Bilim insanları, orman yangınlarının 4 sebebini deklare etti
Türkiye’yi kasıp kavuran orman yangınlarının niçinlerini uzmanlar yanıtladı. Bilim beşerlerine göre; ormanlar 4 niçinden dolayı yanıyor.
1-) İNSAN ELİ
Prof. Dr. Doğanay Tolunay (İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi Ormancılık Fakültesi öğretim üyesi):
“İstatistiksel açıdan orman yangınlarının her geçen yıl arttığını görüyoruz. niçinlerine baktığımızda yüzde 89’u insan, yüzde 11’i ise yıldırım üzere tabiat olaylarından kaynaklı. İnsan kaynaklı olanlarda bahçe paklığı ve anız yakmak üzere faaliyetler öne çıkıyor. Lakin ormanda bırakılan bir cam modülü yahut düzgünce söndürülmeyen bir sigara izmariti bile yangını başlatabiliyor. Son senelerda bunlara elektrik nakil çizgileri niçiniyle çıkan yangınları da eklememiz gerekiyor. Osmaniye’deki yangının elektrik çizgisinden çıkmış olma ihtimali çok yüksek.
2-) GLOBAL ISINMA
Türkiye’nin mevcut iklim şartlarında yılın muhakkak periyotlarında yangın çıkma riski vardır, buna yangın mevsimi deriz. Mayıs ve kasım aylarını kapsayan bu süreçte en riskli devir, hava sıcaklarının çok yükseldiği temmuz-ağustos aylarıdır. bu vakitte ormanların altına dökülen meyyit örtü ismini verdiğimiz yapraklar, kurumuş kısımlar yangının fazlaca süratli bir şeklide büyümesine yol açar. Son birkaç yıldır iklim krizine bağlı olarak eylül ve ekim aylarında da yangın sayılarının arttığını görüyoruz. Hava sıcaklıkları çok yükseliyor, yağışlar azalıyor, hava nemi yüzde 10 üzere ekstrem düzeylere düşüyor. Bir de rüzgâr var ise yangın riski artıyor.”
3-) FÖN RÜZGÂRLARI
Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu (İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi):
“Hava durumunun yüksek basınçtan etkilendiği yerlerde hava çöküyor, çöktüğü için de kuruyor. Son periyotlarda ise hava sıcaklığının artmasına bağlı olarak toprak ve bitki örtüsü kuruyarak yanmaya daha müsait hale geldi. Antalya’da şu an bağıl nem oranı yüzde 6 üzere olağandışı bir düzeyde. Hava çökerken rüzgâr doruktan esiyor, beraberinde da kuruyor. Dağların yamaçlarından esen rüzgar yerde bulunan ağacı, yaprağı, otu kurutarak yanmaya müsait hale getiriyor, en ufak kıvılcımda her şey tutuşabiliyor, buna ‘fön etkisi’ diyoruz.”
4-) ORMANLARDAKİ YERLEŞİM
Dr. Ümit Şahin (Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi Kıdemli İklim Uzmanı):
“Şu anda tüm dünyada yangınlar yaşanıyor. Birebir anda birfazlaca bölgede yangın çıkması iklim krizine bağlı orman yangınlarının tipik özelliği. İki yıl evvel Avustralya’da tıpkı özelliği gördük. Ormanların yüzde 15’i yandı. 2010’da Rusya orman yangınları misal özellikler gösterdi. Ancak bu söylemiş olduklerim yangınların beşerle ilgisi olmadığını göstermiyor. Ormanların içine siteler kurulması, oteller yapılması, piknikçilerin cam bırakması, izmarit atması yangın çıkma ihtimalini arttırıyor. Ormanlardaki yapılaşmayı, turizmi sanayi ve maden tesislerini engellemek gerekiyor.”
YANAN ORMAN İMARA AÇILAMAZ
Prof. Dr. Doğanay Tolunay, kamuoyunun bilinçlendirilmesinin de fazlaca değerli olduğunu söylüyor ve yanlışsız bilinen yanlışlardan birinin de yangınların toprakları satışa çıkarmak için taammüden çıkarıldığı yolundaki inanış olduğunu belirtiyor:
“Anayasanın 169. Unsuruna nazaran yangın çıkan arazı bir daha ormanlaştırılmak zorundadır, imara açılmaz. İmara açıldığı takdirde dava açabilirsiniz. Ne yazık ki ormanlık alanların imara açılması için yangını beklemeye gerek kalmıyor. Oteller, madenler, santrallar için her yıl aşikâr ölçüde orman aslına bakarsanız imara açılıyor. Bu mevzuda rastgele bir kuşkuya düştüğümüz takdirde vatandaş olarak sıkıntıyı savcılığa taşıma hakkımız var.”
YEŞİLDEN KÜLE
Manavgat’ta çarşamba günü 4 farklı noktada başlayan yangını söndürmek için dün de olağanüstü çaba gösterildi. Türkiye’nin biroldukca vilayetinden gelen gruplar, yangının başladığı günden bu yana canlarını hiçe sayarak alevleri söndürmeye çalışıyor. Yangının küle çevirdiği alanlar ise yürek sızlatıyor.
KAYNAK: HÜRRİYET GAZETESİ
Türkiye’yi kasıp kavuran orman yangınlarının niçinlerini uzmanlar yanıtladı. Bilim beşerlerine göre; ormanlar 4 niçinden dolayı yanıyor.
1-) İNSAN ELİ
Prof. Dr. Doğanay Tolunay (İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi Ormancılık Fakültesi öğretim üyesi):
“İstatistiksel açıdan orman yangınlarının her geçen yıl arttığını görüyoruz. niçinlerine baktığımızda yüzde 89’u insan, yüzde 11’i ise yıldırım üzere tabiat olaylarından kaynaklı. İnsan kaynaklı olanlarda bahçe paklığı ve anız yakmak üzere faaliyetler öne çıkıyor. Lakin ormanda bırakılan bir cam modülü yahut düzgünce söndürülmeyen bir sigara izmariti bile yangını başlatabiliyor. Son senelerda bunlara elektrik nakil çizgileri niçiniyle çıkan yangınları da eklememiz gerekiyor. Osmaniye’deki yangının elektrik çizgisinden çıkmış olma ihtimali çok yüksek.
2-) GLOBAL ISINMA
Türkiye’nin mevcut iklim şartlarında yılın muhakkak periyotlarında yangın çıkma riski vardır, buna yangın mevsimi deriz. Mayıs ve kasım aylarını kapsayan bu süreçte en riskli devir, hava sıcaklarının çok yükseldiği temmuz-ağustos aylarıdır. bu vakitte ormanların altına dökülen meyyit örtü ismini verdiğimiz yapraklar, kurumuş kısımlar yangının fazlaca süratli bir şeklide büyümesine yol açar. Son birkaç yıldır iklim krizine bağlı olarak eylül ve ekim aylarında da yangın sayılarının arttığını görüyoruz. Hava sıcaklıkları çok yükseliyor, yağışlar azalıyor, hava nemi yüzde 10 üzere ekstrem düzeylere düşüyor. Bir de rüzgâr var ise yangın riski artıyor.”
3-) FÖN RÜZGÂRLARI
Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu (İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi):
“Hava durumunun yüksek basınçtan etkilendiği yerlerde hava çöküyor, çöktüğü için de kuruyor. Son periyotlarda ise hava sıcaklığının artmasına bağlı olarak toprak ve bitki örtüsü kuruyarak yanmaya daha müsait hale geldi. Antalya’da şu an bağıl nem oranı yüzde 6 üzere olağandışı bir düzeyde. Hava çökerken rüzgâr doruktan esiyor, beraberinde da kuruyor. Dağların yamaçlarından esen rüzgar yerde bulunan ağacı, yaprağı, otu kurutarak yanmaya müsait hale getiriyor, en ufak kıvılcımda her şey tutuşabiliyor, buna ‘fön etkisi’ diyoruz.”
4-) ORMANLARDAKİ YERLEŞİM
Dr. Ümit Şahin (Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi Kıdemli İklim Uzmanı):
“Şu anda tüm dünyada yangınlar yaşanıyor. Birebir anda birfazlaca bölgede yangın çıkması iklim krizine bağlı orman yangınlarının tipik özelliği. İki yıl evvel Avustralya’da tıpkı özelliği gördük. Ormanların yüzde 15’i yandı. 2010’da Rusya orman yangınları misal özellikler gösterdi. Ancak bu söylemiş olduklerim yangınların beşerle ilgisi olmadığını göstermiyor. Ormanların içine siteler kurulması, oteller yapılması, piknikçilerin cam bırakması, izmarit atması yangın çıkma ihtimalini arttırıyor. Ormanlardaki yapılaşmayı, turizmi sanayi ve maden tesislerini engellemek gerekiyor.”
YANAN ORMAN İMARA AÇILAMAZ
Prof. Dr. Doğanay Tolunay, kamuoyunun bilinçlendirilmesinin de fazlaca değerli olduğunu söylüyor ve yanlışsız bilinen yanlışlardan birinin de yangınların toprakları satışa çıkarmak için taammüden çıkarıldığı yolundaki inanış olduğunu belirtiyor:
“Anayasanın 169. Unsuruna nazaran yangın çıkan arazı bir daha ormanlaştırılmak zorundadır, imara açılmaz. İmara açıldığı takdirde dava açabilirsiniz. Ne yazık ki ormanlık alanların imara açılması için yangını beklemeye gerek kalmıyor. Oteller, madenler, santrallar için her yıl aşikâr ölçüde orman aslına bakarsanız imara açılıyor. Bu mevzuda rastgele bir kuşkuya düştüğümüz takdirde vatandaş olarak sıkıntıyı savcılığa taşıma hakkımız var.”
YEŞİLDEN KÜLE
Manavgat’ta çarşamba günü 4 farklı noktada başlayan yangını söndürmek için dün de olağanüstü çaba gösterildi. Türkiye’nin biroldukca vilayetinden gelen gruplar, yangının başladığı günden bu yana canlarını hiçe sayarak alevleri söndürmeye çalışıyor. Yangının küle çevirdiği alanlar ise yürek sızlatıyor.
KAYNAK: HÜRRİYET GAZETESİ