Bingöl’deki zelzele daha sonrası ürküten açıklama: Dünyanın en büyük zonları içinde
Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığının (AFAD) internet sitesinde yer alan bilgiye göre, saat 21.28’de Bingöl’ün Kiğı ilçesinde 5,2 büyüklüğünde sarsıntı kaydedildi. Bu gelişimin akabinde Prof. Süleyman Pampal ve Prof. Okan Tüysüz, CNN Türk canlı yayınında kıymetli açıklamalarda bulundu.
Prof. Süleyman Pampal’ın açıklaması şöyle:
Burası hakikaten Türkiye’nin en tehlikeli kavşaklarından, düğüm noktalarından biri. Bu Kiğı’nın güneyinde Tunceli Karakoçan, Bingöl içinde uzanan Kuzey Anadolu Fayı’nda paralel doğrultu atımlı bir fay var. Etkin bir fay çabucak bu söylemiş olduğim kentlerin yakın kuzeyinden geçiyor. Onun biraz daha kuzeyinde biraz daha küçük lakin yeniden doğrultu atımlı bir fay. Kiğı’nın biraz güneyinde bu zelzeleye yol açmış faylarda biri olabilir ve kuzeyde Erzincan Karlıova içinde Kuzey Anadolu Fayı.
Bunlar yaklaşık doğu batı istikametinde uzanan faal faylar, birde Bingöl Karlıova ve onun çabucak batısında tekrar ona paralel uzanan kuzey doğu güney batı istikametli Doğu Anadolu Fayı ve onun bileşenlerinden bir kısmı.
‘ASIL BİZİ KAYGILANDIRAN FAYLAR BUNLAR’
İşte Kiğı bugün biraz evvel meydana gelen sarsıntıda bu fayların içinde daha küçük ölçekli yararlardan biri üzerinde meydana gelmiş olan 5,3 büyüklüğündeki bir sarsıntı. Artık burada Bingöl Karlıova içinde 71 de 6,8 büyüklüğünde sarsıntı var aslına bakarsanız. Güneyde Sivrice Pötürge içinde oldu.
Ortada Bingöl’ün çabucak güneyinde kırılmamış bir kesim var. Doğu Anadolu fayının kırılması beklenen sismik boşluk pozisyonunda olan bir kısım var. Yani buralar aslına bakarsanız ve bir de olağan kuzeydeki Erzincan Karlıova içindeki Yedisu fayı ki bu da sismik boşluk pozisyonunda. Asıl bizi kaygılandıran faylar bunlar.
‘O BÖLGELERE AĞIRLAŞMAK GEREK’
Yani bugün bu sarsıntıya yol açmış olan faylar daha küçük ölçekli, daha tali faylar diye isimlendirdiğimiz faylar sarsıntı de aslına bakarsan küçük bir sarsıntı lakin yeniden de kırsal klâsik yapılarda birtakım hasarlar meydana geldiği görülüyor.
Gelmesi de doğal yapılar esasen köy tipi yığma. Taş tuğla yapılar ki olağandır bu cins hasarlar lakin işte bu Bingöl ve Yedisu fayları bu bölgede asıl hasar yapması beklenen sarsıntıların olacağı kesitler.
Biri Kuzey Anadolu Fayı’nda biri de Doğu Anadolu Fayı’nın üzerinde oluşacak iki sarsıntı bu bölgeye epey yakın. O niçinle oralara ağırlaşmak ve oralarda bir grup önlemleri hızlandırmak. Almak gerektiğini vurgulamak istiyorum.
‘BURASI DÜNYANIN EN TEHLİKELİ SARSINTI ZONLARINDAN BİRİ ÜZERİNDE’
Tabiki yani burası yalnızca Türkiye değil, dünya ölçeğinde sarsıntı tehlikesi bakımından en dikkat çeken yerlerden biri. Niçin o denli? Zira Ege’den başlayıp Türkiye’yi kat eden Kuzey Anadolu Fayı’nın çabucak güneyinde ve Afrika’nın işte Arap levhası ile Afrika’nın sonu Kızıldeniz Ölüdeniz, daha sonra Hatay civarından itibaren Karlıova ya kadar uzanan Doğu Anadolu Fayı bir de Güneydoğu Anadolu bindirme nesli var biraz güneyden Hakkari civarında bir yay yapıp çıkan.
Yani burası dünyanın en tehlikeli sarsıntı zonlarından biri üzerinde bulunuyor ve burada bir fazlaca da sismik boşluk var. Yani bundan daha sonra olacak birinci zelzelelerin beklendiği yerler sismik boşluklar demin söylemiş oldum. yenidenlıyorum, Yedisu Erzincan Karlıova ortası bu bölgeyi etkileyecek, ikincisi Bingöl’ün günebir daha hakikat, Hazar Gölü’ne hakikat olan kesim.
‘DÜĞÜM NOKTASI’
Daha güneyde Adıyaman Kahramanmaraş içinde bir boşluk var, orası sırada bekliyor ve birde ortada işte Malatya fayından üst Erzincan’a gerçek uzanan yeniden etkin büyük bir fay var ve ortada Tunceli Karakocan, Bingöl içinde uzanan doğrultu atımlı fay bu düğüm noktası. Bu üçgenin bulunduğu alan Türkiye’nin en tehlikeli alanı zelzele tehlikesinin en yüksek olduğu alan. Ve son senelerda da bu bölge kıpır kıpır hayli fazla zelzele oluyor. Çok faal yani bunun devam edeceğini öngörmek mümkün söylemek mümkün.
O niçinle buralarda zelzele olacak mı, olmayacak mı? Bu tartışmayı geçmemiz gerekiyor. Yani burası birde Erzincan üzere her 50-55 yılda bir yıkıcı sarsıntı yaşayan yani Türkiye’nin en etkinleri, yani son 1000 yılda 20 den çok yıkıcı sarsıntı hayatış, Erzincan ve Erzincan etrafı burası. Bu Kuzeydoğu Anadolu Fayı var bir de. Yani Türkiye’de o bölgeden kuzeye Ermenistan’a hakikat uzanan. Burası tam bir düğüm noktası. O niçinle bu bölgede sarsıntısı beklemeyi bırakıp bu bölgede bilhassa işte Okan hoca da bahsetti. Kırsal bölgedeki yapılar önemli hasarlar alabilir. Bundan daha sonraki artçılar da bile yıkılabilir.
Buraların güzelleştirilmesi gerekiyor. Yani bu kentsel dönüşüm yasası çerçevesinde bu dönüşümün hızlandırılması gerekiyor ve hızlandırmaya da tabi tekrar İstanbul üzere oralarda da İzmir üzere oralarda sismik boşluk konumundalar maalesef oralarda da bekleniyor sarsıntılar fakat buralarda motamot çerçevede kıymetlendirilerek tehlikenin en yüksek olduğu yerlerde dönüşümün hızlandırılması daha biraz özendirilmesi kamu eliyle yani Bakanlık ve Belediyelerin el birliğiyle vatandaşı da içine dahil ederek, kentsel dönüşüm yasasının uygulamasının hızlandırılmasından öteki deva yok. Yani bunu bir an evvel yapmamız gerekiyor. Bu bölgenin yapı stokunu zelzeleye güçlü hale getirmemiz gerekiyor ki bu zelzeleler olduğu vakit olacağı vakit korkmadan rahat bir biçimde yaşamaya devam etsin.
OKAN TÜYSÜZ: GEÇMİŞTE OLMUŞSA GELECEKTE DE OLACAKTIR
Prof. Okan Tüysüz’ün açıklaması şöyle;
Öncelikle yöre halkına geçmiş olsun dileklerimi sunuyorum. Artık bizde bir kural vardır. Geçmişte bir yerde zelzele olmuşsa gelecekte de olur. Bölgeye baktığımız vakit Süleyman Hoca’nın da bahsetmiş olduğu üzere Kuzey Anadolu Fayı, Doğu Anadolu fayı içinde üçgen halde bir bölge ve bu üçgen içerisinde 1950 yılında 5,5 1957 de 5.1 1968’de, 5.1 1995’te 5.7’lik sarsıntılar oldu.
Bu şunu demek. Geçmişte sarsıntı olmuşsa gelecekte de olacaktır. ötürüsıyla bu bölge için 5-6 büyüklüğündeki sarsıntılar şaşırtan sarsıntılar değildir. Bölgenin yapısı gereği. 1 Mayıs 2003’te Çeltiksuyu sarsıntısı oldu ve 176 can kaybı oldu burada. Bu da bir daha bölgenin hareketli olduğunu gösteren değerli datalardan bir tanesi artık bugün olan zelzele 5.3 büyüklüğünde bir olağan fay tarafınca üretilmiş canlı fay haritalarında olmayan ancak jeolojik yapıdan bildiğimiz bir fay ve bu fayın üzerinde meydana gelen bir sarsıntı, 5.3’lük, bir sarsıntının 4.3’e varan hatta bunu biraz geçen artçıları olabilir.
O niçinle artık birinci olarak söyleyeceğim şey hasar görmüş yapılara yetkililer tarafınca incelenmeden lütfen girmeyelim. Zira 5.3’lük zelzelede hasar almış yapı sonrasındasında gelen artçılar niçiniyle hasarı artarak öteki kazalara yol açabilir. O niçinle şayet yapımız hasar görmüş ise bu hastaların kesinlikle yetkili bireylerce incelenmesi gerekir.
Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığının (AFAD) internet sitesinde yer alan bilgiye göre, saat 21.28’de Bingöl’ün Kiğı ilçesinde 5,2 büyüklüğünde sarsıntı kaydedildi. Bu gelişimin akabinde Prof. Süleyman Pampal ve Prof. Okan Tüysüz, CNN Türk canlı yayınında kıymetli açıklamalarda bulundu.
Prof. Süleyman Pampal’ın açıklaması şöyle:
Burası hakikaten Türkiye’nin en tehlikeli kavşaklarından, düğüm noktalarından biri. Bu Kiğı’nın güneyinde Tunceli Karakoçan, Bingöl içinde uzanan Kuzey Anadolu Fayı’nda paralel doğrultu atımlı bir fay var. Etkin bir fay çabucak bu söylemiş olduğim kentlerin yakın kuzeyinden geçiyor. Onun biraz daha kuzeyinde biraz daha küçük lakin yeniden doğrultu atımlı bir fay. Kiğı’nın biraz güneyinde bu zelzeleye yol açmış faylarda biri olabilir ve kuzeyde Erzincan Karlıova içinde Kuzey Anadolu Fayı.
Bunlar yaklaşık doğu batı istikametinde uzanan faal faylar, birde Bingöl Karlıova ve onun çabucak batısında tekrar ona paralel uzanan kuzey doğu güney batı istikametli Doğu Anadolu Fayı ve onun bileşenlerinden bir kısmı.
‘ASIL BİZİ KAYGILANDIRAN FAYLAR BUNLAR’
İşte Kiğı bugün biraz evvel meydana gelen sarsıntıda bu fayların içinde daha küçük ölçekli yararlardan biri üzerinde meydana gelmiş olan 5,3 büyüklüğündeki bir sarsıntı. Artık burada Bingöl Karlıova içinde 71 de 6,8 büyüklüğünde sarsıntı var aslına bakarsanız. Güneyde Sivrice Pötürge içinde oldu.
Ortada Bingöl’ün çabucak güneyinde kırılmamış bir kesim var. Doğu Anadolu fayının kırılması beklenen sismik boşluk pozisyonunda olan bir kısım var. Yani buralar aslına bakarsanız ve bir de olağan kuzeydeki Erzincan Karlıova içindeki Yedisu fayı ki bu da sismik boşluk pozisyonunda. Asıl bizi kaygılandıran faylar bunlar.
‘O BÖLGELERE AĞIRLAŞMAK GEREK’
Yani bugün bu sarsıntıya yol açmış olan faylar daha küçük ölçekli, daha tali faylar diye isimlendirdiğimiz faylar sarsıntı de aslına bakarsan küçük bir sarsıntı lakin yeniden de kırsal klâsik yapılarda birtakım hasarlar meydana geldiği görülüyor.
Gelmesi de doğal yapılar esasen köy tipi yığma. Taş tuğla yapılar ki olağandır bu cins hasarlar lakin işte bu Bingöl ve Yedisu fayları bu bölgede asıl hasar yapması beklenen sarsıntıların olacağı kesitler.
Biri Kuzey Anadolu Fayı’nda biri de Doğu Anadolu Fayı’nın üzerinde oluşacak iki sarsıntı bu bölgeye epey yakın. O niçinle oralara ağırlaşmak ve oralarda bir grup önlemleri hızlandırmak. Almak gerektiğini vurgulamak istiyorum.
‘BURASI DÜNYANIN EN TEHLİKELİ SARSINTI ZONLARINDAN BİRİ ÜZERİNDE’
Tabiki yani burası yalnızca Türkiye değil, dünya ölçeğinde sarsıntı tehlikesi bakımından en dikkat çeken yerlerden biri. Niçin o denli? Zira Ege’den başlayıp Türkiye’yi kat eden Kuzey Anadolu Fayı’nın çabucak güneyinde ve Afrika’nın işte Arap levhası ile Afrika’nın sonu Kızıldeniz Ölüdeniz, daha sonra Hatay civarından itibaren Karlıova ya kadar uzanan Doğu Anadolu Fayı bir de Güneydoğu Anadolu bindirme nesli var biraz güneyden Hakkari civarında bir yay yapıp çıkan.
Yani burası dünyanın en tehlikeli sarsıntı zonlarından biri üzerinde bulunuyor ve burada bir fazlaca da sismik boşluk var. Yani bundan daha sonra olacak birinci zelzelelerin beklendiği yerler sismik boşluklar demin söylemiş oldum. yenidenlıyorum, Yedisu Erzincan Karlıova ortası bu bölgeyi etkileyecek, ikincisi Bingöl’ün günebir daha hakikat, Hazar Gölü’ne hakikat olan kesim.
‘DÜĞÜM NOKTASI’
Daha güneyde Adıyaman Kahramanmaraş içinde bir boşluk var, orası sırada bekliyor ve birde ortada işte Malatya fayından üst Erzincan’a gerçek uzanan yeniden etkin büyük bir fay var ve ortada Tunceli Karakocan, Bingöl içinde uzanan doğrultu atımlı fay bu düğüm noktası. Bu üçgenin bulunduğu alan Türkiye’nin en tehlikeli alanı zelzele tehlikesinin en yüksek olduğu alan. Ve son senelerda da bu bölge kıpır kıpır hayli fazla zelzele oluyor. Çok faal yani bunun devam edeceğini öngörmek mümkün söylemek mümkün.
O niçinle buralarda zelzele olacak mı, olmayacak mı? Bu tartışmayı geçmemiz gerekiyor. Yani burası birde Erzincan üzere her 50-55 yılda bir yıkıcı sarsıntı yaşayan yani Türkiye’nin en etkinleri, yani son 1000 yılda 20 den çok yıkıcı sarsıntı hayatış, Erzincan ve Erzincan etrafı burası. Bu Kuzeydoğu Anadolu Fayı var bir de. Yani Türkiye’de o bölgeden kuzeye Ermenistan’a hakikat uzanan. Burası tam bir düğüm noktası. O niçinle bu bölgede sarsıntısı beklemeyi bırakıp bu bölgede bilhassa işte Okan hoca da bahsetti. Kırsal bölgedeki yapılar önemli hasarlar alabilir. Bundan daha sonraki artçılar da bile yıkılabilir.
Buraların güzelleştirilmesi gerekiyor. Yani bu kentsel dönüşüm yasası çerçevesinde bu dönüşümün hızlandırılması gerekiyor ve hızlandırmaya da tabi tekrar İstanbul üzere oralarda da İzmir üzere oralarda sismik boşluk konumundalar maalesef oralarda da bekleniyor sarsıntılar fakat buralarda motamot çerçevede kıymetlendirilerek tehlikenin en yüksek olduğu yerlerde dönüşümün hızlandırılması daha biraz özendirilmesi kamu eliyle yani Bakanlık ve Belediyelerin el birliğiyle vatandaşı da içine dahil ederek, kentsel dönüşüm yasasının uygulamasının hızlandırılmasından öteki deva yok. Yani bunu bir an evvel yapmamız gerekiyor. Bu bölgenin yapı stokunu zelzeleye güçlü hale getirmemiz gerekiyor ki bu zelzeleler olduğu vakit olacağı vakit korkmadan rahat bir biçimde yaşamaya devam etsin.
OKAN TÜYSÜZ: GEÇMİŞTE OLMUŞSA GELECEKTE DE OLACAKTIR
Prof. Okan Tüysüz’ün açıklaması şöyle;
Öncelikle yöre halkına geçmiş olsun dileklerimi sunuyorum. Artık bizde bir kural vardır. Geçmişte bir yerde zelzele olmuşsa gelecekte de olur. Bölgeye baktığımız vakit Süleyman Hoca’nın da bahsetmiş olduğu üzere Kuzey Anadolu Fayı, Doğu Anadolu fayı içinde üçgen halde bir bölge ve bu üçgen içerisinde 1950 yılında 5,5 1957 de 5.1 1968’de, 5.1 1995’te 5.7’lik sarsıntılar oldu.
Bu şunu demek. Geçmişte sarsıntı olmuşsa gelecekte de olacaktır. ötürüsıyla bu bölge için 5-6 büyüklüğündeki sarsıntılar şaşırtan sarsıntılar değildir. Bölgenin yapısı gereği. 1 Mayıs 2003’te Çeltiksuyu sarsıntısı oldu ve 176 can kaybı oldu burada. Bu da bir daha bölgenin hareketli olduğunu gösteren değerli datalardan bir tanesi artık bugün olan zelzele 5.3 büyüklüğünde bir olağan fay tarafınca üretilmiş canlı fay haritalarında olmayan ancak jeolojik yapıdan bildiğimiz bir fay ve bu fayın üzerinde meydana gelen bir sarsıntı, 5.3’lük, bir sarsıntının 4.3’e varan hatta bunu biraz geçen artçıları olabilir.
O niçinle artık birinci olarak söyleyeceğim şey hasar görmüş yapılara yetkililer tarafınca incelenmeden lütfen girmeyelim. Zira 5.3’lük zelzelede hasar almış yapı sonrasındasında gelen artçılar niçiniyle hasarı artarak öteki kazalara yol açabilir. O niçinle şayet yapımız hasar görmüş ise bu hastaların kesinlikle yetkili bireylerce incelenmesi gerekir.