1 milyar insan için erken vefat riski! Türkiye de listede
Atmosferdeki karbondioksit ölçüsü bu yıl insanlığın ortaya çıkışından beri kaydedilen en yüksek düzeye ulaştı. Yapılan son ölçümlerde atmosferdeki karbondioksit düzeyinin milyonda 420 ppm düzeyine çıktığı ve daha evvel kaydedilen 415 ppm oranını aştığı belirlendi. Uzmanlar ise dünya genelinde 1 milyar insanın hava kirliliğine maruz kalması niçiniyle, erken vefat riskiyle karşı karşıya bulunduğuna dikkat çekiyorlar.
Milliyet gazetesinden Mert İnan’ın haberine göre, hava kirliliğinde karnesi makus ülkelerin başında ise Türkiye’de geliyor.
“EN YÜKSEK KİRLİLİK”
Ülkedeki hava kirliliğinin başlangıcı ise 1980’lerin başına kadar uzanıyor. O denli ki, 1980-1990 ortası ısıtma ve endüstride kalitesiz kömür kullanılması kararı dramatik hava kirliliği olayları yaşanmış, kükürdioksit ve Partikül Madde konsantrasyonları şiddetli yüksek basınç alanının da tesiriyle rekor düzeylere ulaşmıştı. 17-18 Ocak 1993 tarihinde İstanbul’daki kükürtdioksit oranı 24 saatlik ortalamada 4070 mikrogram metreküp, Partikül Unsur ise 2662 mikrogram metreküp olarak ölçülürken, bu oran dünyada ölçülen en yüksek kirlilik olarak kayıtlara geçmişti.
Partikül Husus 10 (PM10) kirliliğinde 2000’lerin başından itibaren doğalgaz kullanmasının artmasıyla düşme eğrisi gösterse de, 2012’den daha sonra artış trendi bir daha gündeme geldi. Hava kirliliğinin en az sarsıntı kadar riskli bir bahis olduğunun altını çizen bilim dünyası ise meteorolojik kaidelerin hava kalitesini etkilediğine ısrarla dikkat çekiyorlar.
“ISI İSTİKRARI BOZULUYOR”
Atmosferdeki karbondioksit artışının yaratacağı riskleri pahalandıran İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Selahattin İncecik, “Ortaya çıkan sayılar maalesef gezegenimiz için iç açıcı değil. 100 yıllık süreçte her yıl yeni rekor düzeye ulaşıyoruz. Atmosferdeki 400 PPM karbondioksit düzeyi kırmızı çizgimizde ancak bu oran aşılmış durumda. Karbondioksit artışına kömür, petrol, doğalgaz tüketimindeki artışı niye oluyor. Doğalgaz fosil yakıtlar içinde en pak olanı. Açıklanan oranlar, Pasifik Okyanusu’nun ortasında, yerden 3 bin metre yüksekte ölçülüyor. Sanayi kentlerinin ortasında, yerden 3 bin metre yüksekte karbondioksit ölçümü yaparsanız 420 PPM’in fazlasını bulursunuz” dedi.
yıllardır felaketin kapıda olduğuna dair ikazlarda bulunduklarının altını çizen Prof. Dr. İncecik, “Gelecek 5 yıllık periyotta ortalama sıcaklık bedelleri artacak. Süratli nüfus artışı, sera gazı salınımı, karbondioksit gazındaki salınım artışı atmosferin ısı istikrarını etkiliyor. Güç tüketimi arttıkça atmosfer sıcaklığı da artıyor ve dünyanın ısı istikrarı bozuluyor. Şayet tedbir alınmazsa 2040’dan itibaren epeyce önemli sıcaklık artışları goreceğiz. Tüm hayat, tarım ve su alanları olumsuz etkilenecek” diye konuştu.
Sanayi kentlerinden çıkan kükürtdioksit, karbondioksit üzere kirleticilerin yükselemediği için sığ katman denilen katmanda yoğunluk yaratarak kirliliğin artmasına niye olduğunu da belirten Prof. Dr. Selahattin İncecik, şu ayrıntıları paylaştı:
“Örneğin İstanbul’un sigortası kuzey rüzgarları. Kentin bütün kirli havasını uzaklaştıran kuzey rüzgarının tesiri. Lakin kentin kuzebir daha inşa edilen plazalar ve yeni projeler kuzey rüzgarlarının önüne set çekiyor. Bu gidişat devam eder kuzey rüzgarlarının önü kesilirse kirlilik önemli boyutlara ulaşır”
“İstanbul’da yılın yüzde 70’lik diliminde hava kirliliği oranları standartların üzerinde seyrediyor. Fakat kışları kömür kullanması ekonomik niçinlerden ötürü hala epeyce yaygın. Avrupa’nın hiç bir kentinde kömür yakılmıyor”
Hava kirliliğinin birinci sebebi, karayolu taşımacılığındaki araç sayısı ve kömür kullanması. Dar gelirli insanlara kömür yerine doğalgaz yardım ödeneği oluşturulmalı. İstanbul’daki araçların yüzde 60’ı dizel. Dizel araçlar da önemli partikül unsur kirliliği yaratıyor. Ağır tonajlı araçlar dahil olmak üzere fazlaca önemli emisyon ölçümleri yapılmalı. Almanya’daki kriterler uygulanmalı, kontrol kağıt üzerinde kalmamalı.”
“KIŞ AYLARINDA HUDUT PAHALARIN ÜZERİNDE”
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sıhhati Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala, ortaya çıkan tablo için “korkutucu” derken, “Havadaki partikül unsur 10 oranı günlük ortalama 50 mikrogram/metreküp oranını aşmaması gerekir. Kış aylarında birfazlaca kentte ‘PM10’ düzeyi hudut kıymetlerin üzerinde seyrediyor” dedi.
Hava kirliliğinin bilhassa iskemi, miyokard enfarktüsü, felç, kronik tıkayıcı akciğer hastalığı ve kanser açısından risk taşıdığını da kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Pala, “Partiküler maddeler akciğer kanseri sebebi olarak sınıflandırılıyor. Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran günlük PM10 konsantrasyonlarında her 10 mikrogram/metreküp artış ölümlerde yüzde 0.2 ile 0.6 artışa yol açıyor. Uzun devir PM10 konsantrasyonlarında her 10 mikrogram/metreküp artış ise kalp-akciğer hastalıklarına bağlı ölümlerde yüzde 6 ile 13 içinde artışa yol açıyor” diye konuştu.
“YANGINLAR DENGEYİ DAHA DA BOZUYOR”
Ekoloji uzmanı Prof. Dr. Doğan Kantarcı, devam eden yangınlar niçiniyle dünya genelinde önemli oranda karbondioksit salımı olduğuna dikkat çekiyor. Kantarcı, “Orman yangını sayılarının artışı ile global ısınma, iklim değişikliği ve buna bağlı olarak Türkiye’de de artan sıcaklıklar içinde bariz bir bağıntı var. Muğla ve etrafındaki yıllık ortalama sıcaklıklar ile yağışlar incelendiğinde; ortalama 500 metre yükselti için verilen yıllık ortalama sıcaklık kıymetlerinin dönemsel olarak arttığı, buna karşılık yıllık ortalama yağış ölçülerinin azaldığını görüyoruz.
Atmosferdeki karbondioksit ölçüsü bu yıl insanlığın ortaya çıkışından beri kaydedilen en yüksek düzeye ulaştı. Yapılan son ölçümlerde atmosferdeki karbondioksit düzeyinin milyonda 420 ppm düzeyine çıktığı ve daha evvel kaydedilen 415 ppm oranını aştığı belirlendi. Uzmanlar ise dünya genelinde 1 milyar insanın hava kirliliğine maruz kalması niçiniyle, erken vefat riskiyle karşı karşıya bulunduğuna dikkat çekiyorlar.
Milliyet gazetesinden Mert İnan’ın haberine göre, hava kirliliğinde karnesi makus ülkelerin başında ise Türkiye’de geliyor.
“EN YÜKSEK KİRLİLİK”
Ülkedeki hava kirliliğinin başlangıcı ise 1980’lerin başına kadar uzanıyor. O denli ki, 1980-1990 ortası ısıtma ve endüstride kalitesiz kömür kullanılması kararı dramatik hava kirliliği olayları yaşanmış, kükürdioksit ve Partikül Madde konsantrasyonları şiddetli yüksek basınç alanının da tesiriyle rekor düzeylere ulaşmıştı. 17-18 Ocak 1993 tarihinde İstanbul’daki kükürtdioksit oranı 24 saatlik ortalamada 4070 mikrogram metreküp, Partikül Unsur ise 2662 mikrogram metreküp olarak ölçülürken, bu oran dünyada ölçülen en yüksek kirlilik olarak kayıtlara geçmişti.
Partikül Husus 10 (PM10) kirliliğinde 2000’lerin başından itibaren doğalgaz kullanmasının artmasıyla düşme eğrisi gösterse de, 2012’den daha sonra artış trendi bir daha gündeme geldi. Hava kirliliğinin en az sarsıntı kadar riskli bir bahis olduğunun altını çizen bilim dünyası ise meteorolojik kaidelerin hava kalitesini etkilediğine ısrarla dikkat çekiyorlar.
“ISI İSTİKRARI BOZULUYOR”
Atmosferdeki karbondioksit artışının yaratacağı riskleri pahalandıran İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Selahattin İncecik, “Ortaya çıkan sayılar maalesef gezegenimiz için iç açıcı değil. 100 yıllık süreçte her yıl yeni rekor düzeye ulaşıyoruz. Atmosferdeki 400 PPM karbondioksit düzeyi kırmızı çizgimizde ancak bu oran aşılmış durumda. Karbondioksit artışına kömür, petrol, doğalgaz tüketimindeki artışı niye oluyor. Doğalgaz fosil yakıtlar içinde en pak olanı. Açıklanan oranlar, Pasifik Okyanusu’nun ortasında, yerden 3 bin metre yüksekte ölçülüyor. Sanayi kentlerinin ortasında, yerden 3 bin metre yüksekte karbondioksit ölçümü yaparsanız 420 PPM’in fazlasını bulursunuz” dedi.
yıllardır felaketin kapıda olduğuna dair ikazlarda bulunduklarının altını çizen Prof. Dr. İncecik, “Gelecek 5 yıllık periyotta ortalama sıcaklık bedelleri artacak. Süratli nüfus artışı, sera gazı salınımı, karbondioksit gazındaki salınım artışı atmosferin ısı istikrarını etkiliyor. Güç tüketimi arttıkça atmosfer sıcaklığı da artıyor ve dünyanın ısı istikrarı bozuluyor. Şayet tedbir alınmazsa 2040’dan itibaren epeyce önemli sıcaklık artışları goreceğiz. Tüm hayat, tarım ve su alanları olumsuz etkilenecek” diye konuştu.
Sanayi kentlerinden çıkan kükürtdioksit, karbondioksit üzere kirleticilerin yükselemediği için sığ katman denilen katmanda yoğunluk yaratarak kirliliğin artmasına niye olduğunu da belirten Prof. Dr. Selahattin İncecik, şu ayrıntıları paylaştı:
“Örneğin İstanbul’un sigortası kuzey rüzgarları. Kentin bütün kirli havasını uzaklaştıran kuzey rüzgarının tesiri. Lakin kentin kuzebir daha inşa edilen plazalar ve yeni projeler kuzey rüzgarlarının önüne set çekiyor. Bu gidişat devam eder kuzey rüzgarlarının önü kesilirse kirlilik önemli boyutlara ulaşır”
“İstanbul’da yılın yüzde 70’lik diliminde hava kirliliği oranları standartların üzerinde seyrediyor. Fakat kışları kömür kullanması ekonomik niçinlerden ötürü hala epeyce yaygın. Avrupa’nın hiç bir kentinde kömür yakılmıyor”
Hava kirliliğinin birinci sebebi, karayolu taşımacılığındaki araç sayısı ve kömür kullanması. Dar gelirli insanlara kömür yerine doğalgaz yardım ödeneği oluşturulmalı. İstanbul’daki araçların yüzde 60’ı dizel. Dizel araçlar da önemli partikül unsur kirliliği yaratıyor. Ağır tonajlı araçlar dahil olmak üzere fazlaca önemli emisyon ölçümleri yapılmalı. Almanya’daki kriterler uygulanmalı, kontrol kağıt üzerinde kalmamalı.”
“KIŞ AYLARINDA HUDUT PAHALARIN ÜZERİNDE”
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sıhhati Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala, ortaya çıkan tablo için “korkutucu” derken, “Havadaki partikül unsur 10 oranı günlük ortalama 50 mikrogram/metreküp oranını aşmaması gerekir. Kış aylarında birfazlaca kentte ‘PM10’ düzeyi hudut kıymetlerin üzerinde seyrediyor” dedi.
Hava kirliliğinin bilhassa iskemi, miyokard enfarktüsü, felç, kronik tıkayıcı akciğer hastalığı ve kanser açısından risk taşıdığını da kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Pala, “Partiküler maddeler akciğer kanseri sebebi olarak sınıflandırılıyor. Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran günlük PM10 konsantrasyonlarında her 10 mikrogram/metreküp artış ölümlerde yüzde 0.2 ile 0.6 artışa yol açıyor. Uzun devir PM10 konsantrasyonlarında her 10 mikrogram/metreküp artış ise kalp-akciğer hastalıklarına bağlı ölümlerde yüzde 6 ile 13 içinde artışa yol açıyor” diye konuştu.
“YANGINLAR DENGEYİ DAHA DA BOZUYOR”
Ekoloji uzmanı Prof. Dr. Doğan Kantarcı, devam eden yangınlar niçiniyle dünya genelinde önemli oranda karbondioksit salımı olduğuna dikkat çekiyor. Kantarcı, “Orman yangını sayılarının artışı ile global ısınma, iklim değişikliği ve buna bağlı olarak Türkiye’de de artan sıcaklıklar içinde bariz bir bağıntı var. Muğla ve etrafındaki yıllık ortalama sıcaklıklar ile yağışlar incelendiğinde; ortalama 500 metre yükselti için verilen yıllık ortalama sıcaklık kıymetlerinin dönemsel olarak arttığı, buna karşılık yıllık ortalama yağış ölçülerinin azaldığını görüyoruz.