AYM Lideri Arslan: Kişisel müracaatın uygulamaya geçmesi anayasal bir milattır
Anayasa Mahkemesinin 60. kuruluş yıldönümü ötürüsıyla bir merasim düzenlendi. Ulu Divan salonunda gerçekleştirilen merasimde konuşan Arslan, AYM’nin tarihini birinci 50 yıl ve son 10 yıl olarak iki periyoda ayırmanın, ferdi müracaat yardımıyla mümkün olduğunu belirtti.
Arslan, Anayasa Kurulu Raporu’nda da ‘bugüne kadar devletçi anlayışla, devleti ve sistemi koruyan’ bir organ olarak algılanan Anayasa Mahkemesinin ferdi müracaatla bir arada, ‘artık özgürlükçü kararlar veren özgürlükleri teminata alan’ bir mahkeme olarak algılanacağının açıklandığini tabir etti.
AYM’nin 53. kuruluş yıldönümü törenindeki konuşmasında Anayasa Mahkemesinin paradigma değişimi sürecinin çabucak hemen başında bulunduğunu, alınacak hayli uzaklık olduğunu, bu değişimin tamamlanması ve istikrarlı bir hâle getirilmesi gerektiğini dediğini hatırlatan Arslan, bu beyan hem de lider olarak sorumluluk üstlendiği periyodun de istikametini yansıttığını vurguladı.
Bireysel müracaatla başlayan paradigma değişiminin norm kontrolünü de içine alacak biçimde değerli ölçüde gerçekleştiğini söz eden Arslan, “Anayasa Mahkemesi hem norm kontrolünde birebir vakitte kişisel müracaatta hak eksenli yaklaşımla Türk hukuk pratiğine taraf verecek nitelikte kararlar almıştır ve almaya devam etmektedir. Bu kararlar bir yandan hukuk sisteminin Anayasa ile uyumlu hâle gelmesini sağlamış öbür yandan da temel hak ve özgürlüklerin müdafaa alanını genişleterek standartları yükseltmiştir. Mahkemenin benimsediği hak eksenli paradigma Anayasa kararlarının temel hak ve özgürlükler lehine yorumlanması kararınu doğurmuştur. Bunun uygulamaya iki biçimde yansıdığını söyleyebiliriz. Birincisi yeni paradigmanın hâkim olmasıyla birlikte kuvvetler ayrılığı, hukuk devleti, laiklik ve demokratik devlet üzere devletin yapısına ve işleyişine ait anayasal prensipler özgürlükçü bir yaklaşımla ele alınmıştır” diye konuştu.
Türk anayasa yargısındaki paradigma dönüşümünün laiklik prensibinin özgürlükçü yorumuyla başladığına değinen Arslan, “Anayasa Mahkemesi ferdi müracaatın başlamasından yalnızca üç gün evvel, 20 Eylül 2012 tarihinde verdiği bir kararda, o periyoda kadar yargısal paradigmaya hâkim olan ve daha fazla yasakları meşrulaştırıcı bir fonksiyon nazarann katı pozitivist laiklik anlayışını terk etmiş; bunun yerine din ve vicdan özgürlüğünü teminata alan esnek ve özgürlükçü laiklik yorumunu benimsemiştir. Mahkeme bu sonucunda laiklik prensibinin dini bireyin iç dünyasına hapsetmediğini, din ve inancın toplumsal görünürlüğüne imkân tanıdığını ve bunu garantiye aldığını belirtmiştir” değerlendirmesinde bulundu.
“BAŞÖRTÜSÜ YÜZÜNDEN SALONDAN ÇIKARILAN AVUKATIN BAŞVURUSU AYRIMCILIK OLARAK KABUL EDİLDİ”
Bireysel müracaatlar hakkında örnekler veren Arslan, “Özgürlükçü laiklik yorumunun tahminen de en bariz yansıması başörtüsüne yönelik yasakların hak ihlali teşkil ettiğine dair kişisel müracaat kararlarında görülebilir. Mahkememizin hak eksenli laiklik yorumuna göre bireylerin dinî inançları gereği taktıkları başörtüsü, Anayasa’nın 24. unsurunda korunan din ve vicdan özgürlüğünün garantisi altındadır. Bu kapsamda duruşma salonundan başörtülü olduğu için çıkarılan avukatın müracaatında din özgürlüğünün ve ayrımcılık yasağının ihlaline karar verilmiştir. Birebir biçimde başörtüsü yasağı niçiniyle üniversiteden ilişiği kesilen öğrencinin almış olduğu bursları iade etmek zorunda kalması da din özgürlüğü ve eğitim hakkının ihlali olarak görülmüştür. Öbür yandan Anayasa Mahkemesi, devletin bir azınlık cemaatinin dinî önderini seçme konusunda kendi ortasında yaşadığı uyuşmazlıklara zorlayıcı bir toplumsal gereksinim olmaksızın müdahale etmemesi gerektiğini belirtmiştir. Bu kapsamda yapılan ferdî müracaatta dinî cemaat ortasında bir kümenin seçim talebinin yönetim tarafınca reddedilmesi müracaatçıların din özgürlüğünün ihlali olarak değerlendirilmiştir” halinde konuştu.
15 Temmuz darbe teşebbüsünden daha sonra yaşanan olağanüstü hal kaidelerini hatırlatan Arslan şunları söylemiş oldu:
“Türk Anayasa Mahkemesinin hak eksenli paradigmayı hayata geçirmesi bir güzel uygulama örneği ve muvaffakiyet kıssasıdır. Üstelik bu değişimin ülkemizin son 10 yılında yaşadığı olağanüstü kurallar ve zorluklara karşın gerçekleştiği dikkate alındığında kelam konusu muvaffakiyetin boyutları daha güzel anlaşılabilecektir. Bu bağlamda 15 Temmuz 2016’da gerçekleşen darbe teşebbüsü daha sonrasında yaşanan olağanüstü hal kurallarını özellikle zikretmek gerekir. Mahkememiz bir yandan alınan önlemlere ait olarak sayısı 100 bini aşan ferdi müracaat yüküyle başka yandan da tesirleri devam etmekte olan pek çetrefil türel problemlerle başa çıkabilmiştir. olağanüstü devrin ortaya çıkardığı türel meselelere 2017 Anayasa değişiklikleriyle başlayan yeni anayasal kurumların yorumu ve uygulanmasına ait zorluklar da eklenebilir. Anayasa Mahkemesi bilhassa anayasa yargısı pratiğimizde daha evvel örneği olmayan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin kontrolü konusunda Anayasa’nın karmaşık sayılabilecek kararlarını sistematik bir bütünlük ortasında yorumlamak suretiyle temel prensip ve temelleri belirlemiş, açılan davaların bir kısmını karara bağlamıştır.”
Yüce Divan salonundaki programa AYM Lideri Arslan’ın yanı sıra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, DÜZGÜN Parti Genel Lideri Meral Akşener, HDP Eş Genel Lideri Mithat Sancar, Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, TBMM Lideri Mustafa Şentop, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ve Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar katıldı. Merasimin akabinde heyet, Anayasa Tarihi Galerisi’nin açılışını gerçekleştirdi.
KAYNAK: İHA
Anayasa Mahkemesinin 60. kuruluş yıldönümü ötürüsıyla bir merasim düzenlendi. Ulu Divan salonunda gerçekleştirilen merasimde konuşan Arslan, AYM’nin tarihini birinci 50 yıl ve son 10 yıl olarak iki periyoda ayırmanın, ferdi müracaat yardımıyla mümkün olduğunu belirtti.
Arslan, Anayasa Kurulu Raporu’nda da ‘bugüne kadar devletçi anlayışla, devleti ve sistemi koruyan’ bir organ olarak algılanan Anayasa Mahkemesinin ferdi müracaatla bir arada, ‘artık özgürlükçü kararlar veren özgürlükleri teminata alan’ bir mahkeme olarak algılanacağının açıklandığini tabir etti.
AYM’nin 53. kuruluş yıldönümü törenindeki konuşmasında Anayasa Mahkemesinin paradigma değişimi sürecinin çabucak hemen başında bulunduğunu, alınacak hayli uzaklık olduğunu, bu değişimin tamamlanması ve istikrarlı bir hâle getirilmesi gerektiğini dediğini hatırlatan Arslan, bu beyan hem de lider olarak sorumluluk üstlendiği periyodun de istikametini yansıttığını vurguladı.
Bireysel müracaatla başlayan paradigma değişiminin norm kontrolünü de içine alacak biçimde değerli ölçüde gerçekleştiğini söz eden Arslan, “Anayasa Mahkemesi hem norm kontrolünde birebir vakitte kişisel müracaatta hak eksenli yaklaşımla Türk hukuk pratiğine taraf verecek nitelikte kararlar almıştır ve almaya devam etmektedir. Bu kararlar bir yandan hukuk sisteminin Anayasa ile uyumlu hâle gelmesini sağlamış öbür yandan da temel hak ve özgürlüklerin müdafaa alanını genişleterek standartları yükseltmiştir. Mahkemenin benimsediği hak eksenli paradigma Anayasa kararlarının temel hak ve özgürlükler lehine yorumlanması kararınu doğurmuştur. Bunun uygulamaya iki biçimde yansıdığını söyleyebiliriz. Birincisi yeni paradigmanın hâkim olmasıyla birlikte kuvvetler ayrılığı, hukuk devleti, laiklik ve demokratik devlet üzere devletin yapısına ve işleyişine ait anayasal prensipler özgürlükçü bir yaklaşımla ele alınmıştır” diye konuştu.
Türk anayasa yargısındaki paradigma dönüşümünün laiklik prensibinin özgürlükçü yorumuyla başladığına değinen Arslan, “Anayasa Mahkemesi ferdi müracaatın başlamasından yalnızca üç gün evvel, 20 Eylül 2012 tarihinde verdiği bir kararda, o periyoda kadar yargısal paradigmaya hâkim olan ve daha fazla yasakları meşrulaştırıcı bir fonksiyon nazarann katı pozitivist laiklik anlayışını terk etmiş; bunun yerine din ve vicdan özgürlüğünü teminata alan esnek ve özgürlükçü laiklik yorumunu benimsemiştir. Mahkeme bu sonucunda laiklik prensibinin dini bireyin iç dünyasına hapsetmediğini, din ve inancın toplumsal görünürlüğüne imkân tanıdığını ve bunu garantiye aldığını belirtmiştir” değerlendirmesinde bulundu.
“BAŞÖRTÜSÜ YÜZÜNDEN SALONDAN ÇIKARILAN AVUKATIN BAŞVURUSU AYRIMCILIK OLARAK KABUL EDİLDİ”
Bireysel müracaatlar hakkında örnekler veren Arslan, “Özgürlükçü laiklik yorumunun tahminen de en bariz yansıması başörtüsüne yönelik yasakların hak ihlali teşkil ettiğine dair kişisel müracaat kararlarında görülebilir. Mahkememizin hak eksenli laiklik yorumuna göre bireylerin dinî inançları gereği taktıkları başörtüsü, Anayasa’nın 24. unsurunda korunan din ve vicdan özgürlüğünün garantisi altındadır. Bu kapsamda duruşma salonundan başörtülü olduğu için çıkarılan avukatın müracaatında din özgürlüğünün ve ayrımcılık yasağının ihlaline karar verilmiştir. Birebir biçimde başörtüsü yasağı niçiniyle üniversiteden ilişiği kesilen öğrencinin almış olduğu bursları iade etmek zorunda kalması da din özgürlüğü ve eğitim hakkının ihlali olarak görülmüştür. Öbür yandan Anayasa Mahkemesi, devletin bir azınlık cemaatinin dinî önderini seçme konusunda kendi ortasında yaşadığı uyuşmazlıklara zorlayıcı bir toplumsal gereksinim olmaksızın müdahale etmemesi gerektiğini belirtmiştir. Bu kapsamda yapılan ferdî müracaatta dinî cemaat ortasında bir kümenin seçim talebinin yönetim tarafınca reddedilmesi müracaatçıların din özgürlüğünün ihlali olarak değerlendirilmiştir” halinde konuştu.
15 Temmuz darbe teşebbüsünden daha sonra yaşanan olağanüstü hal kaidelerini hatırlatan Arslan şunları söylemiş oldu:
“Türk Anayasa Mahkemesinin hak eksenli paradigmayı hayata geçirmesi bir güzel uygulama örneği ve muvaffakiyet kıssasıdır. Üstelik bu değişimin ülkemizin son 10 yılında yaşadığı olağanüstü kurallar ve zorluklara karşın gerçekleştiği dikkate alındığında kelam konusu muvaffakiyetin boyutları daha güzel anlaşılabilecektir. Bu bağlamda 15 Temmuz 2016’da gerçekleşen darbe teşebbüsü daha sonrasında yaşanan olağanüstü hal kurallarını özellikle zikretmek gerekir. Mahkememiz bir yandan alınan önlemlere ait olarak sayısı 100 bini aşan ferdi müracaat yüküyle başka yandan da tesirleri devam etmekte olan pek çetrefil türel problemlerle başa çıkabilmiştir. olağanüstü devrin ortaya çıkardığı türel meselelere 2017 Anayasa değişiklikleriyle başlayan yeni anayasal kurumların yorumu ve uygulanmasına ait zorluklar da eklenebilir. Anayasa Mahkemesi bilhassa anayasa yargısı pratiğimizde daha evvel örneği olmayan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin kontrolü konusunda Anayasa’nın karmaşık sayılabilecek kararlarını sistematik bir bütünlük ortasında yorumlamak suretiyle temel prensip ve temelleri belirlemiş, açılan davaların bir kısmını karara bağlamıştır.”
Yüce Divan salonundaki programa AYM Lideri Arslan’ın yanı sıra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, DÜZGÜN Parti Genel Lideri Meral Akşener, HDP Eş Genel Lideri Mithat Sancar, Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, TBMM Lideri Mustafa Şentop, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ve Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar katıldı. Merasimin akabinde heyet, Anayasa Tarihi Galerisi’nin açılışını gerçekleştirdi.
KAYNAK: İHA