Bayburt’un nüfusu niye az?
İstanbul’da en çok nereli yaşıyor? – 2022
Akşam Gazetesi müellifi Oğuzhan Alım “Bayburt’un nüfusu niye az?” başlıklı yazısında Sancak merkezi bulunmasına karşın Cumhuriyet periyodunda kendisinden daha küçük bir yerin ilçesi yapılan Bayburt’un Osmanlı’nın son devrinden vakit ortasında gördüğü zulümleri ve bugünlere nasıl geldiğini anlattı.
İşte Oğuzhan Alim’in “Bayburt’un nüfusu niye az?” başlıklı yazısı;
Tarihte kimi devirler var ki, bitmiyor ve bugün de hissediliyor. Dönüp dolaşıp şimdiki sıkıntılarda karşımıza çıkıyor. Rus istilacılığı; kelamda Ermeni Soykırımı savları ve başta Karabağ, Hocalı, ASALA üzere örnekleriyle Ermeni terörizmi.
Bugün 21 Şubat. Bayburt’un kurtuluş günü.
1. Dünya Savaşı sırasında Rus Ordusu’nu Kop Dağı’nda 6 aya yakın bir süre durduran Türk Ordusu ile ona takviyeye koşan Bayburt halkının tarihi Kop Direnişi yaşanmıştı. Tarihte 2. Plevne olarak da bilinen, bugün Bayburt – Erzurum karayolunda seyahat edenleri “Dur Yolcu!” diyerek karşılayan Kop Şehitleri Anıtı da bunun için dikilmişti.
Sonuçta birfazlaca cephede periyodun harika güçleriyle tıpkı anda savaşan bu da yetmezmiş üzere içerideki maşaların isyanıyla karşı karşıya kalan İmparatorluğumuzun işi kolay değildi.
Büyük kahramanlıklarla aylarca devam eden direniş sonuçta kırılmış ve Ruslar Erzurum’dan daha sonra Bayburt, Trabzon, Erzincan, Bitlis, Muş, Van üzere Kuzey Doğu Anadolu kentlerimizi işgal etmişti.
Bölgede işgal sırasında halka yapılan Rus zulmünü bile gölgede bırakacak öbür büyük bir zulüm yaşanmaktaydı: Ermeni terörizmi.
BAYBURT BAYBURT OLALI BU TÜRLÜ ZULÜM GÖRMEDİ
1916 yılında işgale uğrayan Bayburt ve civarında yaşananlar bugüne kadar diğer bir yerde yaşandı mı, bilinmez. Rusların dayanağıyla silahlanan Ermeniler Bayburt’ta köyleri, kasabaları basıyor; adamların büyük oranda cephede olduğu yerlerdeki bayan, yaşlı ve çocukları burada anlatmaya utanacağım formüllerle katlediyordu.
Birçoğu daha düne kadar yüzsenelerca Bayburt’taki Türklerle komşuluk bağlantısı kurmuş, bir arada hayatış Ermenilerden de bu katliamlara katılanların, yol gösterenlerin olması kelamın bittiği yerdi. Çocukken birlikte oynadığı, bayramlarda karşılıklı ikramlarda bulunduğu, birebir sokaklarda oturduğu insanları katleden Ermeniler de vardı. İnsanlığa dair ümidi kıracak sahneler yaşandı.
Bilhassa Bolşevik İhtilali daha sonrası geri çekilen Rus Ordusu’ndan doğan boşluğu o devir Rusların örgütlediği on binlerce Ermeni terörist “fırsat”a çevirmişti. Bayburt’ta “Taş Mağazalar” olarak bilinen merkeze halkı toplayan Taşnakçı teröristler, içlerinde Bayburt Belediye Lideri Hafız Süleyman Efendi başta olmak üzere yüzlerce Bayburt’un ileri gelenini canlı diri yakmıştı.
Bugün bile Bayburtluların hafızasında taze olan, lisandan lisana anlatılan kıssalara açıkça değinmem mümkün değil. Yalnızca Bayburtlu bayanların namuslarını Ermenilerden korumak üzere kendilerini kuyulara attıklarını söylesem kafidir sanırım.
İşte bütün bu katliam ve işgal yılları o devir Bayburt’ta yaşayan halkın çoğunluğunun Sivas, Amasya, Çorum, Yozgat ve Ankara üzere kentlere göç etmesine sebep olmuştu. Bugün bile bu vilayetlerde yaşayıp dedelerinin Bayburt’tan geldiğini anlatan fazlaca sayıda beşere denk gelinebilir.
Üstelik bu daha evvel 93 Harbi devrindeki Rus işgali periyodunda de benzerlerinin yaşandığı bir hadiseydi. Büyük şair Bayburtlu Zihni Bayburt’a döndüğünde karşılaştığı sahneleri şu biçimde anlatıyordu:
“Vardım ki yurdundan ayağ göçürmüş
Yavru gitmiş ıssız kalmış otağı
Camlar şikest olmuş meyler dökülmüş
Sakiler meclisten çekmiş ayağı”
104 YIL daha sonra BAYBURT
Bütün bu hadiseler daha sonrasında 21 Şubat 1918’de işgalden kurtarılan Bayburt’un ne kadar eski günlerine döndüğü ise tartışılır. Nüfusunun birçoklarını savaşlarda verdiği şehitlerle ve göçlerle kaybeden; Sancak merkezi bulunmasına karşın Cumhuriyet periyodunda kendisinden daha küçük bir yerin ilçesi yapılan Bayburt Türkiye’nin 1950’lerden daha sonraki köyden-kente göç devrinde de bir daha kıymetli bir nüfus kaybetti.
Bugün Bayburt’takinden kat kat daha fazla Bayburtlunun kent haricinde yaşaması da bu yüzdendir.
Her şeye karşın epey güzel korunmuş Türkçe ağzı, kilim ve ehram dokumaları ve birçoğu öteki yerde bulunmayacak yemeklere sahip özgün mutfağı ile yaşayan bir Türkmen kenti olan Bayburt’un asıl potansiyeli ise turizm. Tarihî yapıtları, mutfağı ve dünya çapındaki en büyük ödüllere sahip, on binlerce turistin ziyaret ettiği Kenan Yavuz Etnografya Müzesi ve Baksı Müzesi ile tam bir kültür kenti.
Bayburt’un 21 Şubat’ı kutlu olsun.
KAYNAK: AKŞAM GAZETESİ – OĞUZHAN ALIM
İstanbul’da en çok nereli yaşıyor? – 2022
Akşam Gazetesi müellifi Oğuzhan Alım “Bayburt’un nüfusu niye az?” başlıklı yazısında Sancak merkezi bulunmasına karşın Cumhuriyet periyodunda kendisinden daha küçük bir yerin ilçesi yapılan Bayburt’un Osmanlı’nın son devrinden vakit ortasında gördüğü zulümleri ve bugünlere nasıl geldiğini anlattı.
İşte Oğuzhan Alim’in “Bayburt’un nüfusu niye az?” başlıklı yazısı;
Tarihte kimi devirler var ki, bitmiyor ve bugün de hissediliyor. Dönüp dolaşıp şimdiki sıkıntılarda karşımıza çıkıyor. Rus istilacılığı; kelamda Ermeni Soykırımı savları ve başta Karabağ, Hocalı, ASALA üzere örnekleriyle Ermeni terörizmi.
Bugün 21 Şubat. Bayburt’un kurtuluş günü.
1. Dünya Savaşı sırasında Rus Ordusu’nu Kop Dağı’nda 6 aya yakın bir süre durduran Türk Ordusu ile ona takviyeye koşan Bayburt halkının tarihi Kop Direnişi yaşanmıştı. Tarihte 2. Plevne olarak da bilinen, bugün Bayburt – Erzurum karayolunda seyahat edenleri “Dur Yolcu!” diyerek karşılayan Kop Şehitleri Anıtı da bunun için dikilmişti.
Sonuçta birfazlaca cephede periyodun harika güçleriyle tıpkı anda savaşan bu da yetmezmiş üzere içerideki maşaların isyanıyla karşı karşıya kalan İmparatorluğumuzun işi kolay değildi.
Büyük kahramanlıklarla aylarca devam eden direniş sonuçta kırılmış ve Ruslar Erzurum’dan daha sonra Bayburt, Trabzon, Erzincan, Bitlis, Muş, Van üzere Kuzey Doğu Anadolu kentlerimizi işgal etmişti.
Bölgede işgal sırasında halka yapılan Rus zulmünü bile gölgede bırakacak öbür büyük bir zulüm yaşanmaktaydı: Ermeni terörizmi.
BAYBURT BAYBURT OLALI BU TÜRLÜ ZULÜM GÖRMEDİ
1916 yılında işgale uğrayan Bayburt ve civarında yaşananlar bugüne kadar diğer bir yerde yaşandı mı, bilinmez. Rusların dayanağıyla silahlanan Ermeniler Bayburt’ta köyleri, kasabaları basıyor; adamların büyük oranda cephede olduğu yerlerdeki bayan, yaşlı ve çocukları burada anlatmaya utanacağım formüllerle katlediyordu.
Birçoğu daha düne kadar yüzsenelerca Bayburt’taki Türklerle komşuluk bağlantısı kurmuş, bir arada hayatış Ermenilerden de bu katliamlara katılanların, yol gösterenlerin olması kelamın bittiği yerdi. Çocukken birlikte oynadığı, bayramlarda karşılıklı ikramlarda bulunduğu, birebir sokaklarda oturduğu insanları katleden Ermeniler de vardı. İnsanlığa dair ümidi kıracak sahneler yaşandı.
Bilhassa Bolşevik İhtilali daha sonrası geri çekilen Rus Ordusu’ndan doğan boşluğu o devir Rusların örgütlediği on binlerce Ermeni terörist “fırsat”a çevirmişti. Bayburt’ta “Taş Mağazalar” olarak bilinen merkeze halkı toplayan Taşnakçı teröristler, içlerinde Bayburt Belediye Lideri Hafız Süleyman Efendi başta olmak üzere yüzlerce Bayburt’un ileri gelenini canlı diri yakmıştı.
Bugün bile Bayburtluların hafızasında taze olan, lisandan lisana anlatılan kıssalara açıkça değinmem mümkün değil. Yalnızca Bayburtlu bayanların namuslarını Ermenilerden korumak üzere kendilerini kuyulara attıklarını söylesem kafidir sanırım.
İşte bütün bu katliam ve işgal yılları o devir Bayburt’ta yaşayan halkın çoğunluğunun Sivas, Amasya, Çorum, Yozgat ve Ankara üzere kentlere göç etmesine sebep olmuştu. Bugün bile bu vilayetlerde yaşayıp dedelerinin Bayburt’tan geldiğini anlatan fazlaca sayıda beşere denk gelinebilir.
Üstelik bu daha evvel 93 Harbi devrindeki Rus işgali periyodunda de benzerlerinin yaşandığı bir hadiseydi. Büyük şair Bayburtlu Zihni Bayburt’a döndüğünde karşılaştığı sahneleri şu biçimde anlatıyordu:
“Vardım ki yurdundan ayağ göçürmüş
Yavru gitmiş ıssız kalmış otağı
Camlar şikest olmuş meyler dökülmüş
Sakiler meclisten çekmiş ayağı”
104 YIL daha sonra BAYBURT
Bütün bu hadiseler daha sonrasında 21 Şubat 1918’de işgalden kurtarılan Bayburt’un ne kadar eski günlerine döndüğü ise tartışılır. Nüfusunun birçoklarını savaşlarda verdiği şehitlerle ve göçlerle kaybeden; Sancak merkezi bulunmasına karşın Cumhuriyet periyodunda kendisinden daha küçük bir yerin ilçesi yapılan Bayburt Türkiye’nin 1950’lerden daha sonraki köyden-kente göç devrinde de bir daha kıymetli bir nüfus kaybetti.
Bugün Bayburt’takinden kat kat daha fazla Bayburtlunun kent haricinde yaşaması da bu yüzdendir.
Her şeye karşın epey güzel korunmuş Türkçe ağzı, kilim ve ehram dokumaları ve birçoğu öteki yerde bulunmayacak yemeklere sahip özgün mutfağı ile yaşayan bir Türkmen kenti olan Bayburt’un asıl potansiyeli ise turizm. Tarihî yapıtları, mutfağı ve dünya çapındaki en büyük ödüllere sahip, on binlerce turistin ziyaret ettiği Kenan Yavuz Etnografya Müzesi ve Baksı Müzesi ile tam bir kültür kenti.
Bayburt’un 21 Şubat’ı kutlu olsun.
KAYNAK: AKŞAM GAZETESİ – OĞUZHAN ALIM