkün. Ancak embriyoların aslında insan olduğuna inanan biri için, bu tür bağışların vergiden düşülüp düşülemeyeceğine ilişkin bir federal mahkeme davası, fetüsün kişi olma amacını ilerletmek için bir fırsattır.
Ancak kürtaj hakkını korumak isteyen biri bu işin ortasında olmak istemeyebilir.
Ancak dünyanın her yerindeki tüm olasılıkları keşfetmek isteyen insanlar için hâlâ alışılmadık birkaç şey var. Embriyolarınızla yapabilecekleriniz ve yapamayacaklarınız hakkında kanun ne diyor? Onları satabilir misin? Ve eğer bunları bağışlarsanız (örneğin araştırma amacıyla bir üniversiteye) vergi indirimi talep edebilir misiniz?
Satış ve bağışlamayla ilgili soruların net bir cevabı yok.
Amerika Birleşik Devletleri'nde kaç tane insan embriyosunun saklandığı belli değil, ancak onları orada saklayan birçok kişi, bunların kontrolünü kaybetmekten korkuyor. Alabama'daki gibi tüp bebek tedavilerini geçici olarak neredeyse tamamen durduran davalar, bir kişiye tam da bunu yapacak. Bu aynı zamanda birçok eyalette kürtaja yönelik artan kısıtlamalar ve eş zamanlı olarak hayatın ne zaman başlayacağına dair tartışmalar için de geçerli.
Mümkünse önleyici davranmak mantıklı olabilir. Peki ne yapmalı?
Federal yasayı ihlal etmese de embriyo satmak tuhaf görünüyor. 1984 tarihli Ulusal Organ Nakli Yasası böbrek, karaciğer, kemik ve deri gibi insan vücudunun içinde veya dışında bulunan şeylerin satışını yasaklıyor ancak embriyolardan söz etmiyor.
Tüm yasal hususlar bir yana, embriyo satmak isteyen biri için pek fazla pazar olmayabilir. Ek olarak, pek çok potansiyel satıcı, potansiyel çocuğun duyguları ve çocuğun yıllar sonra sorabileceği sorular hakkında muhtemelen derinlemesine düşünecektir.
“Duyulmayan ses çocukların sesidir” diyen Dr. Sigal Klipstein, doktor ve Amerikan Üreme Tıbbı Derneği Etik Komitesi başkanı. “En büyük paydaşlar olabilirler.”
Bir de embriyoların bilimsel araştırma amacıyla bir üniversiteye bağışlanması durumunda olası bir vergi indirimi sorunu var. İç Gelir İdaresi konu hakkında yorum yapmaktan kaçındı ve konuyu doğrudan ele alan bir kılavuz yayınlamış görünmüyor.
Güney Carolina Üniversitesi Joseph F. Rice Hukuk Fakültesi'nden profesör Tessa R. Davis, hâlâ kesinti yapmak ve muhtemelen IRS ile kavga etmek isteyen herkesin en az üç soruyu dikkate alması gerektiğini söyledi.
Birincisi, embriyolar bir hizmetin ürünü değil de mülkiyet midir? İkincisi, eğer bu bir mülkse, farklı varlık türlerinin farklı vergi uygulamaları göz önüne alındığında, varlığı nasıl sınıflandırırsınız? Sınıflandırma tek başına kesinti miktarını etkileyebilir.
Son olarak, özellikle zor bir soru var: Bir embriyonun adil piyasa değeri nedir?
Bu durum başka soruları da beraberinde getiriyor: Değer, embriyolarınızı yaratmanın maliyetine nasıl bağlı olabilir? Bunları korumanın maliyeti ne olacak? İmplante ettiğiniz tüm embriyolar için orantılı bir miktar kesinti mi yapıyorsunuz, yoksa bunu yalnızca implantasyonun canlı doğumla sonuçlanması durumunda mı yapıyorsunuz? Üniversitelerin embriyo bağışlayan kişilere standart bir hayırsever teşekkür mektubu gönderememesinin birçok nedeninden biri, bu notların genellikle bağışın değerini belirtmesidir.
Profesör Davis araştırmasını bu genel alandaki sorulara adadı ancak burada çok az yanıtı var. “Kısa cevap, IRS'in her zaman kendi içinde tutarlı olmayan, çok sınırlı ve belirsiz bir rehberliği olduğudur” dedi. “En kısa cevap şu: 'Kim bilir?'”
Dondurulmuş embriyo bağışlarının vergiden düşülebilirliği konusunda hukuk uzmanlarının sorduğu bir diğer soru da şu: Federal mahkemede bu kesintiyle ilgili bir anlaşmazlığa kim karışmak isteyebilir?
Cevap sizi şaşırtabilir. “Embriyoların bir mülk olduğunu ve değerli olduğunu varsayarsanız yarışın ortasında kalırsınız ve birileri devreye girip 'IRS, şunu durdurun!' demeye çalışır. Washington'da avukat ve yardımcı üreme teknolojisi hukuku dersi verdiği Georgetown Üniversitesi Hukuk Merkezi'nde doçent olan Susan L. Crockin, “Bu embriyolar mülk değil; onlar kriyo-kreşlerdeki insanlar” dedi.
Başka bir deyişle, kesintilerle ilgili anlaşmazlığınızı kazanma şansınız olmayabilir. Üçüncü şahıslar davaya müdahale etme yetkisini başarılı bir şekilde ileri sürebilirler. Bunu yaptıklarında, federal yargıcı, embriyoların mülk değil insan olduğunu ilan ederek davayı düşürmeye ikna etmeye çalışabilirler.
Şu anda bilim için embriyo bağışlamak mümkün. Ancak embriyoların aslında insan olduğuna inanan biri için, bu tür bağışların vergiden düşülüp düşülemeyeceğine ilişkin bir federal mahkeme davası, fetüsün kişi olma amacını ilerletmek için bir fırsattır.
Ancak kürtaj hakkını korumak isteyen biri bu işin ortasında olmak istemeyebilir.