İlaç denemelerinde yapay organ periyodu başlıyor
Türkiye’nin pandemi döneminde tanıdığı Prof Dr. Derya Unutmaz, ABD’de immünoloji alanında fazlaca kıymetli çalışmalara imza atıyor. Enfeksiyon hastalıkları ve bağışıklık sistemi konusunda dünyada kelam sahibi isimlerden biri olan ve Jackson Laboratuvarı Enstitüsü’nde ‘Baş Araştırmacı’ olarak çalışmalarını yürüten Prof. Dr. Unutmaz, ilaç geliştirme süreçlerine sürat katacak “3d organ” projesinin bilgilerinı, birinci defa DHA’ya anlattı. İlaç firmalarının yakın vakitte faz çalışmalarında insan yerine 3d yazıcılarda üretilen “yapay organlar” kullanmaya başlayacağını söyleyen Prof. Dr. Unutmaz, koronavirüs tedavisi için en geç sonbaharda hayli tesirli ilaçların geleceğini müjdeledi.
Amerika’daki Jackson Laboratuvarı Enstitüsü’nde ‘Baş Araştırmacı’ olarak immünoloji, enfeksiyon hastalıkları ve kanser tedavisi bahislerinde kıymetli çalışmalar yürüten Prof. Dr. Derya Unutmaz, Demirören Haber Ajansı’na değerli açıklamalarda bulundu.
“BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN KOMUTA MERKEZİNİ KANSERE KARŞI EĞİTİYORUZ”
İmmünoloji araştırmalarında yeni ilaç geliştirebilmek ve beden sistemlerini tam olarak anlayabilmek için yüksek teknoloji gerektiren yollar üzerinde de çalıştıklarını kaydeden Prof. Dr. Unutmaz, “Aslında kovid öncesinde bu çalışmalara başladık ancak salgınla birlikte biraz yavaşladı. Ancak bugünlerde bir daha o çalışmalara geri döndük. Benim ana pozisyon bağışıklık sistemi. Bağışıklık sisteminin biroldukca bahse tesiri var. Örneğin son vakit içinderda biz, kanser tedavisi üzerine çalışıyoruz. bir daha bağışıklık sistemine, yani ‘içimizdeki orduya’, kanser hücrelerini nasıl tanıtabiliriz ve kansere karşı bu orduyu nasıl eğitebilir, nasıl programlayabiliriz diye kimi araştırmalarımız var. Buradaki stratejimiz, bağışıklık sisteminin ‘T hücrelerini’- komuta merkezi ya da keskin nişancılarda diyebiliriz bunlara- hastalardan alıyoruz, onları laboratuvar ortamında eğitip donatıyoruz, yani genetik olarak programlıyoruz ve bu hücreleri bilhassa kanser hücrelerini tanıyacak hale getirip sonrasındasında bunları yeniden hastaya geri veriyoruz. bu türlü epeyce tesirli bir tedavi tekniği elde ediyoruz. Lakin olağan ki çalışmanın birçok şu an laboratuvar seviyesinde devam ediyor” dedi.
“İLAÇLARI ORGAN SEVİYESİNDE TEST EDEBİLECEĞİZ”
Teknolojik çalışmalarına da değinen Prof. Dr. Unutmaz, bilim ve tıp dünyasını artık 3d yazıcılarda basılan yapay organ evresinin beklediğini anlattı ve şu ayrıntıları verdi:
“Üç boyutlu basımla laboratuvarda organlar üretiyoruz. Bu fazlaca kıymetli. Örneğin bir ilacı test edeceksiniz, bunu bir organ seviyesinde yapmanız lazım. Akciğerde ya da kalpte, tabi ki beşerde yapamıyorsunuz bu deneyleri kimi vakit. bir daha Amerika’da bir Türk hekim arkadaşımla birlikte çalışıyoruz bu proje üzerinde. Günümüzde bir ilacın geliştirilmesi için fare deneyleri yapılıyor. Evvel hayvanlarda deneniyor yani. Lakin maalesef ilacın aktifliği ya da yan tesirleri, beşerde her vakit hayvanlarda olduğu üzere olmayabiliyor. Onun için Faz 1 çalışmaları yapılıyor. Hatta biroldukca ilaç da bu sebeple Faz 1 yahut Faz 2 basamağında başarısız oluyor. Zira beşerde farklı bir sonuç çıkıyor. Şayet biz bunları organ seviyesinde test edebilirsek, hayli fazlaca daha süratli ilerlemiş olacağız. Yeni ilaç geliştirme konusunda sürat kazanacağız.”
“VİRÜSLERİN AKCİĞER ÜZERİNDEKİ TESİRLERİNİ üç boyutlu ORGANLARLA İNCELİYORUZ”
Pandemi öncesi yapay organ modelleriyle göğüs kanseri ve birtakım virütik akciğer hastalıkları hakkında çalışmalar yürüttüklerini de kaydeden Prof. Dr. Unutmaz, “Örneğin göğüs kanserinde dokunun içine hücreler nasıl girebiliyor, öteki doku hücreleriyle nasıl bir bağ arasındaler, bunları anlamamız gerekiyordu. Onun üzerine 3d basım yapıyorduk. Bu çalışmaların sonuçlarını da epey yakın bir tarihte yayınlayacağız. Onun haricinde akciğerde virüsler akciğer dokusuna nasıl giriyor, bütün akciğerin nefes borusu kısımlarını vs, basarak test ediyorduk. Alışılmış Covid sürecinde biraz Covid için de çalıştık bu türlü. bir daha bağırsaklar hayli kıymetli. Zira bağırsakların ortasında bakteriler yaşıyor. O ortamı simüle etmeye çalışıyoruz, modellemeye çalışıyoruz laboratuvarda. sıradan ilerledik bu bahiste. Alışılmış ki epey kompleks sistemler, şu anda geliştirme evresindeyiz ancak kanserle alakalı olan çalışmamız, bilhassa ilaç seçimi için epeyce yakında ilaç firmaları tarafınca kullanılmaya başlanacak diye düşünüyorum” biçiminde konuştu.
İLAÇ MUŞTUSU
Türkiye’de insanların maske kullanmasına Amerikalılardan epeyce daha fazla dikkat ettiğini gözlemlediğini söyleyen Prof. Dr. Unutmaz, Covid-19 ilacının yaz ortasında ya da en geç sonbaharda piyasaya çıkacağını düşündüğü belirtti. Aslında grip için geliştirilen lakin Covid-19 tedavisindeki etkinliği denenen molnupiravir isimli ilaca dair Faz 3 çalışmalarının bitmek üzere olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Unutmaz, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Merck firması Faz 3 çalışmalarını Mayıs’ta bitirecekti lakin biraz gecikme oldu galiba. Çok kısa müddette bu sonuçlar açıklanacaktır diye düşünüyorum. Hayvan deneyleri, Faz 1 ve Faz 2’de fazlaca âlâ sonuçlar çıktı. Çok süratli bir biçimde durduruyor virüsü. Öteki büyük firmaların da bu biçimde faz çalışmaları var. Maalesef uzun sürüyor bu çalışmalar ve bir de yanlış bir strateji yürüttük Covid pandemisinde. Çok büyük bir aciliyet vardı, var olan ilaçları test etmekle dayanılmaz bir güç harcadık. Örneğin hidroksiklorokin, hiç çalışmadığı belirli olan bir ilacı tekraren test ettik, vakit kaybettik. Ben epey tesirli ilaçlar çıkacağından eminim. Tahminen bu yaz, tahminen sonbahara gerçek.”
“İNGİLTERE’DE HİNT VARYANTI BASKIN HALE GELDİ”
Prof. Dr. Derya Unutmaz, Dünya Sıhhat Örgütü’nün artık Covid-19 varyantlarında yeni bir isimlendirme sistemine gittiğini belirterek, “Bildiğiniz üzere şimdiye kadarki varyantların dünyada 4 çeşidi var. DSÖ bunlara İngiltere, Hindistan vs demek yerine artık ‘Alfa, Beta, Gama, Delta’ formunda bir isimlendirme sistemine geçti. İngiltere’de çıkana Alfa varyantı deniyor artık. Brezilya’daki daha evvel P1 denilen varyant Beta, Güney Afrika varyantı Gama, Hindistan’da çıkan varyant da Delta olarak isimlendirildi. İngiltere’de çıkan fazlaca daha bulaşıcı bir varyanttı ve süratli bir biçimde dünyayı ele geçirdi. Aslında virüsler birbirleriyle rekabet ediyorlar, daha hayli bulaşıcı olan versiyonu bir avantaj sağlıyor ve süratli bir biçimde yayılıyor. Brezilya ve Güney Afrika’da olanların biraz daha fazla tehlikesi var. Zira onlarda antikorlardan kaçış mutasyonları oluştu. Daha evvel kovid geçirenlerin tekrar enfekte olma riski oluştu. Ya da aşı daha sonrası antikor seviyesi devasa yükseklikte değilse, enfekte olabiliyorsunuz. Hindistan’da çıkan Delta varyantı ise hepsinin bu özelliklerini bir ortada topladı, daha tehlikeli bir hale geldi. Hatta Alfa yani İngiltere’deki çıkandan hayli daha bulaşıcı olduğu söyleniyor. Şu anda İngiltere’de bile Alfa’nın yerine geçmiş durumda Hindistan’dan gelen virüs. Bu bakımdan fazlaca tehlikeli ve bir ölçü antikorlardan da kaçıyor” dedi.
“ÇOK FAZLA VAKTİMİZ KALMADI, VİRÜSLE YARIŞTA ÖNE GEÇMELİYİZ”
BioNTech üzere fazlaca tesirli antikor oluşturan aşıların, bilhassa iki dozdan daha sonra bu varyanta karşı da büsbütün kollayıcı olduğuna değinen Prof. Dr. Unutmaz, kelamlarını şu biçimde noktaladı:
“Bizim kendi yaptığımız kimi çalışmalar da var buna dair. Yani antikorların tesiri 5-6 kat düşebiliyor fakat bu aşılarla o kadar epeyce antikor üretiyorsunuz ki fark etmiyor. bir daha de durdurabiliyorsunuz bunu. Şu anda harikulade bir yarış var virüsle aşılanma içinde. Bizim de önümüzde fazlaca fazla vaktimiz kalmadı. Zira bu Delta varyantı epeyce süratli yayılıyor. Onun için aşılanma ile onun önüne geçmemiz lazım. Geçemezsek, hakikaten önümüzdeki bir iki ayı bir daha epeyce güç geçirebiliriz.”
Türkiye’nin pandemi döneminde tanıdığı Prof Dr. Derya Unutmaz, ABD’de immünoloji alanında fazlaca kıymetli çalışmalara imza atıyor. Enfeksiyon hastalıkları ve bağışıklık sistemi konusunda dünyada kelam sahibi isimlerden biri olan ve Jackson Laboratuvarı Enstitüsü’nde ‘Baş Araştırmacı’ olarak çalışmalarını yürüten Prof. Dr. Unutmaz, ilaç geliştirme süreçlerine sürat katacak “3d organ” projesinin bilgilerinı, birinci defa DHA’ya anlattı. İlaç firmalarının yakın vakitte faz çalışmalarında insan yerine 3d yazıcılarda üretilen “yapay organlar” kullanmaya başlayacağını söyleyen Prof. Dr. Unutmaz, koronavirüs tedavisi için en geç sonbaharda hayli tesirli ilaçların geleceğini müjdeledi.
Amerika’daki Jackson Laboratuvarı Enstitüsü’nde ‘Baş Araştırmacı’ olarak immünoloji, enfeksiyon hastalıkları ve kanser tedavisi bahislerinde kıymetli çalışmalar yürüten Prof. Dr. Derya Unutmaz, Demirören Haber Ajansı’na değerli açıklamalarda bulundu.
“BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN KOMUTA MERKEZİNİ KANSERE KARŞI EĞİTİYORUZ”
İmmünoloji araştırmalarında yeni ilaç geliştirebilmek ve beden sistemlerini tam olarak anlayabilmek için yüksek teknoloji gerektiren yollar üzerinde de çalıştıklarını kaydeden Prof. Dr. Unutmaz, “Aslında kovid öncesinde bu çalışmalara başladık ancak salgınla birlikte biraz yavaşladı. Ancak bugünlerde bir daha o çalışmalara geri döndük. Benim ana pozisyon bağışıklık sistemi. Bağışıklık sisteminin biroldukca bahse tesiri var. Örneğin son vakit içinderda biz, kanser tedavisi üzerine çalışıyoruz. bir daha bağışıklık sistemine, yani ‘içimizdeki orduya’, kanser hücrelerini nasıl tanıtabiliriz ve kansere karşı bu orduyu nasıl eğitebilir, nasıl programlayabiliriz diye kimi araştırmalarımız var. Buradaki stratejimiz, bağışıklık sisteminin ‘T hücrelerini’- komuta merkezi ya da keskin nişancılarda diyebiliriz bunlara- hastalardan alıyoruz, onları laboratuvar ortamında eğitip donatıyoruz, yani genetik olarak programlıyoruz ve bu hücreleri bilhassa kanser hücrelerini tanıyacak hale getirip sonrasındasında bunları yeniden hastaya geri veriyoruz. bu türlü epeyce tesirli bir tedavi tekniği elde ediyoruz. Lakin olağan ki çalışmanın birçok şu an laboratuvar seviyesinde devam ediyor” dedi.
“İLAÇLARI ORGAN SEVİYESİNDE TEST EDEBİLECEĞİZ”
Teknolojik çalışmalarına da değinen Prof. Dr. Unutmaz, bilim ve tıp dünyasını artık 3d yazıcılarda basılan yapay organ evresinin beklediğini anlattı ve şu ayrıntıları verdi:
“Üç boyutlu basımla laboratuvarda organlar üretiyoruz. Bu fazlaca kıymetli. Örneğin bir ilacı test edeceksiniz, bunu bir organ seviyesinde yapmanız lazım. Akciğerde ya da kalpte, tabi ki beşerde yapamıyorsunuz bu deneyleri kimi vakit. bir daha Amerika’da bir Türk hekim arkadaşımla birlikte çalışıyoruz bu proje üzerinde. Günümüzde bir ilacın geliştirilmesi için fare deneyleri yapılıyor. Evvel hayvanlarda deneniyor yani. Lakin maalesef ilacın aktifliği ya da yan tesirleri, beşerde her vakit hayvanlarda olduğu üzere olmayabiliyor. Onun için Faz 1 çalışmaları yapılıyor. Hatta biroldukca ilaç da bu sebeple Faz 1 yahut Faz 2 basamağında başarısız oluyor. Zira beşerde farklı bir sonuç çıkıyor. Şayet biz bunları organ seviyesinde test edebilirsek, hayli fazlaca daha süratli ilerlemiş olacağız. Yeni ilaç geliştirme konusunda sürat kazanacağız.”
“VİRÜSLERİN AKCİĞER ÜZERİNDEKİ TESİRLERİNİ üç boyutlu ORGANLARLA İNCELİYORUZ”
Pandemi öncesi yapay organ modelleriyle göğüs kanseri ve birtakım virütik akciğer hastalıkları hakkında çalışmalar yürüttüklerini de kaydeden Prof. Dr. Unutmaz, “Örneğin göğüs kanserinde dokunun içine hücreler nasıl girebiliyor, öteki doku hücreleriyle nasıl bir bağ arasındaler, bunları anlamamız gerekiyordu. Onun üzerine 3d basım yapıyorduk. Bu çalışmaların sonuçlarını da epey yakın bir tarihte yayınlayacağız. Onun haricinde akciğerde virüsler akciğer dokusuna nasıl giriyor, bütün akciğerin nefes borusu kısımlarını vs, basarak test ediyorduk. Alışılmış Covid sürecinde biraz Covid için de çalıştık bu türlü. bir daha bağırsaklar hayli kıymetli. Zira bağırsakların ortasında bakteriler yaşıyor. O ortamı simüle etmeye çalışıyoruz, modellemeye çalışıyoruz laboratuvarda. sıradan ilerledik bu bahiste. Alışılmış ki epey kompleks sistemler, şu anda geliştirme evresindeyiz ancak kanserle alakalı olan çalışmamız, bilhassa ilaç seçimi için epeyce yakında ilaç firmaları tarafınca kullanılmaya başlanacak diye düşünüyorum” biçiminde konuştu.
İLAÇ MUŞTUSU
Türkiye’de insanların maske kullanmasına Amerikalılardan epeyce daha fazla dikkat ettiğini gözlemlediğini söyleyen Prof. Dr. Unutmaz, Covid-19 ilacının yaz ortasında ya da en geç sonbaharda piyasaya çıkacağını düşündüğü belirtti. Aslında grip için geliştirilen lakin Covid-19 tedavisindeki etkinliği denenen molnupiravir isimli ilaca dair Faz 3 çalışmalarının bitmek üzere olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Unutmaz, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Merck firması Faz 3 çalışmalarını Mayıs’ta bitirecekti lakin biraz gecikme oldu galiba. Çok kısa müddette bu sonuçlar açıklanacaktır diye düşünüyorum. Hayvan deneyleri, Faz 1 ve Faz 2’de fazlaca âlâ sonuçlar çıktı. Çok süratli bir biçimde durduruyor virüsü. Öteki büyük firmaların da bu biçimde faz çalışmaları var. Maalesef uzun sürüyor bu çalışmalar ve bir de yanlış bir strateji yürüttük Covid pandemisinde. Çok büyük bir aciliyet vardı, var olan ilaçları test etmekle dayanılmaz bir güç harcadık. Örneğin hidroksiklorokin, hiç çalışmadığı belirli olan bir ilacı tekraren test ettik, vakit kaybettik. Ben epey tesirli ilaçlar çıkacağından eminim. Tahminen bu yaz, tahminen sonbahara gerçek.”
“İNGİLTERE’DE HİNT VARYANTI BASKIN HALE GELDİ”
Prof. Dr. Derya Unutmaz, Dünya Sıhhat Örgütü’nün artık Covid-19 varyantlarında yeni bir isimlendirme sistemine gittiğini belirterek, “Bildiğiniz üzere şimdiye kadarki varyantların dünyada 4 çeşidi var. DSÖ bunlara İngiltere, Hindistan vs demek yerine artık ‘Alfa, Beta, Gama, Delta’ formunda bir isimlendirme sistemine geçti. İngiltere’de çıkana Alfa varyantı deniyor artık. Brezilya’daki daha evvel P1 denilen varyant Beta, Güney Afrika varyantı Gama, Hindistan’da çıkan varyant da Delta olarak isimlendirildi. İngiltere’de çıkan fazlaca daha bulaşıcı bir varyanttı ve süratli bir biçimde dünyayı ele geçirdi. Aslında virüsler birbirleriyle rekabet ediyorlar, daha hayli bulaşıcı olan versiyonu bir avantaj sağlıyor ve süratli bir biçimde yayılıyor. Brezilya ve Güney Afrika’da olanların biraz daha fazla tehlikesi var. Zira onlarda antikorlardan kaçış mutasyonları oluştu. Daha evvel kovid geçirenlerin tekrar enfekte olma riski oluştu. Ya da aşı daha sonrası antikor seviyesi devasa yükseklikte değilse, enfekte olabiliyorsunuz. Hindistan’da çıkan Delta varyantı ise hepsinin bu özelliklerini bir ortada topladı, daha tehlikeli bir hale geldi. Hatta Alfa yani İngiltere’deki çıkandan hayli daha bulaşıcı olduğu söyleniyor. Şu anda İngiltere’de bile Alfa’nın yerine geçmiş durumda Hindistan’dan gelen virüs. Bu bakımdan fazlaca tehlikeli ve bir ölçü antikorlardan da kaçıyor” dedi.
“ÇOK FAZLA VAKTİMİZ KALMADI, VİRÜSLE YARIŞTA ÖNE GEÇMELİYİZ”
BioNTech üzere fazlaca tesirli antikor oluşturan aşıların, bilhassa iki dozdan daha sonra bu varyanta karşı da büsbütün kollayıcı olduğuna değinen Prof. Dr. Unutmaz, kelamlarını şu biçimde noktaladı:
“Bizim kendi yaptığımız kimi çalışmalar da var buna dair. Yani antikorların tesiri 5-6 kat düşebiliyor fakat bu aşılarla o kadar epeyce antikor üretiyorsunuz ki fark etmiyor. bir daha de durdurabiliyorsunuz bunu. Şu anda harikulade bir yarış var virüsle aşılanma içinde. Bizim de önümüzde fazlaca fazla vaktimiz kalmadı. Zira bu Delta varyantı epeyce süratli yayılıyor. Onun için aşılanma ile onun önüne geçmemiz lazım. Geçemezsek, hakikaten önümüzdeki bir iki ayı bir daha epeyce güç geçirebiliriz.”