Fatih Camii’ndeki güneş saati 550 yıldır namaz vaktini gösteriyor
İstanbul’da birinci güneş saati Fatih Sultan Mehmet tarafınca Türk astronom, matematikçi ve lisan bilimci Ali Kuşçu’ya yaptırıldı. Ali Kuşçu tarafınca Fatih Camii’nin minare kuralına yapılan saat, İstanbul’daki Osmanlı devrindeki en eski güneş saatlerinden olmasıyla öne çıkıyor.
Ali Kuşçu’nun Fatih Camii’ne yaptığı güneş saatiyle vakit ve namaz vakitleri, milin gölgesinin düştüğü açıya göre senelerca belirlendi.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Bilim Tarihi Kısım Lideri Prof. Dr. Mustafa Kaçar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, insanların birinci çağlardan itibaren vakti ölçmek için çeşitli araçlar geliştirdiğini söylemiş oldu.
Bunlardan en uzun periyodik kullanılan, en pratik ve en hakikat kararı veren vakit belirlenme aletinin güneş saati olduğunu belirten Kaçar, “Eski Mısır’dan, eski Babil’den ve kadim uygarlıklardan itibaren beşerler güneşin gölge uzunluğunu hesaplayarak vakti ölçmüşlerdir. Bu sonrasındasında İslam medeniyetinde, akabinde Osmanlılarda, Türkiye Cumhuriyeti kuruluşuna kadar kullanılmıştır.” diye konuştu.
Prof. Dr. Kaçar, çağdaş devirde artık güneş saatlerine gereksinim kalmadığını anlatarak, şöyleki devam etti:
“Güneş saatleri gerçek vakti ölçen vakit ölçüm araçlarıdır. İstanbul’un fethinden daha sonra Fatih Sultan Mehmet Han burada bir cami inşa ettirdi. Bu caminin inşaatı tamamlandığında İstanbul’da İslam aleminin en büyük matematikçi ve astronomlarından biri olan Ali Kuşçu İstanbul’daydı. Zira Fatih Sultan Mehmet onu İstanbul’a davet etti. Kendisi ve ailesiyle bir arada İstanbul’a geldiklerinde İstanbul’da yeni bir bilim merkezi, yeni bir kültür merkezi oluşmuş oldu. Bu mescitteki güneş saati merhum Prof. Dr. A. Süheyl Ünver Hoca’nın tespitlerine göre Ali Kuşçu tarafınca 1473 yılında bizatihi yapılmıştır. Alışılmış ki bu gördüğümüz haliyle değil, bu cami sarsıntılar ve çabucak sonrasında çeşitli tahribatlar yüzünden Sultan III. Mustafa vaktinde büsbütün Mimar Tahir Efendi tarafınca adeta bir daha inşa edildi ve bugünkü halini almış oldu. Natürel o sırada güneş saati nasıl bir değişim geçirdi bilemiyoruz. Lakin son onarımla Atilla Bir Hocam ile bir arada bir daha çalışır hale getirmiş olduk bu güneş saatini.”
“Fatih Camii’ndeki güneş saati namaz vakitlerini belirlemek için yapılmıştır”
İslam vakit ölçümünün gerçek vakti ölçtüğünü ve güneşin gölge uzunluğuna nazaran ayarlandığını vurgulayan Prof. Dr. Kaçar, Müslümanların günü 2 eşit modülde, gece ve gündüz olarak ölçtüğünü söz etti.
Kaçar, Fatih Camii’ndeki güneş saatinin insanların temel muhtaçlığı olan namaz vakitlerini belirlemek için yapıldığını vurgulayarak, “Fatih Camii’nde 2 tane güneş saati var. Büyük olanı gün uzunluğu vakitleri ölçerken, başka küçük olanı ise ikindi vaktine kalan vakti ölçer. Bunlar açıkçası dünyanın eksen eğikliğiyle İstanbul’un Ekvator’dan kaç derece üstte olduğuna bağlı olarak formlar alıyor.” sözlerini kullandı.
Buradaki güneş saatinin uzun kenarının 2 metre 9 santimetre, kısa kenarının ise 159 santimetre olduğunu belirten Kaçar, şunları kaydetti:
“Camideki güneş saati bir dik üçgen biçimindedir ve içerisinde mevsimlere ait üç tane dönence çizgisi vardır. Birincisi kış dönencesi, ikincisi ekinoks, üçüncüsü ise yaz dönencesidir. Bu vakit değiştikçe 23 Haziran ile 21 Aralık, 20 Eylül ile 20 Mart ortasını ölçer. Bu saat beraberinde bize tarafları, periyot ve mevsimleri de gösterir. İstanbul’da bulunduğumuz yerde, bu boylamda Fatih Camii duvarına güneşin gölgesinin birinci geldiği an ile son geldiği anı bize gösterir.”
“Türkiye genelinde 52 güneş saati bulunuyor”
İstanbul’da ekseriyetle selatin mescitlerinde birer güneş saati bulunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Kaçar, Türkiye genelinde 250 noktada toplamda 52 güneş saatinin olduğunu belirtti.
Kaçar, güneş saatlerinde bilim ve dinin bir ortada olduğunu aktararak, şunları söylemiş oldu:
“Bilim dinin hizmetindedir. Vaktin belirlenmesi bu güneş saatleri vasıtasıyla olur. Bunlar da global geometri hesaplamalarıyla gerçekleştirilir. Beşerler güneş saatlerini pek farkında değiller. Şu anda vakti ölçmek için elimizde epeyce çeşitli araçlar mevcut. Bu araçlar en başında da bildiğimiz üzere kol saatleri yahut da başka saatler gelmektedir. Güneş saatleri bizim kültürümüzün bir kesimi ve burada yalnızca vakti ölçmek değil bununla birlikte önemli ve bilimsel bir faaliyet kelam konusudur. Bu da bize mescitlerimizde, meydanlarımızda yahut bilinmeyen müzelerimizde bulunmaktadır. Bu güneş saatlerinin bir biçimde ortaya çıkarılıp bunların kültürel varlık olarak, kültür yapıtları olarak değerlendirmesi, korunması ve tanıtılması epey büyük ehemmiyet arz ediyor.”
“Güneş saati, tam gerçek vakti gösterir”
Prof. Dr. Kaçar, günümüzde mekanik saatlerin kullanıldığını, fakat mekanik saatlerin namaz vakitlerini ayarlamada kullanmasının kolay olmadığını bu sorunun lakin elektronik saatlerin icadıyla artık yapay olarak kullanılabildiğini belirtti.
İnsanların güneş saatlerinin kullanarak gerçek saatlerini ayarlayabileceğinin altını çizen Kaçar, “Ama nasıl çalıştığını bilmek durumundalar. Zira bu bununla birlikte dünya saat dilimiyle de bağlantılıdır. Vakit değişim istikrarını yani vakit denklemini de içine ek ettiğimizde her vakit güneş saati tam hakikat vakti gösterir.” diye konuştu.
KAYNAK: AA
İstanbul’da birinci güneş saati Fatih Sultan Mehmet tarafınca Türk astronom, matematikçi ve lisan bilimci Ali Kuşçu’ya yaptırıldı. Ali Kuşçu tarafınca Fatih Camii’nin minare kuralına yapılan saat, İstanbul’daki Osmanlı devrindeki en eski güneş saatlerinden olmasıyla öne çıkıyor.
Ali Kuşçu’nun Fatih Camii’ne yaptığı güneş saatiyle vakit ve namaz vakitleri, milin gölgesinin düştüğü açıya göre senelerca belirlendi.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Bilim Tarihi Kısım Lideri Prof. Dr. Mustafa Kaçar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, insanların birinci çağlardan itibaren vakti ölçmek için çeşitli araçlar geliştirdiğini söylemiş oldu.
Bunlardan en uzun periyodik kullanılan, en pratik ve en hakikat kararı veren vakit belirlenme aletinin güneş saati olduğunu belirten Kaçar, “Eski Mısır’dan, eski Babil’den ve kadim uygarlıklardan itibaren beşerler güneşin gölge uzunluğunu hesaplayarak vakti ölçmüşlerdir. Bu sonrasındasında İslam medeniyetinde, akabinde Osmanlılarda, Türkiye Cumhuriyeti kuruluşuna kadar kullanılmıştır.” diye konuştu.
Prof. Dr. Kaçar, çağdaş devirde artık güneş saatlerine gereksinim kalmadığını anlatarak, şöyleki devam etti:
“Güneş saatleri gerçek vakti ölçen vakit ölçüm araçlarıdır. İstanbul’un fethinden daha sonra Fatih Sultan Mehmet Han burada bir cami inşa ettirdi. Bu caminin inşaatı tamamlandığında İstanbul’da İslam aleminin en büyük matematikçi ve astronomlarından biri olan Ali Kuşçu İstanbul’daydı. Zira Fatih Sultan Mehmet onu İstanbul’a davet etti. Kendisi ve ailesiyle bir arada İstanbul’a geldiklerinde İstanbul’da yeni bir bilim merkezi, yeni bir kültür merkezi oluşmuş oldu. Bu mescitteki güneş saati merhum Prof. Dr. A. Süheyl Ünver Hoca’nın tespitlerine göre Ali Kuşçu tarafınca 1473 yılında bizatihi yapılmıştır. Alışılmış ki bu gördüğümüz haliyle değil, bu cami sarsıntılar ve çabucak sonrasında çeşitli tahribatlar yüzünden Sultan III. Mustafa vaktinde büsbütün Mimar Tahir Efendi tarafınca adeta bir daha inşa edildi ve bugünkü halini almış oldu. Natürel o sırada güneş saati nasıl bir değişim geçirdi bilemiyoruz. Lakin son onarımla Atilla Bir Hocam ile bir arada bir daha çalışır hale getirmiş olduk bu güneş saatini.”
“Fatih Camii’ndeki güneş saati namaz vakitlerini belirlemek için yapılmıştır”
İslam vakit ölçümünün gerçek vakti ölçtüğünü ve güneşin gölge uzunluğuna nazaran ayarlandığını vurgulayan Prof. Dr. Kaçar, Müslümanların günü 2 eşit modülde, gece ve gündüz olarak ölçtüğünü söz etti.
Kaçar, Fatih Camii’ndeki güneş saatinin insanların temel muhtaçlığı olan namaz vakitlerini belirlemek için yapıldığını vurgulayarak, “Fatih Camii’nde 2 tane güneş saati var. Büyük olanı gün uzunluğu vakitleri ölçerken, başka küçük olanı ise ikindi vaktine kalan vakti ölçer. Bunlar açıkçası dünyanın eksen eğikliğiyle İstanbul’un Ekvator’dan kaç derece üstte olduğuna bağlı olarak formlar alıyor.” sözlerini kullandı.
Buradaki güneş saatinin uzun kenarının 2 metre 9 santimetre, kısa kenarının ise 159 santimetre olduğunu belirten Kaçar, şunları kaydetti:
“Camideki güneş saati bir dik üçgen biçimindedir ve içerisinde mevsimlere ait üç tane dönence çizgisi vardır. Birincisi kış dönencesi, ikincisi ekinoks, üçüncüsü ise yaz dönencesidir. Bu vakit değiştikçe 23 Haziran ile 21 Aralık, 20 Eylül ile 20 Mart ortasını ölçer. Bu saat beraberinde bize tarafları, periyot ve mevsimleri de gösterir. İstanbul’da bulunduğumuz yerde, bu boylamda Fatih Camii duvarına güneşin gölgesinin birinci geldiği an ile son geldiği anı bize gösterir.”
“Türkiye genelinde 52 güneş saati bulunuyor”
İstanbul’da ekseriyetle selatin mescitlerinde birer güneş saati bulunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Kaçar, Türkiye genelinde 250 noktada toplamda 52 güneş saatinin olduğunu belirtti.
Kaçar, güneş saatlerinde bilim ve dinin bir ortada olduğunu aktararak, şunları söylemiş oldu:
“Bilim dinin hizmetindedir. Vaktin belirlenmesi bu güneş saatleri vasıtasıyla olur. Bunlar da global geometri hesaplamalarıyla gerçekleştirilir. Beşerler güneş saatlerini pek farkında değiller. Şu anda vakti ölçmek için elimizde epeyce çeşitli araçlar mevcut. Bu araçlar en başında da bildiğimiz üzere kol saatleri yahut da başka saatler gelmektedir. Güneş saatleri bizim kültürümüzün bir kesimi ve burada yalnızca vakti ölçmek değil bununla birlikte önemli ve bilimsel bir faaliyet kelam konusudur. Bu da bize mescitlerimizde, meydanlarımızda yahut bilinmeyen müzelerimizde bulunmaktadır. Bu güneş saatlerinin bir biçimde ortaya çıkarılıp bunların kültürel varlık olarak, kültür yapıtları olarak değerlendirmesi, korunması ve tanıtılması epey büyük ehemmiyet arz ediyor.”
“Güneş saati, tam gerçek vakti gösterir”
Prof. Dr. Kaçar, günümüzde mekanik saatlerin kullanıldığını, fakat mekanik saatlerin namaz vakitlerini ayarlamada kullanmasının kolay olmadığını bu sorunun lakin elektronik saatlerin icadıyla artık yapay olarak kullanılabildiğini belirtti.
İnsanların güneş saatlerinin kullanarak gerçek saatlerini ayarlayabileceğinin altını çizen Kaçar, “Ama nasıl çalıştığını bilmek durumundalar. Zira bu bununla birlikte dünya saat dilimiyle de bağlantılıdır. Vakit değişim istikrarını yani vakit denklemini de içine ek ettiğimizde her vakit güneş saati tam hakikat vakti gösterir.” diye konuştu.
KAYNAK: AA